Nieuws 09 juni 2011

Piet Hoogendoorn: “Draai er niet omheen met wollige zinnen”

Wees helder in je taalgebruik, produceer geen wollige zinnen en besef dat solistisch optreden niet meer van deze tijd is. Dat zijn volgens voormalig Deloitte-voorzitter Piet Hoogendoorn (65) enkele lessen die accountants kunnen trekken uit de kredietcrisis. "Steek tijdig je vinger op."

Hoogendoorn doet zijn uitspraken in het juninummer van Accountant. Op de vraag wat er volgens hem in de kredietcrisis is misgegaan, zodat het nu nodig is de regels rondom accountants en accountancy weer aan te passen, antwoordt Hoogendoorn terughoudend. 

"Een belangrijke omstandigheid vind ik de toenemende complexiteit, zowel van de maatschappij als van bedrijven en andere organisaties. Ten tweede: alles wat er mis kan gaan in een economie raakt op een gegeven moment de accountant, want de accountant is overal bij betrokken. Altijd klinkt op een gegeven moment de vraag: waar was de accountant? En dat komt voort uit het verwachtingspatroon dat als ergens een accountant zit, dingen niet mis kunnen gaan. Dat is iets te makkelijk natuurlijk." 

Maar afgezien daarvan zijn er volgens Hoogendoorn wel degelijk lessen te leren, zoals: "Accountant, steek tijdig je vinger op, wacht niet te lang. Als jij je ergens over verwondert, zeg dat gewoon. Bovendien: wees nou helder in je taalgebruik en draai er niet omheen met wollige zinnen. Dat is één. 

Ook leert de praktijk dat solistisch optreden niet meer van deze tijd is: "Het team moet het doen. De complexiteit van organisaties is zo hoog en de belangen zijn zo groot dat je de afweging van wat er gezegd moet worden niet meer op de schouders van een enkel persoon kunt laten rusten. Daarom is de communicatie binnen het controleteam van groot belang, terwijl er ook teamwerk moet zijn tussen raad van commissarissen, interne controlefunctie en controlerend accountant. Ook daar geldt: help elkaar, voorzie elkaar van heldere informatie." 

Hervormingsvoorstellen als die in het NBA Plan van Aanpak en het Groenboek van Eurocommissaris Michel Barnier hebben voor een deel betrekking op ‘de rechte rug' van de accountant. Op de vraag of hij dat niet pijnlijk vindt antwoordt Hoogendoorn: "Er zijn natuurlijk uitwassen geweest. Zo af en toe gaan er ook dingen fout. Maar de praktijk was tien jaar geleden gewoon anders. Ik herinner me ook commissarissen die zeiden: laat die accountant maar buiten de kamer, het is zonde van mijn tijd naar hem te luisteren. Ik lees later wel wat hij te melden heeft. Dat was toen dus gebruikelijk bij sommige bedrijven. Gelukkig is dat nu anders." 

Maar uw opvattingen zijn de afgelopen twintig jaar uiteindelijk toch veranderd? "Jawel, het spreekt vanzelf dat die zich hebben ontwikkeld. Ik duidde er al op: de wereld verandert, wordt steeds complexer. Binnen ondernemingen is het opleidingsniveau sterk omhoog gegaan. Daar moet je als controleur steeds weer opnieuw je antwoord op vinden. Maar dat kan niet alleen met nieuwe regels. Het probleem met regelgeving is de dreiging dat het navolgen van de regels de plaats inneemt van zelf nadenken. Regels volgen zonder na te denken of dat in dit geval ook terecht is, zonder te bekijken of er misschien omstandigheden zijn waaruit je moet concluderen: nee, dit kán zo niet... Als je dat doet, dan ben je een slaaf van de eigen regels geworden en dat is een gevaar."