Nieuws
‘NIVRA’ vervalt uit NIVRA-Nyenrode - Hans Hoogervorst: ‘Waarom geen going concern-vlaggen?’ - DNB: ‘Toezicht op derivaten was adequaat’ - KPMG doet externe en interne audit bij Rentokil - Hans Nieuwlands (IIA): ‘Wereldwijd stelling tegen Rentokils besluit’.
Dit artikel is verschenen in de Accountant nr. 9, 2009
Bekijk alle artikelen uit dit nummer
‘NIVRA’ vervalt uit NIVRA-Nyenrode
NIVRA-Nyenrode wordt Nyenrode School of Accountancy & Controlling. NIVRA-Nyenrode werd in 1994 opgericht door NIVRA en Nyenrode. In 2005 gaf het NIVRA aan dat het na invoering van de Wet toezicht accountantsorganisaties meer afstand wilde nemen van de uitvoering van het onderwijs.
De opening van het Academisch Jaar 2009-2010 op 7 september 2009 markeert voor Nyenrode de volledige integratie van NIVRA-Nyenrode in de Nyenrode Business Universiteit. Jules Muis is daarbij gastspreker, met de rede Financial Crises: Are they predestined? Predictable? Inevitable? Preventable? Muis was onder meer vice-president van de Wereldbank, directeur-generaal interne accountantsdienst van de Europese Commissie, executive partner van Ernst & Young Europe en NIVRA-voorzitter (1991). Jules Muis schrijft een weblog op Accountant.nl.
Samenvatting Europese consultatie
De Europese Commissie heeft een samenvatting gepubliceerd van de publieke consultatie over de eigendomsstructuren van accountantsorganisaties. De Commissie wil onderzoeken of er manieren zijn om te stimuleren dat nieuwe spelers de internationale auditmarkt betreden, bijvoorbeeld door kantoren toe te staan extern kapitaal aan te trekken.
Veruit de meeste (negentig procent) respondenten - waaronder veel accountantsfirma’s en beroepsorganisaties (waaronder het NIVRA) - beschouwen extern kapitaal niet als belangrijkste factor en achten de risico’s daarvan groter dan de potentiële voordelen.
Veelgenoemde drempels zijn het gebrek aan harmonisering in regelgeving (met name wat betreft onafhankelijkheid, professionele kwalificatie-eisen en aansprakelijkheidsbeperking) en de onmogelijkheid om cross-border services te verlenen zonder meervoudige registrering.
Hans Hoogervorst: ‘Waarom geen going concern-vlaggen?’
De complexiteit van de financiële wereld speelde een rol bij het ontstaan van de kredietcrisis, maar de grootste risico’s waren makkelijk te zien. Dat zei AFM-voorzitter Hans Hoogervorst op 16 juli in een lezing over de rol van de accountant tijdens de kredietcrisis.
Terugblikkend is duidelijk dat de hele economie een gigantische schuldenpiramide was geworden, die op zeker moment onvermijdelijk moest instorten, stelde de AFM-voorzitter. “Nog verbazingwekkender is dat banken werd toegestaan om schuldenniveaus op te bouwen van 25, dertig of zelfs meer keer zoveel als hun tangible common equity. Realiseerde niemand zich dat een daling van twee of drie procent van de asset value van banken al genoeg zou zijn to wipe out their entire equity?”
Deze vraag kan worden gesteld aan toezichthouders, instellingen, én aan de auditors, aldus Hoogervorst. “Hadden ze niet aan de bel moeten trekken toen ze zagen dat financiële instellingen overmatig ‘ge-leveraged’ werden? Waarom hesen auditors geen going concern-vlaggen?”
“Ik besef dat dit extreem tricky is in een sector waar elke rode vlag een bankrun kan veroorzaken. En het moet ook gezegd dat je niet van accountants kunt verwachten dat ze erg eigenwijs zijn als 99 procent van de getrainde economen zich niet bewust was dat de financiële markten op drijfzand waren gebouwd. Maar toch, accountants zouden misschien meer hebben gezien als ze zich meer op het totale beeld hadden geconcentreerd en minder op de technische details.”
Zie ook pagina 18, plus de reactie van NIVRA-voorzitter Jan Helderman in Opinie.
DNB: ‘Toezicht op derivaten was adequaat’
De huidige crisis is geen derivatencrisis. Derivaten hebben conform contracttermen gewerkt en de afwikkeling van contracten is goed blijven functioneren. Dat is mede te danken aan de richtlijnen in een brief over derivaten van De Nederlandsche Bank (DNB) uit 1995. De financiële sector heeft die voldoende nageleefd en DNB heeft er ruim toezicht op gehouden. Dat stelt Benno van der Zaag, hoofd communicatie van De Nederlandsche Bank (DNB), tegenover ‘de Accountant’/Accountant.nl.
Hij reageert daarmee op de berichtgeving over die brief, waarin DNB waarschuwde voor het risico van financiële derivaten en bindende aanwijzingen formuleerde voor het omgaan daarmee. Deze brief werd in april gepubliceerd door Accountant.nl (rubriek Oud Nieuws) en was mede aanleiding voor een pleidooi in het Financieele Dagblad van 10 juni 2009 voor het aftreden van DNB-president Wellink.
Anders dan veel financieel analisten meent DNB niet dat de derivatenhandel aan de wieg heeft gestaan van de huidige financiële crisis. “Zelfs een omvangrijk faillissement als dat van Lehman hebben de markten, via door de International Swaps and Derivates Association (ISDA) georganiseerde veilingen, goed kunnen afwikkelen”, aldus Van der Zaag. “Het feit dat dit is gelukt, is mede te danken aan aandachtspunten zoals wij die in 1995 signaleerden.”
De suggestie dat DNB na het uitvaardigen van die regelgeving geen adequaat toezicht heeft gehouden op de naleving, wijst hij resoluut van de hand. “De maatregelen zoals in onze brief genoemd, betreffen grotendeels de administratieve organisatie, interne controle en het risicomanagement van instellingen met betrekking tot derivaten. Hier is toezicht op gehouden. Er zijn zelfs na de brief uit 1995 nog nadere aanscherpingen doorgevoerd, bijvoorbeeld als onderdeel van de invoering van Bazel II. Deze aandachtspunten zijn door de financiële sector in voldoende mate opgepakt. Waar tekortkomingen werden gesignaleerd is actie ondernomen.”
“Wel hebben we gezien dat er individuele partijen zijn geweest waarvan tijdens de crisis aan het licht is gekomen dat zij grote, en naar uit de resultaten bleek te grote, exposures op met name kredietderivaten hadden”, zegt Van der Zaag. “Wij denken dan met name aan de monoline verzekeraars en een ‘schaduwbank’ als het Amerikaanse AIG. Om misverstanden te voorkomen: het betreft hier geen onder Nederlands toezicht staande partijen en in een aantal gevallen betreft het zelfs (Amerikaanse) partijen die geheel niet onder toezicht stonden.
KPMG doet externe en interne audit bij Rentokil
KPMG UK wordt nieuwe externe accountant van de Britse multinational Rentokil en gaat daar ook interne auditwerkzaamheden uitvoeren. Tot nu toe was PwC de externe accountant en deed Deloitte veel intern auditwerk. Sinds de stroom financiële schandalen begin deze eeuw beogen nieuwe corporate governance-regels juist een splitsing tussen interne en externe audit. Dit om te voorkomen dat externe accountants een oordeel vellen over werkzaamheden van hun eigen kantoorcollega’s.
Oliver Tant, hoofd audit van KPMG UK, ziet echter geen problemen. “Het doen van interne audits is op zich geen belangenconflict. Daarvan is alleen sprake als we betrokken raken bij bredere aspecten die daaruit voortvloeien, zoals bestuurlijke betrokkenheid.”
Bovendien versterkt de combinatie de kwaliteit van de externe audit en is ook nog eens goedkoper: “There is a view that the existing system is not always the most efficient in these slightly more financially difficult times.”
Hans Nieuwlands (IIA): ‘Wereldwijd stelling tegen Rentokils besluit’
Door de uitbesteding aan KPMG stelt Rentokil een belangrijk veiligheidsmechanisme buiten werking. Dat zegt Hans Nieuwlands, directeur van het Instituut van Internal Auditors Nederland. “In het algemeen verdient het de voorkeur dat beursgenoteerde ondernemingen een eigen internal auditfunctie hebben. De recent gewijzigde Nederlands Corporate Governance Code meldt dit ook als best practice. Sommige bedrijven geven er de voorkeur aan om de internal auditfunctie geheel of gedeeltelijk uit te besteden. Daarbij wordt die functie ingevuld door een ander dan de externe accountant.”
Door deze splitsing op te heffen, verdwijnt bij Rentokil de zogenaamde third line of defense, stelt Nieuwlands. Internal audit heeft een cruciale rol in de governance van de organisatie, waarop de externe accountant steunt. “Wanneer een externe accountant ook de rol van interne audit op zich neemt, ontstaat er zelftoetsing. Die brengt de objectiviteit van de externe accountant in gevaar.”
De Amerikaanse beurstoezichthouder SEC verbiedt het onderbrengen van interne en externe controle bij dezelfde leverancier. “In Engeland is dat zo ver ik weet wel toegestaan, net als in Nederland. Maar bij Enron en Worldcom was het juist deze verwevenheid tussen interne en externe controle waardoor het mis ging bij deze bedrijven. Wat er nu gebeurt bij Rentokil kun je geen good governance noemen. Dat betekent niet dat KPMG de controle niet goed kan invullen, maar zij zal dan wel een sterk veiligheidsmechanisme moeten inbouwen.”
In Engeland is inmiddels de discussie losgebarsten over de zaak. De autoriteiten volgen de ontwikkelingen op de voet. Net als elders in de wereld, verwacht Nieuwlands. “Hiertegen zal wereldwijd stelling worden genomen.”
Oud Nieuws op Accountant.nl:
De wereld verandert, maar sommige zaken lijken altijd constant te blijven. ‘de Accountant’/Accountant.nl duikt regelmatig in de archieven voor wat historisch perspectief en verrassende feiten. Elke maand in ‘de Accountant’ en compleet met pdf’s van uitgebreider teksten en bronmateriaal op Accountant.nl.
Oud Nieuws (2): ‘Combinatie interne en externe audit verhoogt kwaliteit’
Dat KPMG UK bij Rentokil behalve de externe controle ook internal auditdiensten gaat verzorgen, leidt momenteel tot discussie over de gevaren dan wel voordelen van die combinatie (zie Accountant.nl). KPMG verzekert dat de deal past binnen de letter én geest van de wet, goedkoper is voor de klant, de kwaliteit van de audit verhoogt en dat de onafhankelijkheid gewaarborgd blijft.
Ook eind jaren negentig woedde deze discussie. Zowel bedrijven als hun accountants verzetten zich toen tegen het voornemen van de Amerikaanse beurstoezichthouder SEC om de combinatie te verbieden (zoals later ook gebeurde). Zo schreef een Amerikaanse topman op 20 september 2000 aan toenmalig SEC-voorzitter Arthur Levitt dat zijn bedrijf de expertise en het professional skepticism van zijn onafhankelijke accountantskantoor met succes had ingezet “to help improve the overall control environment within the company”. De topman erkent dat onafhankelijke auditors “a significant portion of the activities previously performed by internal sources” hebben overgenomen, maar verzekert dat het management en het audit committee verantwoordelijk blijven voor “the design and the effectiveness of the internal control environment and for monitoring independence”.
Het voorgenomen verbod verontrust hem: “not only because I believe the independence and expertise of the independent auditors enhances this process”, maar ook omdat zijn bedrijf “has found this integrated audit arrangement to be more efficient and cost-effective than the more traditional roles of separate internal and external auditing functions”. “Frankly, I fail to understand how extending the scope of what is independently auditied can be anything but positive”, aldus de topman.
Arthur Levitt drukte de brief later af in zijn boek Take on the Street. De naam van de briefschrijver: Kenneth L. Lay, ceo van Enron, ruim een jaar voordat dat bedrijf ineenstortte.
Lees de complete brief op Accountnt.nl (rubriek Oud Nieuws).
Meldpunt Fraude
Externe accountants die tijdens een wettelijke controle een redelijk vermoeden hebben van fraude van materieel belang die niet wordt geredresseerd door de cliënt, moeten dit melden op basis van artikel 26 Wta. Het Korps Landelijke Politie Diensten (KLPD) heeft hiervoor een centraal e-mailadres geopend: Fraudemeldpunt_Accountants@klpd.politie.nl.
Melden per post kan ook nog: Korps landelijke politie diensten (KLPD), Dienst Nationale Recherche, ter attentie van Fraudemeldpunt Accountants, Postbus 100, 3970 AC Driebergen.
Nieuw: vakinhoudelijke online learning met FinanceMentor
Vanwege de aanhoudende vraag van leden naar vakinhoudelijke online learning bieden VERA en Controllers Instituut, in samenwerking met Smartpros, het programma FinanceMentor aan. Er zijn ruim tachtig vakinhoudelijke cursussen geselecteerd op zeer uiteenlopende vakgebieden zoals accounting, auditing, economics, finance, management en computer science. Iedere maand worden twee tot drie nieuwe cursussen toegevoegd, gericht op actuele onderwerpen.
Het aantal PE-punten per afgeronde cursus varieert van één tot drie. Het abonnement van twaalf maanden kost $ 500. Naast FinanceMentor blijven VERA en CI ook online learning met Harvard ManageMentor®10 aanbieden, gericht op managementvaardigheden.
Meer informatie over online learning vindt u op www.nivra.nl/vera of www.financial-executive.nl.