Nieuws 27 oktober 2009

Bekritiseerde onderzoeker vennootschapsbelasting weerspreekt argumenten ministerie

Onderzoeker Geerten Michielse wijst kritiek af van het ministerie van Financiën op zijn onderzoek naar de afdracht van vennootschapsbelasting door multinationals. Het ministerie vindt zijn onderzoek niet compleet. De hoogleraar belastingrecht weerspreekt dat. Hij meent dat fiscale vrijstelling bedrijven aanmoedigt om de belastingvriendelijkste omgevingen op te zoeken. Dat ze anders vertrekken uit Nederland, vindt hij speculatief.

De zaak draait om het onderzoek van de Utrechtse hoogleraar belastingrecht naar de afdracht van vennootschapsbelasting door multinationals. Hij toonde aan dat Nederland jaarlijks zestien miljard euro misloopt aan de afdracht van vennootschapsbelasting door multinationals. Hij ontdekte dat deze bedrijven niet de verplichte 25 procent vennootschapsbelasting betalen, maar de facto slechts zes tot zeven procent. 

Het ministerie reageerde daar gisteren op door te verwijzen naar de wettelijk geregelde vrijstelling. Bedrijven die in het buitenland winstbelasting hebben betaald, hoeven dat in Nederland niet nog een keer te doen. Het door Michielse berekende bedrag van zestien miljard was daardoor verklaarbaar en toelaatbaar, volgens het ministerie.  Zonder de vrijstellingsregeling zouden multinationals bovendien niet meer voor Nederland kiezen, waardoor werkgelegenheid in het geding zou komen. 

"Slordig van de onderzoeker", aldus een mondelinge toevoeging van woordvoerder Marcel Homan. "Wij hebben zijn onderzoek geanalyseerd, en merkten dat hij de vrijstellingsregeling voor multinationals niet had verwerkt." 

Michielse legt uit dat hij deze vrijstellingsbepalingen bewust buiten het onderzoek heeft gehouden. In een schriftelijke reactie aan Accountant.nl motiveert hij dit besluit, waarvoor hij drie argumenten aanvoert. 

"De winsten van reële productieactiviteiten vinden voornamelijk plaats in lagelonenlanden en ontwikkelingslanden. Daar wordt door uitholling van de belastinggrondslag, tax holidays en slechte belastinginning vaak erg weinig belasting betaald." 

"Overigens zal ook de effectieve belastingdruk (onder andere door grondslagerosie) in OESO-landen niet erg hoog zijn", zo luidt het tweede motief om de fiscale vrijstelling buiten beschouwing te laten in het onderzoek. En ten derde:  "De winsten van dienstverlenings- en financieringsactiviteiten en het ter beschikking stellen van intellectuele eigendom, kunnen eenvoudig worden verlegd naar belastingparadijzen. Daar zal dus ook niet erg veel belasting worden betaald." 

Michielse zegt geen rekening te hebben gehouden met gedragseffecten, zoals het vertrek uit Nederland door multinationals vanuit concurrentiemotieven. Zulke effecten zijn volgens hem zeer speculatief zijn. "In de Zembla-uitzending heb ik gezegd dat ik niet verwacht dat multinationals hun hoofdkantoor snel naar de Kaaimaneilanden zullen verplaatsen, laat staan hun productieactiviteiten." 

"Ten aanzien van de concurrentiepositie is natuurlijk de eerste vraag aan welke landen je dit afmeet. De staatssecretaris noemt Ierland, Cyprus, Oostenrijk en Hongarije als voorbeelden, maar we zouden natuurlijk ook de Verenigde Staten, Japan en Duitsland kunnen noemen. Dan ziet de concurrentiepositie er ineens heel anders uit. We kunnen er natuurlijk voor kiezen dat onze multinationals te allen tijde moeten kunnen concurreren met de meest gunstige fiscale regimes. In dat geval moeten we dan wel accepteren dat het buitenland ons als een belastingparadijs gaat behandelen."
"Overigens zijn wij geen voorstander van een verrekeningssysteem (dat is slechts gebruikt als - enig mogelijk - referentiepunt voor de berekening). Geconstateerd is voorts dat loonbelasting en btw - die aansluiten bij de geld- en goederenstromen - een veel effectievere heffing blijken te zijn dan de huidige vennootschapsbelasting."