Nieuws 22 november 2007

Lokale rekenkamers leiden tot betere controle

Provincies en gemeenten zijn vanaf 1 januari 2005 respectievelijk 1 januari 2006 verplicht een rekenkamerfunctie in te stellen. Om te weten te komen hoe provincies en gemeenten invulling geven aan de rekenkamerfunctie en het functioneren van de rekenkamer(commissie)s te evalueren, heeft het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties opdracht gegeven voor een onderzoek.

Uit dit onderzoek, uitgevoerd door de Universiteit van Tilburg, de Radboud Universiteit Nijmegen en B&A Consulting, blijkt dat rekenkamers en rekenkamercommissies de controlerende functie van gemeenteraden en provinciale staten versterken. De rekenkamer(commissies) beantwoorden daarmee aan de doelstelling van het kabinet.

Op basis van deze voorlopige evaluatie heeft staatssecretaris Bijleveld van Binnenlandse Zaken twee voornemens:

• het maken van een wettelijke regeling om rekenkamercommissies de bevoegdheid te geven onderzoek te doen bij verbonden partijen. Rekenkamers hebben deze bevoegdheid wel;
• het verduidelijken van de afbakening tussen financiële en andere vormen van rechtmatigheidstoetsing.

Uit het onderzoek blijkt dat alle gemeenten en provincies een rekenkamer(commissie) hebben ingesteld. Driekwart is ingevuld in de vorm van een rekenkamercommissie, de rest in de vorm van een rekenkamer. Een aanzienlijk deel daarvan heeft geen raadsleden als lid. Provincies en vooral grote gemeenten hebben een rekenkamer. De kleinere gemeenten hebben vaker een rekenkamercommissie. Zij oordelen minder positief over nut en noodzaak van de rekenkamerfunctie.

De rekenkamer(commissie)s beschikken over voldoende randvoorwaarden (budget, ondersteuning) om goed te kunnen functioneren. Er is voldoende deskundigheid en er wordt geïnvesteerd in deskundigheidsbevordering. De aanbevelingen van de rekenkamer(commissie)s worden over het algemeen overgenomen. Toch wordt maar een minderheid van de rapporten in de raad behandeld.

De onderzoekers onderscheiden twee perspectieven voor het functioneren van de rekenkamer(commissie). Het eerste perspectief ziet de rekenkamer als ondersteuning van politiek-bestuurlijke vernieuwing en reflectie bij de beleidsvoorbereiding. Dat is het perspectief van leervermogen.

Het tweede perspectief is dat de rekenkamerfunctie vanuit het principe van rekenschap moet worden benaderd. Daarbij gaat het om de kwaliteit van het bestuurlijk handelen zichtbaar te maken en verantwoording af te leggen aan de burger. Dit is het perspectief van rekenschap.

De onderzoekers pleiten ervoor dat gemeenten en provincies zich bewust worden van het perspectief van waaruit zij de rekenkamerfunctie invullen.

(Bron: Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties)