'Meer vrijheid management leidt tot minder transparantie'
Als het management meer ruimte krijgt eigen oordelen en vooruitzichten in de cijfers te verwerken, is transparantie het slachtoffer. Dat zegt de Amerikaanse hoogleraar Robert Bushman op grond van een verslaggevingsstudie bij banken in tientallen landen. "Meer vrijheid wordt gebruikt om de winstcijfers glad te strijken, punt."
"Het zou mooi zijn als het niet zo was, maar de gegevens liegen niet", aldus Bushman in een interview in het deze week te verschijnen maartnummer van ‘de Accountant'.
Bushman is hoogleraar forensische accountancy aan de Kenan-Flagler Business School van de University of North Carolina in Chapel Hill en gaf onlangs aan de Universiteit van Tilburg een seminar gaf over zijn meest recente onderzoek Accounting Discretion, Loan Loss Provisioning, and Discipline of Banks' Risk-Taking.
Het is een studie naar de economische gevolgen van accounting discretion bij banken, dat wil zeggen de vrijheden die het management van een bank zijn gegund (door verslaggevingsstandaarden en toezichthouder) bij - in dit geval - het bepalen van de voorzieningen die moeten worden genomen voor verliezen op de kredietportefeuille.
Het onderzoek sluit naadloos aan bij het debat over het incurred loss model versus het expected loss model. Standardsetter IASB wil de eerste variant inruilen voor de tweede. Daarmee krijgt het management de mogelijkheid voorzieningen te treffen voor kredietverliezen die het ziet aankomen.
Bij het incurred loss model is er van enige inschatting van toekomstige ontwikkelingen geen sprake. Voorzieningen kunnen alleen worden genomen naar aanleiding van een gebeurtenis die tot een verlies leidt.
Het expected loss model geeft het management meer vrijheid van handelen, omdat het is gebaseerd op subjectieve oordelen over gebeurtenissen die nog moeten voorvallen.
Bushman: "Die vrijheid heeft twee kanten. In het geval van voorzieningen voor kredietverliezen kan het worden gebruikt om beter te laten zien hoe de bank er voor staat. Het management heeft immers de beste informatie over de leningenportefeuille en als die informatie wordt gebruikt voor een realistische inschatting van komende verliezen, dan gaat de kwaliteit van de verslaggeving omhoog. Maar anderzijds kan de ruimte om op het eigen oordeel af te gaan ook worden gebruikt om onwelgevallige cijfers voor kortere of langere tijd weg te stoppen en in dat geval leidt meer handelingsruimte tot minder transparantie, meer onduidelijkheid."
In zijn onderzoek heeft Bushman data uit 23 landen verzameld om deze twee theoretische mogelijkheden te toetsen. Zijn conclusie: "Meer ruimte voor handelen naar eigen oordeel leidt niet tot betere informatie. Het blijkt dat meer vrijheid wordt gebruikt om de winstcijfers glad te strijken, punt. Ik geef hier geen oordeel over, ik ben geen politicus. Ik laat slechts de data spreken. Het is ieders goed recht om te geloven dat het in de toekomst anders zal gaan, maar uit het onderzoek blijkt hoe het tot nu toe ging: als banken meer mogelijkheden krijgen om subjectief te waarderen, dan gaat dat ten koste van de transparantie."