Jules Muis: 'Genationaliseerd accountantsregime is te verdedigen'
Het is goed te verdedigen om alle instellingen die te groot zijn om om te vallen, onder een genationaliseerd accountantsregime te brengen. Dat zegt Jules Muis dit weekend in een interview met de Volkskrant. In zo'n denkbaar model zou hij een mogelijke rol zien voor de Algemene Rekenkamer.
In een paginagroot interview in de Volkskrant van zaterdag 20 februari 2010 geeft Muis, oud-vice-president en controller van de Wereldbank, oud-NIVRA-voorzitter en blogger op deze site, nog eens zijn visie op de kredietcrisis en de (afwezige) rol van accountants in de aanloop daarvan. Voor de lezers van zijn weblogs en zijn artikelen in 'de Accountant' klinken zijn ideeën grotendeels bekend.
Als het gaat om de rol van controlerend accountants van financiële instellingen benadrukt Muis hun moeilijke positie: de dreiging van aansprakelijkheid vanuit zowel het management als de depositohouders. Ook benadrukt hij dat accountants achter de schermen goed werk doen en er vaak wel degelijk "stevig is geworsteld" voordat een goedkeurende verklaring wordt afgegeven.
Maar vervolgens stelt hij vast dat accountants te weinig gebruikmaken van hun eigen instrumentarium, het verklaringenstelsel. Alle banken die over de kop zijn gegaan kregen eerder, ondanks de onoverzienbare risico's, een goedkeurende verklaring. "Eigenlijk zouden heel veel banken vanaf 2004, 2005 een oordeelsonthouding gehad moeten hebben."
Net als de banken zelf zijn ook accountants volgens Muis eigenlijk "blijven dansen tot de muziek stopte".
Op de opmerking van interviewer Jan Tromp dat accountants er toch zijn voor het publieke belang, antwoordt Muis: "Jawel, maar het is natuurlijk een zakelijke dienstverlening geworden. Dat betekent gewoon dat de calculus wordt gemaakt: wat doet een anders dan goedkeurende verklaring voor onze business?"
Dat brengt Tromp tot de vraag of accountancy wel een commerciële activiteit moet blijven. Muis refereert aan zijn optreden voor de commissie De Wit op 20 januari 2010, waar hij zich onder meer afvroeg waarom rekenkamers er wel in slagen zeer kritische beoordelingen uit te geven en accountants er zelfs in voor de hand liggende gevallen niet toe komen iets anders te verklaren dan: het zit goed.
Zijn toenmalige suggestie om bij wijze van 'droogzwemmen' eens te overdenken wat het effect zou zijn van nationalisering van het beroep, herhaalt hij in Volkskrant in specifiekere vorm:
"Je zou aan een ander model kunnen denken. Je zou alle instellingen die te groot zijn om om te vallen, onder een genationaliseerd accountantsregime kunnen brengen. Dat is goed te verdedigen. Als grote banken, als grote multinationale bedrijven in problemen komen en de maatschappelijke prijs van omvallen te hoog is, moet de belastingbetaler bijpassen. Dan mag de belastingbetaler vragen dat de boeken van die bedrijven in een grote mate van onafhankelijkheid worden gecontroleerd. Laat dat dus doen onder de hoede van de Algemene Rekenkamer. Heb je ook nog het voordeel van controle tegen ambtenarensalarissen. Dat scheelt een slok op een borrel."