Nieuws 15 april 2009

'Uitgelezen kans voor accountantsberoep om systeemrol in te vullen'

Zou de huidige financiële turbulentie de opmaat kunnen vormen naar een herijking van het accountantsvak? In het aprilnummer van KPMG-magazine ZOUT discussiëren Frans van der Wel, Egbert Eeftink en Michiel Soeting over de rol, de verantwoordelijkheden en de grenzen.

In een zeer lezenswaardig gesprek kruisen Van der Wel, Eeftink en Soeting (allen registeraccountant) de degens over de vraag wat accountants zouden kunnen bijdragen (ook op macroniveau) aan het  voorkomen of tijdiger signaleren van een crisis als de huidige. Hier enkele passages: 

Eeftink (voorzitter Department of Professional Practice KPMG): "Na alle tumult van de afgelopen periode zijn er schuldigen aangewezen in de vorm van bonuscultuur, kortetermijngedrag en de grote verwevenheid van complexe financiële systemen. Maar dergelijke fenomenen kennen we al jaren. De vraag moet zijn: waarom zijn de signalen nooit goed opgepikt en gewogen? Voor een deel heeft dat te maken met de grenzen van ons vak." 

Van der Wel (KPMG-bestuurslid, head of audit en oud-NIVRA-voorzitter): "Accountants controleren op microniveau de huishouding van een onderneming en kijken ook naar de partijen waar die onderneming zaken mee doet. Maar gaat dat ver genoeg om te kunnen stellen dat de accountant een overall over- en doorzicht heeft? Een accountant heeft een beeld van de onderneming, maar zal nooit in staat zijn de ‘macrototaliteit' van transacties te overzien. Elk oordeel is hierdoor beperkt." 

Soeting (Global leadpartner Corporate Clients): "Daar ligt dan een uitgelezen kans voor het accountantsberoep om een systeemrol in te vullen. Op microniveau bij een individuele onderneming zijn de systeemconsequenties voor het totaal inderdaad niet zichtbaar. Toch zou je over de verantwoordelijkheid van de beroepsgroep binnen het systeem kunnen nadenken en die meer zichtbaar mogen maken. Welke bijdrage kun je samen met andere beroepsgroepen leveren om tijdig signalen naar de oppervlakte te halen?" 

Van der Wel: "Een aantal jaar geleden werd er gewaarschuwd voor de massaliteit van derivaten. We hebben dat toen onderzocht en konden vanuit onze rol alleen de waardering van de transacties die we kenden, controleren. Meer konden wij niet zien. Het punt is dus hoe je bevindingen op macroniveau terugkoppelt naar het microniveau." 

Eeftink: "Accountants zijn het aan hun rol en maatschappelijke positie verplicht om een  opiniërende stem laten horen. Echter, daarbij wordt verondersteld dat ze in staat zijn de vinger op de zere plek te leggen. Maar dat vermogen moet je niet overschatten, en het is de vraag of de urgentie van een bepaalde constatering goed zal worden begrepen. Je hebt niets aan een accountant die als roepende in de woestijn wordt weggezet. (...) Centrale banken en toezichthouders zouden op macroniveau het overzicht moeten hebben. Daar zouden de signalen of waarschuwingen toch vandaan moeten komen? De uitdaging is hoe je al die op macroniveau aanwezige kennis en inzichten zou moeten bundelen." 

Soeting: "We moeten waken voor onderschatting van de invloed die de accountant op microniveau kan hebben. Er zijn voldoende grote ondernemingen die internationaal actief zijn en maatschappelijk verantwoord ondernemen serieus in het vaandel dragen. Van dergelijke ondernemingen kan een leereffect uit gaan." 

Eeftink: "(...) Een lid van een raad van commissarissen zei me eens dat hij niet van een accountant verwacht te leren hoe een klok werkt, maar wel graag wil horen hoe laat het is." 

Soeting: "Daarmee ontzeg je de accountancy het vermogen om zich een zwaardere rol toe te eigenen die beter in lijn ligt met de kernpropositie van de beroepsgroep, namelijk het bieden van vertrouwen en toegevoegde waarde. Accountants zien de binnenkant van vele bedrijven en beschikken over een uniek arsenaal aan kennis en inzichten. Tegen die achtergrond heeft de beroepsgroep meer te bieden dan op dit moment gevraagd wordt. Accountants kunnen zich bewuster zijn van hun inzichten en moeten meer ruimte krijgen om die te ventileren."