Nieuws 29 december 2008

'Versoepeling fair value ondergraaft nut externe verslaggeving'

Bedrijven publiceren op dit moment de "slechtst vergelijkbare statements" in de geschiedenis. Dat zegt oud-AFM-bestuurder Paul Koster over de huidige verslaggeving voor financiële instrumenten. Volgens Ralph ter Hoeven (Deloitte) gebruiken bedrijven de versoepelde verslaggevingsregels om "werkelijk optredende effecten te mitigeren".

Beiden reageren daarmee op de versoepeling van de IASB-regels voor fair value accounting van financiële instrumenten (IAS 39). Na druk van met name Duitse en Franse banken en de politiek, werd het onlangs mogelijk om producten waarvan de markt stilvalt in te delen in een andere asset class, waarin niet tegen fair value hoeft te worden gewaardeerd.

"Dit is heel slecht", zegt Paul Koster, voormalig bestuurder van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) en nu bestuursvoorzitter van de Dubai Financial Services Authority, in een artikel in het januarinummer van 'de Accountant'. "Dit is de politisering van de normen voor verslaggeving. Vandaag zijn het de banken, morgen is het een andere industrie. De deur staat nu open voor allerlei belangen; het is maar net waar de politiek zijn oor naar laat hangen."

Ralph ter Hoeven, hoogleraar externe verslaggeving aan de Rijksuniversiteit Groningen en hoofd van het IFRS Office van Deloitte, spreekt in hetzelfde artikel van een 'onbegrijpelijke' geschiedenis. "Ik ben zeker geen ayatollah van de fair value, maar ik maak me boos als, zoals nu, de markt tegenzit en dat er dan wordt geroepen dat de standaarden de schuld zijn."

Transparantie moet volgens Ter Hoeven de leidraad zijn van elke wijziging van de standaarden. Maar dat is hier niet het geval. "Dit komt erop neer dat accountingregels worden gebruikt om werkelijk optredende effecten te mitigeren. Maar het heeft geen zin verstoppertje te spelen. Beleggers gaan zelf rekenen en intussen neemt het vertrouwen in je verslaggeving af."

Het huidige resultaat is volgens Ter Hoeven dat "eigenlijk iedereen wel weet dat risicovolle CDO-portefeuilles niets meer waard zijn", maar dat sommige banken alle mogelijkheden aangrijpen om die werkelijkheid te verbloemen.

Europese banken die dankbaar gebruikmaakten van de reclassificatiemogelijkheden boeken daarmee op papier extra 'winsten'. Paul Koster daarover: "Het is niet meer te volgen. Wat er op dit moment wereldwijd door bedrijven wordt gepubliceerd zijn de slechts vergelijkbare statements in de geschiedenis. Als we op deze weg voortgaan, verdampt het nut van externe accounting."

Reclassificatie is volgens Koster niet eens de grootste boosdoener. "De grote fout is dat, wanneer er geen marktprijzen voorhanden zijn, de waardering geschiedt aan de hand van rekenmodellen van de bedrijven zelf. Maar over de manier waarop die modellen zijn opgebouwd worden niet voldoende gegevens geopenbaard."

Volgens hem is de enige uitweg een nieuw systeem van accounting, waarin toelichtingen op de gebruikte waarderingsmethode een grote rol spelen. "Fair value is op zich een hele goede invalshoek, maar wat er nu gebeurt is onhoudbaar. In mijn ogen moet het management vrij kunnen kiezen voor een waarderingsmethode, onder voorwaarde dat die keuze uitgebreid wordt toegelicht."