Nieuws 28 september 2011

AFM publiceert vroegtijdig aandachtspunten voor financiële verslaggeving 2011

De AFM heeft de indruk dat de kwaliteit van de financiële verslaggeving in Nederland stap voor stap verbetert. Dat geldt voornamelijk voor de kwaliteit van de toelichtingen in de jaarrekening.

Nieuwsbericht van de AFM:

AFM publiceert vroegtijdig aandachtspunten voor financiële verslaggeving 2011

AFM heeft de indruk dat de kwaliteit van de financiële verslaggeving in Nederland stap voor stap verbetert. Dat geldt voornamelijk voor de kwaliteit van de toelichtingen in de jaarrekening. Mededelingen van de toezichthouder worden over het algemeen goed opgevolgd. Wel vindt de AFM dat er op een aantal onderdelen nog steeds ruimte is voor verbetering, vooral op het terrein van de continuïteitsveronderstelling, de waardering van vastgoed en bijzondere waardeverminderingen.

De AFM doet jaarlijks onderzoek naar de financiële verslaggeving van beursgenoteerde ondernemingen. De financiële verslaggeving van ondernemingen is het belangrijkste middel voor het afleggen van verantwoording over en het geven van inzicht in het reilen en zeilen van een onderneming. Het vertrouwen van beleggers en andere belanghebbenden bij de onderneming staat en valt met de kwaliteit en betrouwbaarheid van financiële verslaggeving. Vandaag heeft de AFM de voorlopige bevindingen van haar meest recente reguliere onderzoek naar de kwaliteit van financiële verslaggeving gepubliceerd.
Sinds 2010 publiceert de AFM, voorafgaand aan het volledige activiteitenverslag, de aandachtspunten die uit het toezicht op financiële verslaggeving naar voren zijn gekomen. De publicatie van dit verslag is ten opzichte van het voorgaande jaar vervroegd van begin november naar eind september, mede op verzoek van de betrokken ondernemingen. Daarmee verwacht de AFM dat ondernemingen deze verbeterpunten tijdig kunnen betrekken bij het opstellen van de financiële verslaggeving over 2011.

Reguliere onderzoeken

De AFM heeft ruim zeventig reguliere onderzoeken opgestart in 2011 naar jaarverslaggeving over 2010, waarvan er ruim veertig zijn afgerond. De aandachtspunten uit deze onderzoeken zien vooral op het ontbreken van adequate toelichtingen en onderbouwing bij de waardering van diverse posten en het onjuist verwerken van financiële informatie, bijvoorbeeld ‘non cash items' die ten onrechte in het kasstroomoverzicht worden gepresenteerd. Dit kan een te positieve weergave van de operationele kasstroom van de onderneming tot gevolg hebben. Juist op basis van het kasstroomoverzicht vormt de belegger zich een oordeel over de mate waarin de onderneming in staat is om (operationele) kasstromen te genereren.
Bij de reguliere onderzoeken zijn een aantal specifieke aandachtspunten naar voren gekomen over verschillende toelichtingen. De belangrijkste volgen hieronder, in het rapport staan alle aandachtspunten. 

Belangrijkste veronderstellingen

Tegen de achtergrond van de financiële crisis en toegenomen onzekerheden in de financiële markten kan bij de waardering van financiële instrumenten (aandelen, obligaties etc.) van ondernemingen en bedrijfsonderdelen niet langer blind worden vertrouwd op gegarandeerde continuïteit in de bedrijfsvoering. Er heerst wereldwijd publieke commotie over het feit dat enkele financiële instellingen in de jaarrekeningen onvoldoende specifieke aandacht schonken aan risico's over continuïteit terwijl drie maanden later een beroep moest worden gedaan op de overheid om deze instellingen overeind te houden. Naar de toekomst toe is duidelijk dat er meer aandacht moet zijn voor de veronderstellingen waarom de toepassing van het continuïteitsbeginsel gerechtvaardigd is en hoe de reële waarde van beleggingen is bepaald. 

Bepaling continuïteit

In één van de onderzochte jaarrekeningen ontbrak de beschrijving van de veronderstellingen waarom de toepassing van het continuïteitsbeginsel gerechtvaardigd is, terwijl in een andere jaarrekening de beschrijving van de materiële onzekerheden ontbrak. Verder is van belang dat de belangrijkste veronderstellingen over de toekomst en andere schattingsonzekerheden in de toelichting worden vermeld. Veel ondernemingen geven een opsomming van de balansposten waar het risico op een materiële aanpassing van de reële waarde het grootst is. In een aantal jaarrekeningen worden de veronderstellingen en andere schattingsonzekerheden slechts voor een deel van de opgesomde balansposten gegeven. 

Bepaling van de reële waarde van vastgoedbeleggingen

De waardering van vastgoedbeleggingen blijft actueel, mede als gevolg van de huidige economische ontwikkelingen. Van belang hierbij is dat de methoden en belangrijke veronderstellingen die gehanteerd zijn bij het bepalen van de reële waarde van vastgoedbeleggingen worden toegelicht. Het gaat daarbij vooral om (i) de invloed van zogenoemde huurvrije perioden en leegstand, (ii) de gehanteerde discontovoeten en (iii) veronderstelde ontwikkelingen van de huren. Deze toelichting kan in een aantal gevallen beter. 

Waardering van en transparantie over staatsobligaties en andere posities met landenrisico

We hebben kunnen constateren van nagenoeg alle beoordeelde financiële instellingen de reële waarde van de rechtstreekse beleggingen in Griekse staatsobligaties op basis van de notering per 30 juni 2011 hebben bepaald (level 1 waardering). Daarbij zien we dat in overeenstemming met geldende verslaggevingsvoorschriften de negatieve herwaarderingsreserve die gevormd is voor Griekse staatsobligaties die een bijzondere waardevermindering hebben ondergaan (looptijd tot en met 2020), in de winst- en verliesrekening als verlies is verwerkt.
Het is van belang dat de AFM waar mogelijk bijdraagt aan de professioneel-kritische houding van de sector. Het onderling uitwisselen van ervaringen en verwachtingen in relevante markten maakt daar onderdeel van uit. De AFM heeft het voornemen om medio december 2011 een rondetafel te organiseren over de waardering van en transparantie over staatsobligaties en andere posities met landenrisico. 

Overige aandachtspunten

Op het gebied van informatie opgenomen in de toelichting bij de jaarrekening wil de AFM graag het navolgende onder de aandacht brengen.
Regelmatig ziet de AFM zogenoemde analistenprestaties die samen met de publicatie van de (half)jaarlijkse financiële verslaggeving worden uitgebracht en die op onderdelen, waaronder de toelichting op financiële instrumenten, zoals de posities in staatsobligaties van GIIPS-landen, meer gedetailleerde informatie bevatten dan de (half)jaarlijkse financiële verslaggeving. Indien deze toelichting voor beleggers en andere gebruikers van de financiële verslaggeving relevant wordt geacht, past het om deze informatie in de reguliere financiële verslaggeving op te nemen. 

Themaonderzoeken

Zoals eerder aangekondigd voert de AFM in 2011 drie lopende themaonderzoeken uit naar bedrijfscombinaties, winst per aandeel en enkelvoudige jaarrekeningen van obligatiefondsen. Eind oktober zal over deze onderzoeken een definitieve rapportage worden gepubliceerd.
Als laatste aandachtspunt wijst de AFM op de aankondiging die eind augustus heeft plaatsgevonden over de vier themaonderzoeken voor komend jaar. De onderzoeken hebben betrekking op vastgoedbeleggingen, de waardering van en transparantie over staatsobligaties en andere beleggingen met landenrisico's, bijzondere waardeverminderingen op vaste activa en de toelichtingen daarop, en de toelichtingen op belangen van derden (non controlling interests). Deze thema's sluiten grotendeels aan bij bovengenoemde aandachtspunten die uit de reguliere onderzoeken in 2011 naar boven zijn gekomen.