Spookcijfer: Meesurfen op andermans cijfers
In 2009 zullen er zo’n 11.000 bedrijven failliet gaan en dat gaat de Nederlandse burgers ongeveer 4 miljard euro kosten, oftewel 250 euro per hoofd van de bevolking. Met dat bericht weet het kredietmanagementbureau Graydon in inktzwarte economische tijden begrijpelijkerwijs aardig wat publiciteit te genereren in diverse kranten. Terwijl het niet eens gaat om een gedegen eigen onderzoek maar om een wat kortzichtige vermenigvuldiging van wat CBS-cijfers.
Dit artikel is verschenen in de Accountant nr. 9, 2009
Bekijk alle artikelen uit dit nummer
Het rekensommetje is heel eenvoudig. 11.000 bedrijven vermenigvuldigd met een gemiddelde uitstaande schuld bij een faillissement van 275.000 euro levert ongeveer 3 miljard euro aan kosten op voor de maatschappij. Daarbij komt nog een post van 1 miljard aan schade van persoonlijke faillissementen (schuldsanering natuurlijke personen), waar de schade per geval slechts een ton bedraagt.
Drie redenen waarom dit een slippery slope van redeneren is. Ten eerste de CBS-cijfers zelf. Het CBS rekent eens in de twee jaar uit hoeveel faillissementen er zijn en hoeveel onbetaalde schulden daarbij overblijven. Over 2006 komt dat uit op circa 340.000 euro per faillissement. Het verschil met het door Graydon naar buiten gebrachte cijfer van 275.000 lijkt te zitten in het niet meetellen van de onbetaalde belastingschulden (in 2006 ook bijna een miljard). Een eenduidig antwoord op de reden daarvan komt helaas niet.
Ten tweede is het ook maar zeer de vraag of het gemiddelde van 2006 zomaar te kopiëren is naar crisisjaar 2009 waarin immers alles buitenissig is. De kans is groot dat de gemiddelden dit jaar namelijk wel eens heel anders kunnen uitpakken, omdat de hausse aan ZZP’ers van de afgelopen jaren nu het aantal faillissementen opstuwt. Namens Graydon zegt Robert Blom dat ook met zoveel woorden zelf in het Financieele Dagblad: ”Het gros der faillissementen betreft eenpitters of bedrijven met één tot drie manpersoneel.”
De derde en belangrijkste reden is meer fundamenteel van karakter. Een faillissementsgolf is namelijk erg gezond voor de economie, juist omdat de zwakke broeders eruit vallen. Voor de mensen die daardoor werkloos worden is een faillissement natuurlijk heel vervelend, maar voor de bedrijven die overblijven betekent het meer ruimte om te groeien en te innoveren.
De Oostenrijkse econoom Joseph Schumpeter, één van de belangrijkste economen van de twintigste eeuw, zette in zijn meesterwerk The Theory of Economic Development al haarfijn uiteen dat innovatie en groei enerzijds en recessies en faillissementen anderzijds twee kanten van dezelfde medaille zijn. Hij voorspelde dat na de Grote Depressie van de jaren dertig een fenomenale groeifase zou volgen en kreeg daarin - afgezien van de Tweede Wereldoorlog - volledig gelijk.
Misschien moet er dan ook de komende maanden maar eens iemand opstaan om de waarde van de huidige faillissementsgolf in harde pecunia uit te drukken. Een miljardje of twintig?