Nieuws 04 december 2009

AFM: 'Het beroep moet een stevige slag maken'

Het onderzoek van de Autoriteit Financiële Markten naar de jaarrekeningcontrole bij achttien Nederlandse financiële ondernemingen vervult AFM-directeur Steven Maijoor 'met zorg'. "Het accountantsberoep moet een stevige slag maken", aldus Maijoor. Naar aanleiding van het onderzoek zijn enkele accountants uitgeschreven uit het AFM-register.

Het rapport over de controle op de jaarrekeningen 2007 werd donderdag gepubliceerd. Bij 'een of meerdere van' de grote vier kantoren en bij elf van de achttien beoordeelde controles zijn belangrijke tekortkomingen geconstateerd. 

"Een van de belangrijkste is dat de betrokken externe accountants op onderdelen onvoldoende blijk hebben gegeven van de vereiste professioneel-kritische instelling", schrijft de toezichthouder. De AFM zegt niet om hoeveel of om welke kantoren het gaat. 

Over de grote lijn van de bevindingen werd eind 2008 al met de Big 4 gesproken, maar in 2009 is er uitgebreid overleg geweest over de consequenties. Inmiddels zijn er controleteams gewijzigd, zijn er accountants overgeplaatst en 'enkele' zijn zelfs uitgeschreven uit het openbare register van de AFM. Daarmee zijn ze hun bevoegdheid kwijtgeraakt om een verklaring af te geven bij de jaarrekening. 

De tekortkomingen worden door de AFM gekwalificeerd als overtredingen van de diverse COS-sen die van toepassing zijn, maar er zijn geen formele sancties uitgevaardigd. 

Volgens Janine van Diggelen, hoofd toezicht accountantsorganisaties van de AFM, is gebleken dat accountants kritischer onderzoek hadden moeten doen naar de waardering van financiële instrumenten. "Uit de dossiers kunnen wij bijvoorbeeld niet opmaken of de constatering van de cliënt dat er een inactieve markt is voor sommige beleggingen ook verder onderzocht is." 

Ook is er onvoldoende aandacht geweest voor de toetsing van de begrijpelijkheid van de toelichting in de jaarrekening waar het gaat om deze waarderingen. 

Een ander voorbeeld van een onvoldoende kritische instelling is aangetroffen bij de opdrachtgerichte kwaliteitsbeoordeling waarbij een collega accountant van buiten het controleteam een kwaliteitstoets doet op het controledossier, voordat de accountantsverklaring wordt afgegeven . "Het stelsel van kwaliteitsbeheersing heeft dan niet goed gewerkt", aldus Van Diggelen. "Naar aanleiding van dit onderzoek hebben wij zorgen over hoe diepgaand deze opdrachtgerichte kwaliteitsbeoordelingen eigenlijk worden uitgevoerd." 

Tot slot is er bijzondere aandacht besteed aan de rol van de groepsaccountant bij grote internationaal opererende financiële instellingen. Op dat terrein pleit de AFM voor een actievere en kritischer opstelling ten opzichte van de ingeschakelde buitenlandse accountants. "De groepsaccountant kan veelal niet laten zien hoe hij heeft gecontroleerd dat die accountants - veelal behorend tot hetzelfde accountancy-netwerk - hun werk goed gedaan hebben." 

Bij de kantoren zijn inmiddels maatregelen genomen "om beter te waarborgen dat de controles voldoende kritisch zijn", aldus de AFM. 

Het NIVRA zegt in een reactie de zorg van de AFM te delen en volgens algemeen directeur Berry Wammes is het "een goede zaak dat er maatregelen worden genomen die tot een verbetering zullen leiden". De reactie van de kantoren is volgens hem adequaat: "Men reageert meteen en constructief, zonder te bagatelliseren. Dit wordt zeer serieus genomen." 

Het NIVRA zal naar aanleiding van het rapport nadere gesprekken voeren met de betrokken kantoren en de toezichthouder. 

Volgens een bericht in het Financieele Dagblad van vanmorgen reageren de kantoren zelf allemaal enthousiast op het rapport. "Deloitte heeft passende maatregelen genomen", aldus een woordvoerder van het kantoor tegenover de krant. "Dit toont aan dat het toezicht van de AFM kwaliteitsverhogend werkt." 

KPMG vindt dat de toezichthouder "een belangrijke bijdrage levert aan het proces van continue kwaliteitsverbetering van de accountantscontrole". En PwC laat volgens het bericht weten simpelweg "gelukkig" te zijn met het rapport.