Nieuws 05 februari 2009

'Zet risico's op staatsbalans'

Nu de Nederlandse overheid zich met haar steunoperaties steeds meer gedraagt als hedgefonds, moeten de risico's daarvan zichtbaar zijn op de staatsbalans. Dat betogen de economen Lans Bovenberg en Bas Jacobs vandaag in de Volkskrant.

Directe aanleiding voor de reactie van Bovenberg en Jacobs, hoogleraar aan respectievelijk de Universiteit van Tilburg en de Erasmus Universiteit Rotterdam, is de recente steunoperatie aan ING. 

De overheid verplaatst via verschillende garantieregelingen op grote schaal financiële risico's van private partijen naar de belastingbetaler. Hoewel de garanties terecht zijn, gaat de Nederlandse overheid zich daarmee "wel steeds meer als een ondoorzichtig hedgefonds gedragen", stellen ze in de Volkskrant. 

"Feitelijk zijn de kredietgaranties financiële derivaten (zoals put-opties en credit default swaps) op de onderliggende waardepapieren bij de financiële instellingen. De begrotingsregels staan toe dat deze constructies grotendeels buiten de staatsbalans worden gehouden. Die regels zijn ook niet ontworpen voor een financiële crisis waarin de overheid steeds meer taken van de financiële sector moet overnemen." 

Volgens Bovenberg en Jacobs wordt de overheidsbegroting onherroepelijk riskanter en om het vertrouwen van belastingbetalers en beleggers te behouden, moet de overheid daarom volstrekte helderheid scheppen over de risico's die zij nu op zich neemt. 

"De Nederlandse overheid mag niet in dezelfde fout vervallen als het bankwezen door zich vol te laden met off-balance-sheet risk. De overzichten in de Miljoenennota van staatsdeelnemingen en garanties zijn volstrekt ontoereikend voor de huidige crisissituatie waarin de overheid risico's van de financiële sector overneemt. Te veel risico's blijven door inadequate boekhoudregels verborgen voor het parlement en de Rekenkamer." 

Alle garantieregelingen moeten tegen zo veel mogelijk marktconforme waarderingen worden opgevoerd als verplichtingen op de staatsbalans, stellen de economen in het Volkskrant-artikel. 

"De Miljoenennota moet een apart begrotingshoofdstuk bevatten waarin alle baten en alle lasten worden verantwoord van de maatregelen die gedurende deze bankcrisis zijn genomen. Onafhankelijke instanties, zoals het CPB of de Rekenkamer, dienen de risico's en waarderingen zo objectief mogelijk in kaart te brengen."

Het gaat er niet om dat de schatkist er niet per saldo op achteruit zou mogen gaan, benadrukken ze. "Maar de regering moet wel verantwoording afleggen over de afruil die zij nu maakt tussen de belangen van toekomstige belastingbetalers en het redden van de financiële sector. De overheid wordt ongeloofwaardig als ze deze afruil probeert te ontkennen door ons voor te spiegelen dat de recente deal met ING de staatsbalans versterkt. Juist nu het wantrouwen overal in de samenleving oprukt, is een transparante overheidsboekhouding geboden, die volstrekt open is over alle voorwaardelijke verplichtingen en risico's die de overheid aangaat.