Nieuws 03 november 2010

NIVRA: Toelichting financiële instrumenten verdient verbetering

De toelichtende informatie over financiële instrumenten in de jaarrekening kan duidelijker. Dat constateert het NIVRA na onderzoek van de jaarrekeningen 2009 van zes beursgenoteerde Nederlandse financiële instellingen.

Het NIVRA-onderzoek, verricht in het kader van de op 1 november 2010 uitgereikte Henri Sijthoff-prijs, betrof de toepassing van enkele onderdelen van IFRS 7 (toelichtingen op financiële instrumenten) in de jaarrekeningen 2009 van Aegon, BinckBank, Delta Lloyd Groep, ING, Kas Bank en SNS Reaal.

Met name is gekeken naar de toepassing van de zogenoemde 'fair value hiërarchie' (wijze van waardebepaling) en de informatievoorziening over kredietrisico's, liquiditeitsrisico's en marktrisico's.

Van de op fair value gewaardeerde financiële activa is per eind 2009 45 procent gewaardeerd volgens de level 2-methode (eigen modellen, op basis van waarneembare marktdata). Van de op fair value gewaarde financiële verplichtingen is zelfs 73 procent volgens deze methode geclassificeerd.

Kennelijk hebben de financiële instellingen, met uitzondering van Kas Bank en BinckBank, hun fair value waardering op basis van niet meer relevante marktprijzen losgelaten - evenals per eind 2008 - en in belangrijke mate gekozen voor waardering op basis van eigen modellen met waarneembare relevante marktdata.

Het waarderen van financiële instrumenten op basis van eigen modellen maar zonder waarneembare marktdata (level 3-methode) is per eind 2009 sterk afgenomen ten opzichte van 2008.

In het NIVRA-onderzoek wordt geconstateerd dat de gehanteerde uitgangspunten, veronderstellingen en methoden niet altijd even duidelijk zijn vermeld. Helaas is de informatie over financiële instrumenten in alle gevallen verspreid in de toelichting bij de jaarrekening weergegeven. Dit bemoeilijkt de toegankelijkheid en doet afbreuk aan een volledig inzicht.

Sommige toelichtingen zijn dermate summier en technisch dat hierdoor geen inzicht kan worden verkregen in de relevante risico's en de mogelijke effecten op toekomstige kasstromen.

Ook de toelichting op kredietrisico's, onder andere betreffende informatie over ontvangen zekerheden en niet in de balans opgenomen kredietverplichtingen, verdient verbetering.

De informatieverstrekking over het liquiditeitsrisico is veelal gebaseerd op de contractuele vervalkalender van de verplichtingen en voldoet daarmee aan de IFRS-vereisten. Opvallend is dat slechts enkele ondernemingen inzicht geven in deze vervalkalender op basis van de eigen verwachtingen van het management, in plaats van alleen op basis van de contractuele looptijden.

De informatiewaarde van de verplichtingen enkel op basis van contractuele looptijden is zeer gering. Bij die methode worden bijvoorbeeld aangehouden spaargelden en creditsaldi als direct opeisbaar gerubriceerd, hetgeen leidt tot niet-realistische liquiditeitstekorten.

• Download het onderzoeksrapport