Nieuws 13 april 2011

'Gemeentelijke rekenkamers te weinig resultaatgericht'

Gemeentelijke rekenkamers vragen zich onvoldoende af wat hun toegevoegde waarde is. Daardoor wordt die waarde onvoldoende herkend, waardoor er op wordt bezuinigd. Dat stelt Peter Houtsma, adviseur en voorzitter van twee gemeentelijke rekenkamers.

"Het klinkt misschien clichématig, maar bezuinigingen op rekenkamers hebben ook te maken met de gebrekkige communicatie van rekenkamers." 

"Bezuinigingen hebben geen effect op de gemeentelijke rekenkamers waar ik aan ben verbonden", zegt Houtsma, adviseur van gemeentelijke rekenkamers. Vanuit deze rol is hij voorzitter van zowel de gemeentelijke rekenkamer van Venlo als van Over Betuwe. In zijn woonplaats Lingewaard is hij lid van de gemeentelijke rekenkamer. 

Houtsma is als adviseur bij een groot aantal gemeentelijke rekenkamers betrokken geweest, maar hij deelt niet de conclusie van Trouw van vorige week dat kritische rekenkamers worden gekortwiekt vanwege hun mondige houding. Het dagblad constateerde dit naar aanleiding van een eigen onderzoek, waarbij vooral kleinere rekenkamers fors moesten inleveren. 

"Op zich kan ik begrijpen dat een gemeente goed kijkt of er minder of hetzelfde budget aan instanties wordt besteed. In het brede kader van de bezuinigingen kunnen sommige ambities worden bijgesteld. Alle gemeentelijke producten worden nu eenmaal doorgelicht op hun doelmatigheid." 

Houtsma herkent zich dan ook niet in het beeld dat rekenkamers worden gekort omdat ze kritisch zijn. Soms zijn ze niet overtuigend genoeg over hun eigen toegevoegde waarde, meent hij. "Ik heb het idee dat zij hun eigen functioneren veel beter kunnen beïnvloeden dan zij nu vaak doen. Ze hebben een wettelijk bestaansrecht, maar dat is niet for granted. Als rekenkamer moet je niet alleen onderzoeken, maar ook goed kijken en luisteren naar wat de gemeenteraad vraagt. Ik krijg de indruk dat rekenkamers relatiemanagement niet allemaal even goed beheersen." 

"De doorwerking van de resultaten is heel belangrijk voor een gemeentelijke rekenkamer, maar van die bijdrage zijn rekenkamers zich niet altijd even sterk bewust. Soms heb ik het idee dat gemeentelijke rekenkamers ervan uitgaan dat hun bestaan gewaarborgd is door de wet. Daardoor vragen zij zich onvoldoende af wat hun werkelijke waarde is. Als die onvoldoende duidelijk is, stellen sommige gemeenten andere prioriteiten. Dat noem ik niet hetzelfde als monddood maken. Elke gemeente organiseert de eigen kritiek en daar is niet altijd een rekenkamer voor nodig." 

Houtsma geeft aan dat het gebrek aan communicatie van een rekenkamer voor menige gemeenteraad reden is om te twijfelen aan de toegevoegde waarde van al die onderzoeken. Temeer daar de rekenkamer niet het enige instrument is voor controle. "Gemeenteraden doen ook eigen onderzoeken en audits, daar komen de rapporten van de rekenkamer bij. De vraag is waar de afstemming zit in de hele controletoren." 

"Voor een belangrijk deel gebeurt die in de auditcommissie van gemeenten. De externe accountant kan ook een rol spelen in de afstemming van de toezichthoudende onderzoeken, die heeft vanuit zijn functie een soort natuurlijke adviestaak. Maar soms lijkt het alsof ze die adviestaken vergeten, een gevolg van de druk die er op de marges van de audits staat."