Nieuws 05 februari 2009

Meer zicht op EU-gelden in Nederland, nog weinig op resultaten

De Algemene Rekenkamer signaleert in het vandaag gepubliceerde 'EU-trendrapport 2009' dat de verantwoording over EU-uitgaven in Nederland verbetert. Langzaam en gestaag komt er ook meer transparantie over de gelden die de EU in alle lidstaten besteedt.

Drie landen, waaronder Nederland, geven een lidstaatverklaring af, in tien EU-landen geven rekenkamers inmiddels informatie over de Europese middelen aan hun parlementen en veertien rekenkamers hebben in onderling overleg onderzoek naar de Europese structuurfondsen gedaan. 

Een goedkeurende verklaring kon ook over 2007 door de Europese Rekenkamer nog niet bij de rekening van de Europese Commissie afgegeven worden. Ook zicht op resultaten door EU-gelden is er nog te weinig, aldus de Algemene Rekenkamer. 

In deze zevende jaarrapportage op rij van de Algemene Rekenkamer staat dat het aantal meldingen van onregelmatigheden is afgenomen bij de besteding van EU-landbouwsubsidies en de inning van EU-heffingen door Nederland. Daarentegen zijn er meer meldingen van onregelmatigheden bij de structuurfondsen voor regionale ontwikkeling (EFRO) en het Europees Sociaal Fonds (ESF) in Nederland. 

Nederland zal over de programmaperiode 2000-2006 mogelijk € 155 miljoen aan EFRO-subsidie vanwege fouten moeten terugbetalen aan de Europese Commissie. Verder wacht de rijksoverheid een tegenvaller van € 48,2 miljoen vanwege dubbel gedeclareerde btw voor EU-projecten in ons land. 

Door de moeizame opstart van nieuwe projecten met EFRO-subsidie voor de periode 2007-2013 loopt Nederland ook het risico om aan het eind van 2009 een deel van de gereserveerde EU-subsidie te verliezen. Om beheer en controle te verbeteren bij EFRO, en daarmee nieuwe problemen te voorkomen, beveelt de Algemene Rekenkamer een agentschap EFRO aan. Voor ESF bestaat al zo'n agentschap bij Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Dit voorstel neemt het kabinet niet over. 

Bij de verantwoording over de Nederlandse EFRO- en ESF-programma's lijkt het voornaamste doel te zijn om zoveel mogelijk te besteden van de beschikbaar gestelde EU-subsidies. Er is veel minder aandacht voor wat ermee bereikt wordt. 

Meer zekerheid over rechtmatig besteed EU-geld in Nederland De kwaliteit van de jaarlijkse Nederlandse lidstaatverklaring, die de minister van Financiën afgeeft, verbetert. Hierdoor is met meer zekerheid te zeggen in hoeverre EU-subsidies rechtmatig in ons land besteed worden. 

De afgelopen twee jaar heeft de lidstaatverklaring alleen de landbouwgelden afgedekt. De komende jaren wordt dat uitgebreid met de subsidies uit de Europese structuurfondsen en migratiefondsen. 

Nederland is met enkele andere EU-lidstaten voorloper met een dergelijke verklaring. Het aantal andere lidstaten dat volgt blijft nog beperkt. Wel is elk EU-land verplicht een zogenaamde annual summary naar Brussel te sturen. Dit is een samenvattend overzicht van de resultaten van controles, maar zonder een eigen verklaring van de lidstaat over de rechtmatigheid. Deze wordt bovendien niet openbaar gemaakt. 

In reactie op het EU-trendrapport 2009 laat de minister van Financiën, mede namens de staatssecretaris van Europese Zaken, weten voorstander te zijn van openbaarmaking van de annual summaries. Nederland kan dit niet alleen afdwingen. Volgens de Algemene Rekenkamer kan Nederland het goede voorbeeld geven door de eigen annual summary over 2008 openbaar te maken en er in Brussel voor te pleiten. 

Betere informatie over afdrachten aan EU nodig De Algemene Rekenkamer vindt dat de afdrachten aan de EU opgenomen moeten worden in de jaarlijkse lidstaatverklaring. Het inzicht in de risico's bij het managen van de inning en de berekening van deze gelden (landbouwheffingen, btw, afdrachten naar rato van bruto nationaal inkomen) is nu te beperkt. Het kabinet heeft in 2006 het voornemen uitgesproken ook de afdrachten op te nemen, maar komt daar nu in reactie op dit EU-trendrapport 2009 op terug. 

Het kabinet neemt wel de aanbeveling van de Algemene Rekenkamer over om te bevorderen dat de Europese Commissie transparanter wordt over hoe EU-geld in de lidstaten wordt besteed en welke problemen dat in de lidstaten oplevert. Het goede voorbeeld dat het directoraat-generaal Regionaal beleid van de Europese Commissie geeft, verdient navolging. 

Cijfers Het EU-trendrapport 2009 beschrijft de belangrijkste ontwikkelingen in de begroting, het financieel management en de verantwoording van de EU-instellingen, de EU-lidstaten en Nederland. 

Nederland droeg in 2007 € 6,3 miljard bij, de overige lidstaten opgeteld € 103,6 miljard. De lidstaten hebben samen ruim € 7 miljard meer aan de EU afgedragen dan in 2006. Nederland ontving in 2007 via subsidies € 1,9 miljard. Daarmee is Nederland een nettobetaler. 

• Top nettobetalers: 1. Duitsland, 2. Verenigd Koninkrijk, 3. Nederland, 4. Frankrijk
• Top netto-ontvangers: 1. Griekenland, 2. Polen, 3. Spanje, 4. Portugal

De Europese Rekenkamer heeft nog steeds geen goedkeurende verklaring kunnen afgeven over rechtmatigheid van alle EU-uitgaven. De meeste problemen doen zich voor bij de structuurfondsen en de subsidies voor plattelandsontwikkeling.