Afschaffen controleplicht? Discussie vervolgd
Het pleidooi van Marcel Pheijffer om de wettelijke controleplicht (ten dele) af te schaffen, riep de nodige reacties op. Het FD van afgelopen zaterdag, 9 juli 2011, resumeerde deze bijdragen, en Pheijffer reageert.
Onder de kop 'Verplichte accountantscontrole is nuttig, maar de kwaliteit mag wel een stuk hoger', vat de krant de veelal eerder gepubliceerde reacties nog eens aldus samen:
"Ik ben niet voor afschaffing van de wettelijk verplichte accountantscontrole. Er is simpelweg behoefte aan een toets van de financiële verslaggeving door een externe, onafhankelijke deskundige, zodra externe vermogensverschaffers hun intrede doen. Als wij 'Poolse landdagen' moeten organiseren over de vraag of zekerheid over de financiële cijfers nodig is, zijn we niet goed bezig. Ik ben het eens met Pheijffer dat de accountantsverklaring informatiever moet worden. Zoals met een opmerking in de verklaring dat het risicoprofiel van de onderneming te rooskleurig door bestuur en rvc wordt voorgespiegeld. Accountants moeten de externe stakeholders als belangrijkste klant gaan beschouwen, in plaats van het rapporterende bedrijf."
Rients Abma, directeur van Eumedion, de belangenclub van institutionele beleggers
Fiat overheid "Ik zie niets in het voorstel om de accountant te laten betalen door de gebruikers van een jaarrekening. Ik snap de redenering, want in het onderwijs wil je ook niet dat een inspecteur in opdracht van een school werkt. Maar het gaat me te ver als de gebruiker van de jaarrekening de opdrachtgever wordt. Mijn voorstel zou zijn om de overheid, bijvoorbeeld de minister van Financiën, toestemming te laten geven voor een accountantsbenoeming."
Ronald Plasterk, financieel woordvoerder van de PvdA-fractie in de Tweede Kamer
Jaarrekening exit "Ik geloof zelf ook in het afschaffen van de controleplicht. Nog sterker, ik vind dat de jaarrekening als instrument zijn langste tijd heeft gehad. Liever zou ik ruimte bieden aan assurance op maat, op het niveau van verschillende stakeholders. Ik ben het niet eens met het voorstel om de controle door een ander dan de onderneming te laten betalen. De rekening verschuiven is als een pleister plakken op een zeurende wond, en die wond is dat we er niet altijd 'staan' op het moment dat het nodig is. Ofwel een gebrek aan kritische houding. Oplossingen liggen bij snelle uitwisseling van kritische kennis of een verplichte 'APK keuring' van wettelijke controleurs."
Pieter de Kok, partner bij Coney en oprichter van de hervormingsbeweging Tuacc
Verplicht is goed "De constatering van Marcel Pheijffer dat de accountancy klinisch dood is vind ik aperte onzin. Als een beroepsgroep veel kritiek krijgt, is zij nog niet dood. Ik ben het ook niet eens met de stelling dat een verplichte controle per definitie lage kwaliteit oplevert, alleen maar omdat ze verplicht is. Er zijn heel veel controles die goed gaan. Wij vinden wel dat de feitelijke opdrachtgever van de accountant niet meer de directie moet zijn maar de rvc, en in het verlengde daarvan de aandeelhouder. Zo willen wij de onafhankelijkheid van de accountant versterken."
Berry Wammes, directeur NBA, de beroepsorganisatie voor alle accountants
Nieuwe receptuur "Marcel Pheijffer pleit voor afschaffing van de controleplicht, strijd om de klant op basis van kwaliteit, en een accountantsverklaring die garantie biedt. Toch lost dit niet het probleem op dat de accountant nog steeds wordt betaald door de gecontroleerde. De oplossing ligt daarom veel meer in de accountant zelf; afscheid nemen van de standaardreceptuur bij de wettelijke controle. Discussie hierover moet leiden tot een betere blauwdruk."
Fou Khan Tsang, bestuursvoorzitter Alfa Accountants & Adviseurs
Afvinkgevaar Pheijffer heeft een punt als hij stelt dat er te veel regels zijn, die in detail voorschrijven hoe een jaarrekening moet worden opgesteld en een controle moet worden uitgeoefend. Dat leidt tot een risico dat zowel de jaarrekening als controle verworden tot het afvinken van verplichte onderdelen.
Arjan Brouwer, director accounting and valuation advisory services, PwC
Spaarders "Als de in de jaren '70 ingevoerde wettelijke controleplicht vervalt, zo blijkt uit onderzoek, laten veel ondernemingen de jaarrekening vrijwillig controleren. De geschiedenis leert ook dat als (individuele) gebruikers niet in staat zijn een controle van de jaarrekening af te dwingen (denk aan spaarders bij een bank), het risico van onbetrouwbare financiële verslaggeving bijzonder groot is. Het zijn vooral deze gebruikers die door de wettelijke controleplicht worden beschermd. Zolang de maatschappij de jaarrekening wettelijk afdwingt, is verplichte controle gerechtvaardigd."
Philip Wallage, hoogleraar accountantscontrole UvA en partner bij KPMG
Reactie Marcel Pheijffer:
Alleen volgens eigen normen doen accountants het goed
"Aan het slot van mijn blauwdruk in FD Outlook roep ik de lezer op mij van repliek te dienen en mijn argumenten te fileren. Dat eerste punt is gelukt, dat tweede (nog) niet. Ik pleit in mijn blauwdruk immers niet voor het afschaffen van controle. Expliciet stel ik dat voor bijvoorbeeld financiële instellingen en beursgenoteerde bedrijven controle nodig kan blijven. Maar dan via een betere controleaanpak op maat die een verklaring oplevert die ertoe doet. Eventueel met een overheidsfilter tussen opdrachtgever en accountant. Daarmee kom ik tegemoet aan de kernkritiek van bijvoorbeeld Eumedion en Plasterk. Voor andere bedrijven zou de accountant een vrijere rol kunnen krijgen dan alleen vertrouwensman van het maatschappelijk verkeer.
De reactie van de beroepsorganisatie is teleurstellend en weinig veranderingsgezind. Geen inhoudelijk debat, maar retoriek en karikaturen. Nergens stel ik dat de accountancy klinisch dood is, wel dat dit geldt voor de wettelijke controleur in de huidige vorm. Vandaar mijn oproep tot revitalisering.
Ik stel niet dat de kwaliteit van een verplichte controleopdracht per definitie laag is, of dat er nooit controles goed gaan. Als je stelt dat er veel goed gaat, kom dan met voorbeelden. Tastbaar en verifieerbaar. Bovendien: we mogen toch van de accountant verwachten dat het goed gaat? Hij dient zijn poortwachtersfunctie te vervullen door in te grijpen waar nodig. Bijvoorbeeld bij dreigende discontinuïteit, vermoedens van fraude of integriteitsinbreuken.
En juist daar vinden we beeldbepalende voorbeelden waarin accountants falen. Misschien niet volgens hun eigen uitleg van de normen, maar zeker wel in de ogen van een groot deel van het maatschappelijk verkeer."