Nieuws 09 februari 2011

Donner: Gemeenten zelf verantwoordelijk voor keuze en kosten accountant

Minister Donner van Binnenlandse Zaken is niet van plan om een onderzoek in te stellen naar de kosten van accountantscontrole bij gemeenten. De gemeenten zijn zelf verantwoordelijk voor de aanstelling van de controlerend accountant en de kosten die met de gemeentelijke accountantscontrole zijn gemoeid.

Donner antwoordt dit op Kamervragen naar aanleiding van een opiniebijdrage in het Financieele Dagblad van Cyril Meijers. Deze senior consultant bij ADC Performance Improvement betoogde in het FD van 16 december 2010 dat bijna de helft van de gemeenten met meer dan 50.000 inwoners de verplichte aanbesteding van de accountantscontrole niet naleeft. Meijers concludeert dit uit onderzoek van het bureau naar de aanbestedingen die gepubliceerd zijn op de aanbestedingskalender over de periode januari 2006 tot oktober 2010. Aanbesteding zou de kosten van accountantscontrole omlaag kunnen brengen. 

"Door de 430 gemeenten is in de onderzoeksperiode in totaal door 102 gemeenten een aanbesteding gepubliceerd. Slechts twee van de vijf grootste gemeenten (Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht en Eindhoven) blijken een aanbesteding te hebben uitgevoerd: Den Haag en Eindhoven, beide in 2009. Met een top 10 komen daar nog Almere (2008) en Groningen en Nijmegen bij (beide in 2010). De helft van de top 10-gemeenten heeft zijn accountantscontrole dus niet aanbesteed. Bij de top 20 is sprake van eenzelfde beeld; ook van die gemeenten heeft slechts de helft aanbesteed." 

"Gekeken naar het totaal aantal gemeenten met meer dan 50.000 inwoners blijkt dat hiervan bijna 60% heeft aanbesteed. Het wordt dus beter. Toch is de algemene conclusie dat te veel gemeenten de fout in gaan. Ze volgen simpelweg niet de wettelijk voorgeschreven aanbesteding. Niet alleen wetmatig gaan ze de mist in, ook financieel slaan ze de plank goed mis." 

Deloitte-partner Arie Elsenaar RE RA reageerde in dezelfde krant op het artikel van Meijers. Elsenaar verwijt de consultant feitelijke onjuistheden te delibereren. "De genoemde grens van 50.000 inwoners waarop volgens hem Europees zou moeten worden aanbesteed is nu niet meer actueel. De gehanteerde onderzoekstermijn van 2006 tot 2010 is te kort. Gemeenten besteden vaak voor vier jaar aan met een optie voor verlenging. Dan moet je om juiste conclusies te kunnen trekken een termijn van acht jaar hanteren." 

"Verder geeft Meijers aan dat van de vijf grootste gemeenten er slechts twee hebben aanbesteed. Dat is echter onjuist. Rotterdam, Utrecht en Eindhoven hebben een Europese aanbesteding uitgevoerd. De gemeenten Den Haag en Amsterdam niet, want die hebben een eigen accountantsdienst. De top 10 gemeenten, maar ook de overige gemeenten groter dan 50.000 inwoners, hebben contracten gesloten met accountants na het volgen van een (Europese) aanbesteding. De conclusie kan daarom niet anders zijn dan dat gemeenten zich houden aan de regels." 

De minister antwoordt in bewoordingen van gelijke strekking. "Uit de Nalevingsmeting Europees aanbesteden die het ministerie van EL&I periodiek uit laat voeren blijkt dat gemeenten met meer dan 50.000 inwoners bij diensten die Europees aanbesteed zouden moeten worden de Europese aanbestedingsregels over het algemeen goed naleven." 

"Wat betreft de aanbesteding van de accountantscontrole is verder van belang dat niet alle relevante aspecten zijn meegenomen bij de algemene conclusie uit het artikel dat te veel gemeenten nog steeds in de fout gaan. Een gemeente met meer dan 50.000 inwoners is niet per se wettelijk verplicht om de accountantscontrole Europees aan te besteden. Een gemeente kan bijvoorbeeld een eigen gemeentelijke accountantsdienst (GAD) hebben en heeft dan de vrijheid om de controle van de jaarrekening op te dragen aan de eigen GAD. Bij twee van de vijf grootste gemeenten is dit het geval (Den Haag en Amsterdam). Ook komt het voor dat een aantal gemeenten hun accountantscontrole gezamenlijk aanbesteden, zoals bijvoorbeeld bij Netwerkstad Twente (Almelo, Borne, Enschede, Hengelo en Oldenzaal)." 

En: "Tot slot is van belang dat de aanbestedingskalender waarop de auteur van het artikel zijn conclusies baseert niet verplicht is. Niet alle organisaties die (Europees) aanbesteden staan op de aanbestedingskalender. Ook is goed voorstelbaar dat er gemeenten zijn die de accountantscontrole vóór 2006 (Europees) hebben aanbesteed (het contract voorziet bijvoorbeeld in de optie van verlenging) en daarmee buiten het zicht van de auteur van het artikel zijn gebleven." 

Overigens staat op de website van de rijksoverheid vermeld dat alle aanbestedingen van Nederlandse overheden op de aanbestedingskalender worden gepubliceerd. 

Donner heeft, net zoals de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG), geen inzicht in de kosten die gemeenten maken voor accountantscontrole, maar is niet van plan daar onderzoek naar te laten doen. Gemeenten zijn volgens de minister zelf verantwoordelijk voor de keuze en de kosten van een accountant. "Maatregelen van mijn kant verhouden zich daar niet mee." 

• Antwoord van minister Donner (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties): AH 1257 / AH 1258

Lees ook het artikel: 'E&Y knaagt aan dominantie Deloitte', 'de Accountant', december 2009.