Nieuws 17 juli 2009

DNB: 'Toezicht op derivaten is adequaat geweest'

De huidige crisis is geen derivatencrisis. Derivaten hebben conform contracttermen gewerkt en de afwikkeling van contracten is goed blijven functioneren. Dat is mede te danken aan de richtlijnen in een brief over derivaten van De Nederlandsche Bank (DNB) uit 1995. De financiële sector heeft die voldoende nageleefd en DNB heeft er ruim toezicht op gehouden. Dat stelt Benno van der Zaag, hoofd Communicatie van De Nederlandsche Bank (DNB).

Van der Zaag gaat reageert daarmee op de berichtgeving over een brief van de DNB die dateert uit 1995. Daarin waarschuwde de DNB voor het risico van financiële derivaten. Ook formuleerde de DNB daarin bindende aanwijzingen voor het omgaan met deze derivaten. Deze brief, die in april door Accountant.nl werd gepubliceerd, was mede aanleiding voor een pleidooi door twee onderzoeksjournalisten in het Financieele Dagblad voor het aftreden van DNB-president Wellink. 

In reactie daarop verdedigde Van der Zaag  gisteren in dezelfde krant het beleid van Wellink. In een aparte toelichting gaat hij nader in op de rol van de desbetreffende brief uit 1995 de rol van derivaten bij de financiële crisis. 

Veel financieel analisten menen dat de derivatenhandel aan de wieg heeft gestaan van de huidige financiële crisis. De DNB kijkt hier anders tegenaan. 

"Zelfs een omvangrijk faillissement als dat van Lehman hebben de markten, via door de International Swaps and Derivates Association (ISDA) georganiseerde veilingen, goed kunnen afwikkelen. Wel is een aantal markten opgedroogd. Door hoge volatiliteit en gering onderling vertrouwen was het niet altijd mogelijk nieuwe derivaten te kopen of bestaande derivaten te verkopen." 

"Het feit dat dit is gelukt, is mede te danken aan het feit dat aandachtspunten zoals wij die in 1995 signaleerden", aldus Van der Zaag. Hij refereert met name aan schriftelijke vastlegging van beleidsuitgangspunten en procedures rondom derivaten, adequate scheiding van back office en front office, adequate risicoanalyse, doorlopende risicobewaking en volledige en tijdige vastlegging in de administratie. 

De suggestie dat DNB, na het uitvaardigen van die brief met bindende regelgeving, geen adequaat toezicht heeft gehouden op de naleving daarvan, wijst hij dan ook resoluut van de hand. 

"De maatregelen zoals in onze brief genoemd zijn, betreffen grotendeels de administratieve organisatie, interne controle en het risicomanagement van instellingen met betrekking tot derivaten. Hier is door DNB toezicht op gehouden. Er zijn zelfs na de brief uit 1995 nog nadere aanscherpingen doorgevoerd, bij voorbeeld als onderdeel van de invoering van Bazel II. Dit terrein zal ongetwijfeld nog in ontwikkeling blijven." 

"Deze aandachtspunten zijn door de financiële sector in voldoende mate opgepakt. In het uitvoerend toezicht heeft dit ruime aandacht gekregen. Waar tekortkomingen werden gesignaleerd is actie ondernomen. De IAD van instellingen heeft in die adequate borging een belangrijke rol gehad."

Kritisch is Van der Zaag over de rol van derivaten die buiten de beurs om worden verhandeld. "We  constateren dat het systeem van OTC-derivaten (over the counter, red.) inherente zwakheden kent. De belangrijkste hiervan is dat het tegen elkaar wegstrepen van posities niet mogelijk is. Als partij A  een contract heeft met partij B, partij B een contract met partij C en partij C met partij A, vallen de posities economisch gezien vaak grotendeels tegen elkaar weg." 

"In de praktijk vindt dit wegstrepen niet plaats, omdat het juridisch gecompliceerd is. Bijvoorbeeld omdat contracten niet voldoende gecentraliseerd zijn. De omvang van de derivatenmarkt zoals bij voorbeeld gerapporteerd door de Bank for International Settlements (BIS) zou vele malen kleiner zijn wanneer dit wegstrepen wel zou plaatsvinden." 

"Het introduceren van een centrale tegenpartij maakt dit wegstrepen wel mogelijk en reduceert het kredietrisico. Vandaar dat centrale banken en toezichthouders zich een groot voorstander tonen van het introduceren van een centrale tegenpartij. De crisis maakt meer dan ooit tevoren helder dat de stabiliteit van financiële instellingen geen gegeven is en dat maatregelen die het inherente systeemrisico beperken gewenst zijn." 

"Wel hebben we gezien dat er individuele partijen zijn geweest waarvan tijdens de crisis aan het licht is gekomen dat zij grote, en naar uit de resultaten bleek te grote, exposures op met name kredietderivaten hadden." 

"Wij denken dan met name aan de monoline verzekeraars en een 'schaduwbank' als het Amerikaanse AIG. Om misverstanden te voorkomen: het betreft hier geen onder Nederlands toezicht staande partijen en in een aantal gevallen betreft het zelfs (Amerikaanse) partijen die geheel niet onder toezicht stonden."