Nieuws 01 december 2008

'Te veel aandacht voor regels en te weinig voor gedrag'

Accountants zouden scherper moeten letten op het gedrag van hun klanten in plaats van alleen op regels. Anders is de kans groot dat financiële crises zich blijven herhalen, aldus partner Hans van de Vorst van financial risk managementbureau IRS.

Van de Vorst, zelf registeraccountant, legt zich vanaf de jaren tachtig toe op herstructurering van bedrijven. IRS is het bureau waar Arthur Docters van Leeuwen dit jaar voorzitter werd van de raad van advies.

Volgens Van de Vorst heeft de grote hoeveelheid off balance constructies van onder andere banken problemen verhuld die pas aan het licht kwamen toen het geld op was. Door anders naar dit soort problematiek te kijken, kunnen accountants mogelijke zwakten bij deze bedrijven eerder in beeld krijgen, meent Van de Vorst.

"Accountants moeten eens vaker de waaromvraag stellen. Je kunt wel zeggen dat die off balance constructies volgens de regels zijn toegestaan, maar het gaat er vooral om een goed controleproduct neer te zetten. Een accountant heeft een zelfstandige controlefunctie."

"Dat betekent dat hij meer moet doen dan alleen regels volgen. Bedrijfseconomie valt niet altijd te vangen onder regels. Vergelijk het eens met een auto die voor het rode licht staat. Wat zou je als chauffeur dan moeten doen als je in achteruitkijkspiegel een vrachtwagen ziet die zonder te remmen op je afstormt. Dan ga je ook door rood om een ongeval te vermijden."

"Bij een organisatie in zwaar weer is het nooit de tent maar de vent die verantwoordelijk is. Bij faillissementen blijkt vaak pas waar het is misgegaan in de jaarrekeningen. Meestal zijn de boeken opgemaakt volgens de regels, maar vaak is er sprake van een gepercipieerde werkelijkheid die afwijkt van wat er echt aan de hand is."

Menig accountant, zo meent Van de Vorst, heeft te weinig tijd om dieper te kijken vanwege de prijsdruk op de controle. Ook is er in het vak te weinig aandacht voor gedragswetenschap, de accountant heeft meer met regels en systemen dan met de mensen in de onderneming. Die mensen drijven echter de risico's en niet andersom.

"De standaards en methoden in de accountancy staan te ver van de werkelijkheid vanwege de regelverstikking, die steeds groter wordt. Ondanks de lessen van het Enron-schandaal, met zijn off balance-constructies, en de implementatie van SOx, maken we nu toch weer een financiële crisis mee. De Pavlov-reactie valt te voorspellen: meer regels. Over een jaar of zes hebben we dan weer een crisis."