Nieuws
Dertien voetbalclubs onder curatele - PCAOB: bereidheid tot melden misstanden op kantoren groeit - Wereldwijd framework integrale verslaggeving - Hoge beloningen voor Amerikaanse klokkenluiders - Verklaring van geheelonthouding - MOT-meldingen accountants vervijfvoudigd - Eerste grote toepassing SBR bij btw - ‘Subtop accountantskantoren gaat halveren’ - Duurzaamheidscontrole ter discussie na ramp BP.
Dit artikel is verschenen in de Accountant nr. 9, 2010
Bekijk alle artikelen uit dit nummer
Dertien voetbalclubs onder curatele
Bij een indeling in drie categorieën ‘financiële gezondheid’ krijgen slechts vier betaaldvoetbalclubs het beste predikaat, dertien verenigingen staan onder financiële curatele en bij negentien clubs is de situatie zorgelijk. Dat maakte de licentiecommissie van de KNVB begin augustus 2010 bekend. Bij de beoordeling volgens een vastgesteld puntensysteem kijkt de licentiecommissie naar tien indicatoren, waaronder het bedrijfsresultaat (winst of verlies), de solvabiliteit en het beschikbare werkkapitaal.
Zie ook pagina 40.
PCAOB: bereidheid tot melden misstanden op kantoren groeit
De Amerikaanse toezichthouder op accountants PCAOB heeft vorig jaar een recordaantal tips gekregen over misstanden bij accountantskantoren. Volgens de toezichthouder is de meldingsbereidheid van medewerkers van kantoren en internal auditafdelingen van klanten om aan de bel te trekken aanzienlijk toegenomen. Het gaat daarbij om kantoren die het niet zo nauw nemen bij accountantscontroles, onafhankelijkheidsregels aan hun laars lappen of zelfs klanten helpen met verslaggevingsfraude.
De PCAOB kreeg in 2009 179 tips en klachten over misstanden, veelal afkomstig van accountants werkzaam bij de desbetreffende kantoren. Maar ook interne accountants van bedrijven die klant zijn bij de kantoren, ingehuurde consultants en beleggers trekken regelmatig aan de bel. De afgelopen jaren is het aantal ontvangen tips gestaag gegroeid, zegt Claudius Modesti van de PCAOB. Tipgevers wordt gevraagd contactinformatie te geven, maar anoniem melden is ook toegestaan. Volgens Modesti wordt op dit moment vijftien procent van de meldingen anoniem gedaan.
Wereldwijd framework integrale verslaggeving
Het Global Reporting Initiative (GRI) en de Prince’s Accounting for Sustainability Project (A4S) hebben de oprichting aangekondigd van het International Integrated Reporting Committee (IIRC). Doelstelling is te komen tot een wereldwijd geaccepteerd framework voor integrale verslaggeving. Het framework moet financiële, milieu-, sociale en governanceinformatie samenbrengen in een helder, consistent en vergelijkbaar formaat.
In Nederland integreren steeds meer bedrijven het financiële jaarverslag en het duurzaamheidsverslag. Uit onderzoek van KPMG blijkt dat bijna zestig procent van de driehonderd onderzochte ondernemingen de komende jaren geïntegreerd over duurzaamheid gaat rapporteren. Eén op de vijf rapporteert nu al geïntegreerd over duurzaamheid.
Zie ook pagina 18.
Hoge beloningen voor Amerikaanse klokkenluiders
Klokkenluiders kunnen in de Verenigde Staten voortaan rekenen op veel hogere beloningen. De nieuwe regeling is onderdeel van de Dodd-Frank Act, de financiële hervormingswet die onlangs in de VS werd aangenomen. Zowel advocaten als beurswaakhond SEC verwachten hierdoor een aanzienlijke toename van beschuldigingen aan het adres van beursgenoteerde bedrijven en banken.
Klokkenluiders die de SEC van cruciale informatie voorzien kunnen tot dertig procent opstrijken van een door de toezichthouder opgelegde boete boven een bedrag van één miljoen dollar. De SEC trof in de afgelopen tijd schikkingen met bedrijven voor veel hogere bedragen. Zo betaalde Goldman Sachs in juli 2010 een recordschikking van 550 miljoen dollar vanwege misleiding van beleggers met collaterized debt obligations (CDO’s).
Verklaring van geheelonthouding
Niet iedereen buiten de accountants-incrowd begrijpt de subtiele verschillen tussen de verschillende typen accountantsverklaringen. Maar in de subsidieverordening van de gemeente Dordrecht leiden de beroepsregels indirect wel tot erg opmerkelijke voorwaarden. In de toelichting op de Algemene Subsidieverordening 2010 legt de gemeente nog maar eens uit welke verklaringen de accountant kan geven:
- een goedkeurende verklaring;
- een verklaring met beperking;
- een verklaring van geheelonthouding;
- een afkeurende verklaring.
De redactie heeft het derde type niet kunnen terugvinden in de NV COS. Wij vermoeden dan ook dat deze verklaring zonder due process tot stand gekomen is.
MOT-meldingen accountants vervijfvoudigd
In 2009 hebben accountants gemiddeld vijf keer zoveel ongebruikelijke transacties gemeld als in de vier jaar daarvoor. In totaal deden ze de afgelopen vijf jaar 936 meldingen.
Dat meldt het Bureau Financieel Toezicht (BFT) in zijn jaarverslag. Van deze gemelde transacties heeft FIU-Nederland ongeveer een kwart als verdacht doorgemeld aan de politie. Met de verdachte transacties was in 2009 een bedrag van 350 miljoen euro gemoeid. Waarom accountants het afgelopen jaar zoveel meer zijn gaan melden, staat niet vast. Het BFT suggereert een verband met de voorlichtingsbijeenkomsten die de afgelopen jaren voor accountants zijn georganiseerd.
Zie ook pagina 36.
Eerste grote toepassing SBR bij btw
In juli 2010 heeft de GIBO Groep als eerste accountantsorganisatie de btw-aangifte in XBRL in productie gebracht. Voor ruim 1.600 ondernemingen is de btw-aangifte op die wijze aangeleverd bij de Belastingdienst. Daarmee is voor het eerst op grote schaal standaard bedrijfsrapportage (SBR/XBRL) in de praktijk gebracht.
In de loop van dit jaar zal de GIBO Groep voor al haar circa 15.000 btw-plichtige klanten gebruikmaken van SBR. Andere rapportages, waaronder het deponeringsrapport voor de Kamer van Koophandel en de kredietrapportage voor de banken, zullen nog dit jaar volgen. In een reactie op Accountant.nl noemt Henk Janson (Goodbook Tax Accountancy) dit “wat mager na x jaar geëxperimenteer”. Het gaat om aanlevering van een beperkt aantal cijfers die met gebruikmaking van bijvoorbeeld de aangifte vanuit de belastingdienstomgeving twee minuten tijd kost, schrijft hij. “Ik ben zeer benieuwd wat de tijdwinst is.”
Anneke van der Heijden, projectmanager XBRL bij GIBO Groep erkent dit volmondig: “Je hebt helemaal gelijk! Tijdwinst nul. Maar het gaat natuurlijk niet om de omzetbelasting maar om alles wat daarna komt. Juist doordat de OB relatief eenvoudig is, over grote aantallen gaat en maandelijks wordt verzonden, was deze stroom uitermate geschikt om software, autorisatieregister en de hele verdere keten goed in te richten.”
Oud Nieuws op Accountant.nl:
‘de Accountant’/Accountant.nl duikt regelmatig in de archieven voor wat historisch perspectief en verrassende feiten. Maandelijks in ‘de Accountant’. Zie Accountant.nl voor een uitgebreider versie met het complete bronmateriaal en eerdere afleveringen.
Oud nieuws (15): Waakhond of bloedhond?
Als een accountant tijdens de jaarrekeningcontrole fraude op het spoor komt, moet hij actie ondernemen. Maar hij hoeft niet actief te speuren naar fraude. Aldus een Engelse rechter in 1911.
De rol van de accountant bij fraude was en is voor ‘het publiek’ niet altijd even duidelijk. Willem van Wijngaarden, toen NIVRA-voorzitter, legde het nog eens uit in Accountancynieuws van 10 februari 2006: ‘De accountant is een waakhond, geen bloedhond’.
Exact dezelfde typering gebruikte de Engelse rechter Lord Justice Lopes in 1911 in een rechterlijke uitspraak. De zaak werd beschreven in ‘Accountancy’ van januari 1912 en was afkomstig uit het Britse ‘The Accountant’:
“Een zaak werd vervormd tot een naamlooze vennootschap, nadat vooraf de accountant een rapport aan zijn client had uitgebracht. Afgaande op het rapport werd door den client een belangrijk bedrag aan aandeelen genomen; de nieuwe vennootschap was eenige jaren later genoodzaakt te liquideeren en toen bleek dat de debenture-holders nauwelijks 50% en de crediteuren en shareholders niets kregen.”
De accountant werd aansprakelijk gesteld omdat hij “verschillende fraudes, sedert een reeks van jaren gepleegd, niet ontdekt had; voorts dat hij verzuimd had te wijzen op het weglaten van schulden”.
De rechter sprak hem vrij. Volgens hem was een accountant wel gehouden “met behoorlijke zorgvuldigheid zijn taak uit te voeren”: “Heeft hij een opdracht aanvaard dan moet hij niet alleen daaraan zorg, doch bovenal overleg, kennis en voorzichtigheid wijden; faalt hij in die plichten en ontstaat daardoor schade voor zijn opdrachtgever, dan is hij verantwoordelijk voor zijne nalatigheid.”
Maar de accountant was géén detective. Van hem mocht niet worden verwacht “dat hij bij zijn werk rondwaart zoekende naar verborgen fraude” en kan niet worden geëist “iedereen van oneerlijkheid te verdenken; integendeel, hij is gerechtigd en behoort aan te nemen, dat de menschen eerlijk zijn, tenzij hij gronden vindt om het tegenovergestelde te meenen. Een accountant is: a watchdog but not a bloodhound, was de mening van Lord Justice Lopes”.
Duurzaamheidscontrole ter discussie na ramp BP
“Het is evident dat verantwoording over duurzaamheid door organisaties inzichtelijk moet zijn, betrouwbaar en onafhankelijk gecontroleerd moet worden. Hier ligt een onmisbare functie voor de accountant.” Dat stelt Johan Piet, directeur van bureau Transparability, dat bedrijven begeleidt bij maatschappelijke verslaggeving, onder andere door middel van controle. Hij doet zit na de kritiek van Marcel Pheijffer op het oppervlakkige karakter van die controle (zie ‘de Accountant’, juli/augustus 2010, pagina 50). Aanleiding was de milieuramp van BP in de Golf van Mexico.
Vijf dagen voor die ramp had accountant Ernst & Young het duurzaamheidsverslag van BP ondertekend. Volgens Pheijffer gebeurde dit op basis van een flinterdun en ‘nietszeggend’ onderzoek met als resultaat ‘een nietszeggend oordeel’. “Accountants die op de geschetste wijze - ook al is die conform accountantsregelgeving - een oordeel geven bij de huidige duurzaamheidsverslagen voegen schijnzekerheid toe. En die kunnen we missen.”
Hoewel Piet anders dan Pheijffer het grote belang van duurzaamheidsverslaggeving benadrukt, ook al is die nu nog verre van perfect, deelt hij diens bezwaren tegen de oppervlakkigheid van de huidige accountantsonderzoeken. “Die bezwaren zijn echter niet specifiek voor duurzaamheidsverslaggeving”, aldus Piet, “maar voor de richtlijnen voor accountantscontrole gericht op een beperkte mate van zekerheid in het algemeen. Ik deel zijn bezwaren, maar verwijt tegelijkertijd de accountants van financiële verslagen dat zij met een lager level of assurance onduidelijk zijn voor het publiek”.
In een aanvullende reactie op Accountant.nl zegt Piet zich net als Pheijffer te storen aan de beperkte diepgang van maatschappelijke verslaggeving en de controle ervan. “De huidige praktijk lijkt te zijn gestoeld op commerciële ambities enerzijds en ontwijken van risico’s anderzijds. Mijn persoonlijke ambities zijn om betere verslagen te ontwerpen en om de controle meer af te stemmen op de behoefte van het maatschappelijk verkeer. Dat blijkt in praktijk goed mogelijk te zijn.”
Een duurzaamheidsverslag vereist volgens Piet een “totaal andere aanpak” dan een jaarrekening. “Onze beroepsregels zie ik nu meer als een hindernis dan als een bijdrage aan transparantie van de onderneming en van de accountant.”