Nieuws 17 december 2010

'Global firm nog steeds realistisch model'

Internationale accountantskantoren moeten hun medewerkers intensief trainen in het inbedden van controleregels in lokale culturen. Een zekere flexibiliteit in de toepassing van regels is nodig om tot een goede controle te komen die acceptabel is voor klant en compliance. Dat concludeert Olof Bik, senior manager van PwC.

Deze maand promoveerde hij op onderzoek naar de invloed van internationale cultuurverschillen op de controlepraktijk. "Voor mijn onderzoek heb ik inzicht gehad in wereldwijde bestanden  over de controlepraktijk. Nee, bij welke organisatie kan ik niet zeggen, die afspraak heb ik in verband met de vertrouwelijkheid gemaakt."

Bik constateerde dat de culturele verschillen een grote invloed hebben op de controlepraktijken in de diverse landen. "Neem de schriftelijke verklaring waarin controleklanten bevestigen dat zij alles ter sprake hebben gebracht dat van belang is voor de controle. Deze praktijk is tot regel verheven. Die werkt uitstekend in Europa en Amerika, maar bijvoorbeeld in Azië ligt dit moeilijker. Klanten kunnen daar de vraag naar deze verklaring ervaren als een twijfel aan de integriteit en dat is gezichtsverlies."

Onder zulke omstandigheden vragen Aziatische accountants dan maar niet rechtstreeks om zulke verklaringen, stelt Bik. Het gebeurt via een omweg, zonder dat daarmee de intentie van de regels per se geweld aan wordt gedaan. "Uit dit voorbeeld blijkt hoe verschillend de regels voor controles worden toegepast binnen de verschillende culturen. In Latijns Amerika bestaat een sterke groepscultuur, waardoor lokale accountants zich soms meer verbonden voelen met lokale klanten dan met het hoofdkantoor in het buitenland. Internationale firma's moeten zich bewust zijn van dit soort mechanismen."

Dat betekent voor Bik niet dat regels moeten worden aangescherpt of gematigd. "Het is juist een van de grote waarden van de accountancy dat er wereldwijd wordt gewerkt met één standaard, de International Standards on Auditing (ISA). Die maakt internationale samenwerking tussen kantoren en bedrijven mogelijk. Maar de bestaande kwaliteitssystemen zijn niet ingericht om de cultuurverschillen te ondervangen."

Over de exacte invloed van deze cultuurverschillen in de accountancy is nog weinig bekend. Maar voor Bik staat vast dat ze een plaats moeten krijgen binnen de controlepraktijk. "Nu zijn de regels nog heel sterk gericht op checking the box, het afvinken van verplichte handelingen. Dit houdt geen rekening met cultuurverschillen, die toch van invloed zijn op de relatie die accountants met hun klanten onderhouden."

"Die klantrelatie is nu eenmaal niet machinaal. Accountants zijn weliswaar kritisch, anderzijds staan zij zo dicht bij hun klanten dat er sprake is van een bijna intieme vertrouwensrelatie. Hoe je deze relatie onderhoudt is sterk cultuurbepaald, die kun je niet wegvlakken door er wereldwijde regels voor in de plaats te stellen."

Bik erkent dat er geen pasklare oplossing is voor het converteren van cultuurverschillen in de internationale controlestandaarden, al zijn bewustwording en training goede eerste stappen. Het handhaven van de regels wordt mede afgedwongen door toezichthouders en andere autoriteiten, waardoor de bewegingsvrijheid van accountants beperkt is.  Toch denkt hij dat de global firm nog steeds een realistisch model is. "Want het uitzicht op de verschillende culturen is daar het grootst en juist daarom is daar ook het besef dat cultuurverschillen een plaats moeten krijgen. Die bewustwording is de basis voor een internationale cultuur die accountants in staat stelt om wereldwijd hun werk te doen."

Maar uiteindelijk zijn het de lokale controleteams in de vele verschillende landen die de regels toepassen. Dan blijkt duidelijk dat de wijze waarop accountants die standaarden toepassen en tot een accountantsverklaring komen, cultureel is bepaald.