Nieuws 09 december 2009

'Islamitisch boekhouden verhinderde goed zicht op problemen Dubai'

Islamitisch financieren en de daarmee samenhangende boekhouding lijken een factor te zijn geweest bij het ontstaan van de crisis rond Dubai World. Volgens diverse deskundigen belemmerden de islamitische verslaggevingsregels het zicht op de kapitaalkosten van vastgoedprojecten en mede daardoor ook op de werkelijke waardeontwikkeling.

Door de complexiteit van zogeheten Shariah-compliant financieringsconstructies en de ondoorzichtige rapportage daarover, zou het voor investeerders moeilijk zijn geweest zicht te krijgen op ontwikkeling van de waarde van - al dan niet opgeleverd - vastgoed in Dubai. 

Dat meldt het Amerikaanse WebCPA. Het bericht verwijst naar een analyse van de Indiase accountant en consultant Nitish Grover. Hij stelt dat beleggers de kosten van leningen die Dubai World aanging verkeerd hebben berekend en dat zij de jaarrekeningen niet goed wisten te interpreteren. 

Vorige maand besloot Dubai World, de in financiële problemen geraakte staatsgestuurde holding van investeringsvehikels voor onder meer vastgoed in Dubai, de afbetaling van zijn schulden voorlopig op te schorten. 

Pogingen om Islamitische boekhoudmethoden te laten convergeren met de Amerikaanse en internationale westerse standaarden, die er juist op zijn gericht om veranderingen in de marktwaarde van activa en passiva snel inzichtelijk te maken, hebben tot nu toe geen hanteerbare resultaten opgeleverd. 

In de Islam is het heffen van een rentepercentage als vergoeding voor het beschikbaar stellen van kapitaal verboden. Financieringsconstructies bedoeld om kapitaalverschaffers in 'verborgen' vorm toch te compenseren doen soms denken aan een commanditaire vennootschap die een resultaatafhankelijke verdeling van winst tussen management en kapitaal beoogt, de mudâbarah. 

Ook worden vormen van huurkoop toegepast, de ijara, of bevoorschotting die met een vaste opslag wordt vergoed, de murâbaha. 

Welk type constructies de vastgoedinvesteerders in Dubai World op het verkeerde been zouden hebben gezet, is onduidelijk. Wel kent Dubai World een activiteit onder de naam Dubai Shariah Asset Management , speciaal opgezet om Shariah compliant alternatieve beleggingen mogelijk te maken. 

David Larsen, managing director bij het in waarderingvraagstukken gespecialiseerde Duff & Phelps en lid van een commissie die zich boog over de vraag hoe Amerikaanse en internationale accountingregels met elkaar kunnen worden verzoend, gaf tijdens een bezoek aan de Amsterdamse vestiging antwoord op de vraag waarom er niet eerder modellen zijn ontwikkeld om ook rond islamitische financieringconstructies een fair value benadering te ontwikkelen. 

"Ik denk dat het uit het karakter van veel Shariah compliant financieringen voortvloeit om vorderingen tegen hun historische kostprijs - at par - te verantwoorden", aldus Larsen. "Omdat rente geen rol speelt, hebben renteschommelingen ook geen herkenbaar effect op de waarde van vorderingen." 

Larsen schat overigens dat maar een beperkt deel van de investeringen in Dubai van Westerse beleggers kwam. Het meeste geld kwam vermoedelijk uit de regio. "In de klantenkring van Duff & Phelps hebben we nooit nadrukkelijk de wens of noodzaak naar voren gebracht zien worden om islamitische verslaggevingstandaarden te vertalen naar IFRS." 

Maar met de nu aan licht zijn gekomen problemen rond islamitisch boekhouden is volgens Larsen de noodzaak van echte transparantie wel aangetoond: "Een veel grondiger begrip is nodig van de waarderingsgrondslagen die daar toepasselijk zijn."