'Kritisch vermogen toezichthouders is knelpunt'
Het kritisch vermogen van toezichthouders en commissarissen is regelmatig te licht, zo constateert het IFO (Instituut Financieel Onderzoek). Deze organisatie heeft daarom de functie van gastcommissaris geïntroduceerd.
De gastcommissaris is een nog niet bestaande functie die door IFO is ontworpen om raden van toezicht effectiever te maken. "Veel toezichthouders zijn bang om hun eigen functioneren te evalueren. En veel toezichthouders durven geen kritische vragen te stellen als blijkt dat zij mogelijk alleen staan in hun kritiek", zegt Jaap ten Wolde van IFO. "Ze zijn bang voor negatieve reacties van hun collega's. Vaak hebben ze geen opleiding gevolgd voor toezichthouder. Voor veel toezichthouders geldt dat ze al blij zijn dat ze lid mogen zijn van een raad van commissarissen of een raad van toezicht."
De gastcommissaris heeft als doel om te reflecteren op een raad van commissarissen of een raad van toezicht. Dit gebeurt tijdens een zitting van de toezichthouders, waarbij de gastcommissaris voor de gelegenheid onderdeel uitmaakt van de groep.
De gastcommissaris wordt geacht inhoudsdeskundig te zijn en een visie te hebben op de rol van toezichthouder of commissaris. De voorbereiding op het gastcommissariaat bestaat uit het lezen van agenda's en notulen van een aantal jaren. In combinatie met waarneming op locatie doet de gastcommissaris aanbevelingen over de dynamiek en de techniek van de vergadering.
"Wij doen regelmatig onderzoek naar het functioneren van commissarissen en toezichthouders", zegt Ten Wolde. "Het is verbazingwekkend hoeveel informatie je krijgt door een paar uur te bladeren door notulen en andere vergaderstukken."
De dienstverlening geldt als een verlengstuk van het reguliere takenpakket van IFO. Deze organisatie onderzoekt het functioneren van bestuur en toezicht in het kader van adviesverlening, compliance en bestuurdersaansprakelijkheid. "Bedreigend is de gastcommissaris niet voor de gemiddelde toezichthouder", denkt Ten Wolde. "Het is een gast en die gaat weer weg."