Nieuws 30 november 2011

Plannen Barnier: verstrekkende gevolgen voor businessmodel grote kantoren

De Europese Commissie heeft zojuist tijdens een technical briefing haar plannen voor hervorming van de auditmarkt bekendgemaakt. Joint audit wordt niet verplicht, maar de strenge regels met betrekking tot scheiding van controle en advies en de wens van de commissie om de concurrentie te bevorderen zouden tot gevolg kunnen hebben dat de grote kantoren zich moeten opsplitsen in een audit- en een adviesdeel.

De plannen zijn een vervolg op het door de Europese Commissie in oktober 2010 gepubliceerde groenboek en de consultatie naar aanleiding hiervan.

Halen accountantsorganisaties meer dan eenderde van hun omzet uit de controle van grote organisaties van openbaar belang (oob's) en behoren zij tot een netwerk met een audit-omzet in de EU van meer dan 1,5 miljard euro, dan moet de accountantsorganisatie zich exclusief richten op accountantscontrole en hieraan gerelateerde diensten en mag zich niet bezighouden met adviesdiensten, en ook het netwerk waartoe de accountantsorganisatie behoort mag zich binnen de EU niet bezighouden met advies.

Joint audit wordt niet, zoals in de eerder uitgelekte maatregelen werd voorgesteld, verplicht gesteld. Wel wordt joint audit gestimuleerd door bij de verplichte aanbesteding van de accountantscontrole bij oob's de verplichting in te stellen dat minstens één niet-big four-kantoor meedingt naar de opdracht, en daarnaast door de duur van de verplichte kantoorroulatie in het geval van joint audit te stellen op negen jaar in plaats van zes jaar.

De voorstellen zien op aanpassing van de 'Achtste Richtlijn' (EU-richtlijn 2006/43/EC), de richtlijn die handelt over de wettelijke accountantscontrole. Daarnaast komen er aparte regels voor oob's.

De Europese Commissie heeft er vanwege de overzichtelijkheid voor gekozen de gedetailleerde regels voor oob's niet op te nemen in de Achtste Richtlijn, maar in een aparte Verordening*. De Achtste Richtlijn behoudt daarmee zijn algemene strekking. Die artikelen in de bestaande richtlijn die alleen betrekking hebben op oob's worden uit de richtlijn verwijderd en verwerkt in de verordening voor oob's.

Belangrijkste voorstellen uit de ontwerp-Verordening voor oob's

• De controleverklaring moet worden uitgebreid en verbeterd, bijvoorbeeld op het terrein van going concern.

• Daarnaast moet de rapportage aan het bestuur en de audit committee gedetailleerder worden. Deze informatie hoeft echter niet publiek gemaakt te worden.

• Er vindt een verplichte uitwisseling van informatie op regelmatige basis plaats tussen accountants van en toezichthouders op oob's.

• Er komt een verbod op het leveren van adviesdiensten bij auditklanten door accountantsorganisaties of andere onderdelen van het netwerk waarvan zij onderdeel uitmaken. Aan controle gerelateerde diensten mogen wel worden aangeboden, maar de kosten hiervan mogen niet meer bedragen dan 10 procent van de controlekosten bij dezelfde controlecliënt.

• Halen accountantsorganisaties meer dan eenderde van hun omzet uit de controle van grote oob's en behoren zij tot een netwerk met een audit-omzet in de EU van meer dan 1,5 miljard euro, dan moet de accountantsorganisatie zich exclusief richten op accountantscontrole en hieraan gerelateerde diensten en mag zich niet bezighouden met adviesdiensten, en ook het netwerk waartoe de accountantsorganisatie behoort mag zich binnen de EU niet bezighouden met advies.

• De auditcommissie krijgt een grotere rol bij de benoeming van de accountant.

• Er wordt verplichte kantoorroulatie ingevoerd. De duur van de aanstelling van een accountantsorganisatie bij een onderneming wordt beperkt tot maximaal zes jaar, en in het geval van een joint audit tot negen jaar. De accountantsorganisatie mag pas na minimaal vier jaar opnieuw als controlerend accountant van dezelfde onderneming worden aangesteld.

• Joint audits bij grote oob's wordt niet verplicht gesteld, maar moeten gestimuleerd worden door bij de verplichte aanbesteding van de accountantscontrole bij oob's de verplichting in te stellen dat minstens één niet-big four kantoor meedingt naar de opdracht, en daarnaast door de duur van de verplichte kantoorroulatie in het geval van joint audit te stellen op negen jaar in plaats van zes jaar.

• Er word een samenwerkingsverband opgezet van nationale toezichthouders op accountants onder de paraplu van de European Securities and Markets Authority (ESMA).

Belangrijkste voorstellen voor aanpassing van de Achtste Richtlijn:

• Faciliteren van grensoverschrijdende erkenning van accountantsorganisaties en externe accountants. Als een accountantsorganisatie in eigen land onder toezicht staat, is het niet meer nodig in andere EU-landen toestemming te krijgen wettelijke accountantscontroles te doen. Lidstaten kunnen wel registratie eisen van buitenlandse accountantsorganisaties. De regels voor grensoverschrijdende erkenning van externe accountants worden versoepeld.

• Invoering van International Standards on Auditing (ISA's). Uitbreiding van de standaarden op nationaal niveau is toegestaan.

• Aanpassing van controlerichtlijnen aan de omvang van ondernemingen. Een ‘proportionele' controle bij mkb-bedrijven moet zo mogelijk worden. Een definitie van deze proportionaliteit geeft de richtlijn niet. Dit wordt aan de lidstaten overgelaten.

• Uitbreiding van het begrip 'wettelijke accountantscontrole'. Hieronder vallen ook controles van kleine bedrijven in lidstaten die accountantscontrole voor kleine bedrijven verplicht stellen, en voor vrijwillige controles van kleine bedrijven. Deze aanpassing houdt verband met de aanpassing van de jaarrekeningenrichtlijnen.

• Versoepeling van de regels voor eigendomsverhoudingen in accountantsorganisaties. Het moet zo makkelijker worden om kapitaal aan te trekken. De maatregel moet concurrentie op de auditmarkt vergroten.

• Verbod op beperkende clausules waarin op aandringen van derde partijen de keuze van een accountant bij een onderneming wordt beperkt tot een specifiek kantoor. (Dit punt is ook opgenomen in de ontwerp-verordening voor oob's)

• Reforming the Audit Market - Frequently Asked Questions

* Een verordening is rechtstreeks toepasselijk in alle lidstaten. De Europese Commissie heeft met betrekking tot oob's gekozen voor een verordening omdat deze gelijktijdig in alle lidstaten van kracht wordt, "thus avoiding problems associated with the late transpostion of legislation by Member States. Furthermore, a regulation offers the highest degree of harmonisation: statutory audits would be carried out under substantially identical rules in all Member States. Once in force, it will override incompatible provisions in domestic legislation." De Commissie geeft verder aan dat gegeven "the interconnected nature of securities markets and financial actors, it is important that audit is conducted across the Union within a harmonised framework. It is critical that the role, independence of auditors and the market structure are dealt with at the level of the Union as PIEs in Europe often have cross-border activities. It is worth noting that legislation covering investor protection as well as financial institutions is already enacted at the level of the Union."