Nieuws 27 juli 2010

Duurzaamheidscontrole ter discussie na ramp BP

Vijf dagen nadat de accountant het duurzaamheidsverslag van BP had ondertekend, voltrok zich de milieuramp van het oliebedrijf in de Golf van Mexico. Onder accountants wordt discussie gevoerd over het doel en nut van maatschappelijke verslaggeving en de controle daarvan.

Aan de ene kant staat columnist Marcel Pheijffer, die de rol van accountants bij duurzaamheidscontrole aan de kaak stelt. "Bij geen enkel bedrijf voegt een nietszeggend onderzoek met als resultaat een nietszeggend oordeel, voor belanghebbenden iets toe", zo schreef hij onlangs op deze site. "Accountants die op de geschetste wijze - ook al is die conform accountantsregelgeving - een oordeel geven bij de huidige duurzaamheidsverslagen voegen schijnzekerheid toe. En die kunnen we missen."

Aan de andere kant staat onder meer Johan Piet, directeur van het bureau Transparability, dat bedrijven begeleidt bij maatschappelijke verslaggeving, onder andere door middel van controle. Het nut van duurzaamheidsverslaggeving is voor hem duidelijk. "Organisaties moeten verantwoording afleggen over het door hen gevoerde duurzaamheidsbeleid en de bereikte resultaten daarvan. Het is evident dat verantwoording over duurzaamheid door organisaties inzichtelijk moet zijn, betrouwbaar en onafhankelijk gecontroleerd moet worden. Hier ligt een onmisbare functie voor de accountant."

Piet erkent dat duurzaamheidsverslaggeving niet altijd iets toevoegt, maar verwijst tegelijkertijd naar de financiële controlepraktijk. Die voegt ook niet altijd iets toe aan de bekende informatie. "De bezwaren die Marcel Pheijffer aandraagt zijn niet specifiek voor duurzaamheids­verslaggeving, maar wel voor de richtlijnen voor accountantscontrole gericht op een beperkte mate van zekerheid in het algemeen. Ik deel zijn bezwaren, maar verwijt tegelijkertijd de accountants van financiële verslagen dat zij met een lager level of assurance onduidelijk zijn voor het publiek."

Dat vlak na de controle van het duurzaamheidsverslag het boorplatform Deep Horizon ontplofte en de oliebron van BP maandenlang olie lekte, is iets dat ook bij financiële rapportages kan gebeuren. "Het geval van de olieramp van BP lijkt op een 'gebeurtenis na balansdatum'. Voor zulke gevallen zijn er regels in de accountancy, die zijn ook toepasbaar zijn op maatschappelijke verslaggeving", aldus Piet. "Ernst & Young die het voorgaande maatschappelijk verslag van BP heeft gecontroleerd, treft dan ook geen blaam."

Toch erkent ook Piet dat de maatschappelijke verslaggeving nog een lange weg heeft te gaan. "De kwaliteit van de maatschappelijke verslaggeving blijft nog achter bij die van de financiële verslaggeving. Dat komt omdat deze nog in het beginstadium is. Als je wacht met het publiceren van een verslag of het controleren ervan totdat de wetenschap op het niveau zit van de financiële verslaggeving, zijn wij vijftig jaar verder en heeft de duurzaamheidsramp zich al voltrokken."

Veel informatie in het maatschappelijke jaarverslag is nog niet controleerbaar op een hoog betrouwbaarheidsniveau, stelt Piet. Dat komt door een beperkte primaire waarneming en registratie en het ontbreken van interne controle en goede stuurmogelijkheden.

"Een hoofddoel van maatschappelijke verslaggeving is om te tonen dat een onderneming zich in de goede richting begeeft. Nog niet alle issues zijn nu bekend, de collectieve doelen en de streefcijfers per onderneming evenmin. Bovendien heeft een organisatie de tijd nodig om veranderingen door te voeren."

"Het grote verschil met het klassieke jaarverslag is de derde dimensie: wat zijn de trends of de opeenvolgende prestatieverbeteringen in het kader van transitieprocessen? Verder moet het ondernemingsverslag op microniveau passen in de maatschappelijke vraagstukken op macroniveau. Hierin is minder plaats voor cijfertjes of controle van cijfertjes. Accountantscontrole van maatschappelijke verslagen worden vooral gekenmerkt door systeemgerichte en gedragsgerichte controlemaatregelen."

"Vanuit de Europese Accountants Federatie (FEE) is altijd gepleit voor de inzet van een multidisciplinair team voor de assurance van duurzaamheidsverslagen. Het is vaktechnisch onverantwoord dat sommige accountants niet gehinderd door verstand van zaken opdrachten uitvoeren en verklaringen afgeven aan het publieke verkeer. De opleidingen voor accountants zouden een module duurzaamheid moeten aanbieden."