Nieuws
Belgische accountant verplicht met pensioen - Stevige kritiek AFM op controlekwaliteit - DNB kritisch over accountants pensioenfondsen - Felle reacties NIVRA en kantoren: ‘AFM-rapportage suggestief’ - Thaise staatsaccountant wil van geen wijken weten - Vertrek accountants naar GT ‘aderlating’ voor IRS - KPMG fout in VS, schade nog onduidelijk - Toekomst accountantsopleiding: differentiatie en ethiek.
Dit artikel is verschenen in de Accountant nr. 10, 2010
Bekijk alle artikelen uit dit nummer
Belgische accountant verplicht met pensioen
Belgische bedrijfsrevisoren (openbaar accountants) mogen sinds september 2010 hun ambt niet meer uitoefenen als ze zeventig jaar worden. Deze bepaling is opgenomen in de wetswijziging ter implementatie van de Europese Achtste Richtlijn en sluit aan bij vergelijkbare Belgische wetgeving voor notarissen en advocaten. Als gevolg van het ‘beroepsverbod’ moeten dit jaar elf bedrijfsrevisoren hun werkzaamheden stopzetten.
“Deze wet is geen rechtstreekse vertaling van de Europese Auditrichtlijn”, aldus een toelichting van Erwin Vanderstappen, jurist van de beroepsorganisatie, het Instituut van Bedrijfsrevisoren (IBR). “De Auditrichtlijn spreekt over toezicht op de activiteiten van de bedrijfsrevisor. Die activiteiten moeten van voldoende kwaliteit zijn. En het is moeilijk voor iemand van boven de zeventig jaar om een professie uit te oefenen die continu onderhevig is aan veel veranderingen.”
Volgens Vanderstappen heeft het besluit weinig onrust veroorzaakt onder de Belgische accountants. “Bij grote en middelgrote kantoren gaan ze al rond hun zestigste met pensioen. Het zijn vooral de zelfstandig gevestigde professionals die problemen hebben met de verplichte pensionering.”
Stevige kritiek AFM op controlekwaliteit
De kwaliteit van de accountantscontrole moet fundamenteel beter. Dit concludeert de AFM na onderzoek naar de kwaliteit van accountantscontroles binnen de grootste vier kantoren, Deloitte, Ernst & Young, KPMG en PricewaterhouseCoopers.
De AFM, die in december 2009 al kritiek leverde op de controles in de financiële sector, keek voor dit jongste onderzoek ook naar de bouw/vastgoed, automotive en publieke sector. Hoewel de AFM opmerkt dat “in vergelijking met eerdere onderzoeken de kwaliteit van de accountantscontrole hoger op de agenda van de big four-kantoren staat” en er “vorderingen zijn gemaakt”, concludeert de toezichthouder dat “de kwaliteit van de accountantscontrole bij meerdere big four-kantoren structureel tekortschiet” en dat er een “fundamentele gedragsverandering” nodig is.
Belangrijke tekortkomingen - alle bij ‘meerdere kantoren’ - betreffen een ‘onvoldoende professioneel-kritische instelling’, het ‘tekortschieten van de kwaliteitsbewaking’ en het in te veel gevallen ‘niet of in onvoldoende mate toepassen van de normen voor het uitvoeren van accountantscontroles’.
In 29 van de 46 accountantscontroles die zij heeft onderzocht in het kader van de reguliere onderzoeken (jaarrekeningen over 2008), constateerde de AFM ‘relevante bevindingen’. De toezichthouder stelt vast dat bij diverse big four-kantoren de tone-at-the-top voor verbetering vatbaar is als het gaat om kwaliteitsgericht denken en handelen. Ook meldt zij voornemens te zijn om “formele handhavingsmaatregelen te nemen” tegen een of meer kantoren en een of meer tuchtklachten bij de Accountantskamer in te dienen.
Ook in de tweede helft van 2010 en in 2011 zal de AFM onderzoek verrichten bij de big four-kantoren, waarbij ‘de focus zal liggen op financiële prikkels in relatie tot de kwaliteit van de accountantscontrole’. Rapportage over dat onderzoek volgt in 2011.
DNB kritisch over accountants pensioenfondsen
Ruim een week voor verschijning van het AFM-rapport uitte De Nederlandsche Bank kritiek op het opereren van accountants die pensioenfondsen controleren. In een interview in het Financieele Dagblad van 23 augustus 2010 stelt DNB-bestuurder Joanne Kellermann dat accountants “soms akkoord gingen met onjuiste waarderingen van bepaalde illiquide beleggingen en het hebben van hoge concentraties van bepaalde effecten”. Accountants en actuarissen zouden in een aantal gevallen onvoldoende tegenwicht hebben geboden aan pensioenfondsbestuurders.
Het NIVRA toonde zich ‘verbaasd’ over de beschuldiging en wil hierover graag in overleg treden met DNB. Volgens Marc Schweppe, senior adviseur beleidscommunicatie van het NIVRA, is deze klacht nooit geuit in het reguliere overleg tussen de twee organisaties. “Het NIVRA heeft een sectorcommissie Verzekeringen en Pensioenen, die acht keer per jaar regulier overleg voert met DNB. Dit onderwerp is daar nooit aan de orde geweest. De kritiek herkennen we ook inhoudelijk niet. Controle van pensioenvoorzieningen is een lastig gebied. Je kunt hier tien hoogleraren naar laten kijken, dan hebben ze allemaal een andere visie. Het waarderen van pensioenbeleggingen is altijd een momentopname. Met de wijsheid achteraf kun je zeggen dat het in sommige gevallen misschien anders had gemoeten. Maar dat betekent niet automatisch dat accountants akkoord gingen met waarderingen die destijds onjuist waren.”
PwC koopt groot adviesbureau VS
PwC US heeft in de VS voor 385 miljoen dollar het beursgenoteerde adviesbureau Diamond Management & Technology overgenomen. Het is de grootste investering in adviesdiensten sinds PwC in 2002 haar adviestak verkocht aan IBM. Diamond heeft vijfhonderd werknemers en is behalve in de VS ook gevestigd in Engeland en India.
Felle reacties NIVRA en kantoren: ‘AFM-rapportage suggestief’
Het NIVRA noemt de AFM-rapportage ‘suggestief’. “De suggestie die in het rapport van de AFM gewekt wordt is dat zestig procent van de accountantsverklaringen in Nederland ten onrechte wordt afgegeven. Maar in geen van de gevallen is een accountantsverklaring ten onrechte verstrekt. Die suggestie is daarmee onjuist en dat dient niet het maatschappelijk belang”, aldus NIVRA-voorzitter Ruud Dekkers.
“Het NIVRA staat voor de kwaliteit van de accountantscontrole. Als de AFM in individuele gevallen feitelijke onderbouwing heeft om maatregelen tegen accountants te nemen, dan ondersteunen wij dat van harte. Sterker nog, dan hadden ze wat ons betreft die maatregelen al genomen moeten hebben. Maar hun rapport spreekt alleen over het voornemen om dat te doen. Dat is voorbarig.”
Uit het rapport van de AFM blijkt volgens Dekkers bovendien niet dat bij twee van de vier betrokken accountantskantoren de rapportage nog ter discussie staat. De reacties van de vier kantoren zelf variëren van verbazing tot verontwaardiging. Zij zeggen zich niet ‘te herkennen’ in de kritiek en uiten bezwaar tegen de wijze en het moment waarop de AFM dit rapport naar buiten heeft gebracht. De toezichthouder zou de kritiek te vroeg hebben gepubliceerd en zou alle kantoren en alle accountants teveel over een kam scheren.
De vier kantoren gaan de betrouwbaarheid van hun controles toelichten tegenover Eumedion, de belangenorganisatie van institutionele beleggers. Eumedion had in reactie op het AFM-rapport aangegeven “op korte termijn” in gesprek te willen met het NIVRA en de vier kantoren om te horen op welke manier de nu ontstane ‘vertrouwenskloof’ kan worden weggenomen.
Meer informatie
Zie voor een nadere toelichting van NIVRA-voorzitter Ruud Dekkers pagina 24 in dit nummer. Zie voor uitgebreider informatie en commentaren ook de (reacties onder) de berichtgeving op Accountant.nl, alsmede de daar verschenen opinies en weblogs van onder meer Marcel Pheijffer, Jan Bouwens en Joop Anemaet.
Thaise staatsaccountant wil van geen wijken weten
Thailand was in september 2010 in de ban van de hoogste accountant van het land, audito-rgeneral Khunying Jaruvan. De betrokken dame moet volgens de wet met pensioen, maar weigert tot er een opvolger is aangesteld. Aanvankelijk beloofde de auditor-general (voorzitter van nationale rekenkamer) met pensioen te gaan toen zij 65 werd. Dit is in de Thaise wet voorgeschreven. Maar de hoogste toezichthouder op de overheidsuitgaven keerde op haar schreden terug op verzoek van een aantal senatoren. De nationale ombudsman van Thailand is zich ermee gaan bemoeien en stapt naar het Administrative Court. Volgens de ombudsman is de rechter nog de enige die de gepensioneerde weg kan krijgen en tast de controverse over de stug aanblijvende accountant het gezag van het Office of the Audit-General aan.
Vertrek accountants naar GT ‘aderlating’ voor IRS
Alle accountants van het onafhankelijke forensisch onderzoeks- en advieskantoor IRS stappen over naar Grant Thornton. De IRS-partners Peter Schimmel en Mark Hoekstra vertrekken per 1 september 2010 met twee medewerkers om de Nederlandse afdeling van Grant Thornton’s Forensic & Investigations Services te vormen. IRS-partner Dick Alblas volgt later.
Met de overstap verliest IR S al zijn accountants. Managing partner Aart Bloemheuvel van IRS: “Het is een fikse aderlating, dat is duidelijk. Soms zit het mee en soms zit het tegen. En dit is een tegenvaller.”
Schimmel en Hoekstra gaan bij Grant Thornton een team van forensisch accountants en forensisch IT/e-discovery deskundigen opbouwen. Schimmel, eerder als forensisch accountant werkzaam bij KPMG, Arthur Andersen, Ernst & Young en Protiviti, deed het afgelopen jaar bij IRS al drie zaken die binnenkwamen via Grant Thornton. Schimmel: “Dat was een materieel deel van het werk.”
Peter Schimmel: “Ik praat geregeld met marktpartijen en zij met mij. Ik heb GT al een half jaar geleden benaderd om te kijken of zij van plan waren ook de forensische markt te betreden. Nadat ik IRS een tijdje terug meedeelde dat ik voornemens was weg te gaan, heeft ook Mark Hoekstra zijn vertrouwen in IRS opgezegd. Aart Bloemheuvel vroeg Hoekstra toen dan maar met zijn hele afdeling IT Forensics te gaan en stelde hem voor met mij te gaan praten. En zo geschiedde.”
IRS gaat volgens Bloemheuvel geen nieuwe afdeling IT Forensics opzetten, omdat personeel daarvoor moeilijk te krijgen is en de marges op dit werk te klein zijn geworden.
Zie ook het interview met Arthur Docters van Leeuwen en Jos Streppel, samen de raad van toezicht van IRS, in het aprilnummer 2010 van ‘de Accountant’.
Oud Nieuws op Accountant.nl:
‘de Accountant’/Accountant.nl duikt regelmatig in de archieven voor wat historisch perspectief en verrassende feiten. Maandelijks in ‘de Accountant’. Zie Accountant.nl voor een uitgebreider versie met het complete bronmateriaal en eerdere afleveringen.
Oud nieuws (16): Onkundige Kamervragen
Hoogleraar Wiek Slagter neemt in de rubriek ‘Korte notities’ van het tijdschrift TVVS van maart 1973 twee vragenstellende Kamerleden op de korrel. De vragenstellers worden volgens Slagter niet gehinderd door enige kennis over het vennootschapsrecht. In 1971 was een nieuwe rechtsvorm geïntroduceerd, de besloten vennootschap. Twee Kamerleden, KVP’er Van Zeil en Van Gorkum van de PPR, maakten zich zorgen over het grote aantal omzettingen van NV’s in BV’s en stelden daar vragen over aan de ministers van Justitie (Van Agt) en Sociale Zaken (Boersma).
Slagter geeft in zijn ‘in korte notitie’ een fraaie beschrijving van het karakter van Kamervragen:
“Een gewone vragensteller getuigt door zijn vraag van onkunde en wil door het antwoord wijzer worden; een Tweede Kamerlid, dat een vraag stelt, geeft daarentegen vaak blijk te beschikken over een grote kennis en inside-information, die hem in staat stelt door zijn vraag in wezen kritiek op het beleid van de minister uit te oefenen. De beide hiervoor genoemde leden van de Tweede Kamer zijn echter teruggekeerd tot de oorspronkelijke functie van het stellen van vragen: hun vragen getuigen van grote onkunde op het terrein van het nieuwe vennootschaps- en ondernemingsrecht.”
Zo vraagt het Kamerlid Van Zeil allerlei specificaties van aantallen vennootschappen, verdeeld naar aantallen werknemers en balanstotalen, hoewel deze gegevens, aldus slager “bij een omzetting van een n.v. in een b.v. geheel irrelevant zijn en derhalve aan het ministerie van justitie ook niet bekend kunnen zijn”.
Volgens Slagter maakt Van Gorkum het echter nog bonter. Het Kamerlid wil dat de minister de Kamer zo snel mogelijk inlicht over de “zorgwekkende ontwikkeling die de vlucht van de Nederlandse naamloze vennootschappen in de besloten vennootschapsvorm heeft aangenomen”. Aanleiding is de oprichting van AKZO Nederland BV. Van Gorkum vraagt zich af of hier sprake is van een ‘oneigenlijk gebruik’ van de nieuwe wetgeving.
Slagter: “Blijkbaar gaat Van Gorkum ervan uit, dat door deze omzettingen de publicatieplicht vermindert.” Het tegendeel is echter het geval, leg hij uit. Vervolgens geeft hij een opsomming van de door de ministers genoemde motieven die ten grondslag kunnen liggen aan een omzetting van rechtsvorm. “Dit alles is door de wetgever voorzien en er is dan ook, anders dan Van Gorkum meende, geen sprake van een ‘zorgwekkende ontwikkeling’.”
Henk-Jan Nanninga wint Master Thesis Award Accountancy 2010
Henk-Jan Nanninga heeft op 24 augustus 2010 de Master Thesis Award Accountancy 2010 ontvangen voor zijn scriptie Marking-to-Market or Marking-over-the- Market? The Influence of Measurement of Financial Instruments at European banks on Procyclicality.
Ernst & Young reikte de jaarlijkse Master Thesis Award, een geldprijs van drieduizend euro, voor de vijfde keer uit. De tweede en derde prijs gingen naar Joes van ‘t Leven (invloed van cultuur op gedrag van accountants; Nijenrode) en Raymond Swager (winststuring bij scholen; Vrije Universiteit).
KPMG fout in VS, schade nog onduidelijk
KPMG LLP is in de Verenigde Staten aansprakelijk voor de schade die de koper van een controlecliënt heeft geleden door de beroepsfouten van de auditors. Maar hoeveel schadevergoeding KPMG moet betalen, staat nog niet vast. Dat heeft de Afdeling Beroep van het Superior Court van New Jersey onlangs gezegd.
De beroepsrechters hebben een streep gezet door de schadevergoeding van 38 miljoen dollar (dertig miljoen euro) die KPMG volgens de jury van de rechtbank van Middlesex County moet betalen. Zij vinden weliswaar dat KPMG aansprakelijk is tegenover Cast Art Industries, dat in 2000 Papel overnam. Maar voor het Superior Court staat niet vast dat de schade inderdaad zo hoog is.
KPMG controleerde de boeken van Papel in de jaren die vooraf gingen aan de overname. Daarbij zagen de accountants over het hoofd dat veel activa waren overgewaardeerd. Dat dit een beroepsfout is, staat ook in hoger beroep vast. Voor de rechters van de Afdeling Beroep is het ook duidelijk dat KPMG aansprakelijk is tegenover Cast Art Industries. KPMG wist namelijk dat Cast Art Industries als koper van Papel de goedkeurende verklaringen over dit bedrijf zou lezen.
In de ogen van de beroepsrechters is er echter onvoldoende bewijs dat de schade 38 miljoen bedraagt. Daarom is een nieuwe procedure nodig om de hoogte van de schadevergoeding vast te stellen.
Toekomst accountantsopleiding: differentiatie en ethiek
De Commissie Eindtermen Accountantsopleiding (CEA) heeft een toekomstvisie op de (theoretische) accountantsopleiding gepubliceerd. Aanleiding is de fusie tussen NOvAA en NIVRA en de nieuwe wettelijke regeling van het accountantsberoep.
Kern van de voorgestelde opleidingsopzet is differentiatie naar de toekomstige beroepsuitoefening. Niet alle accountants moeten worden opgeleid om de functie van externe accountant te kunnen vervullen, zoals ook wordt beoogd met de nieuwe Wet op het accountantsberoep. Gegeven het belang van de functie-uitoefening van accountants is volgens de CEA ook meer aandacht voor beroepsethische vraagstukken noodzakelijk.
Accountants mogen samenwerken met PCAOB
De Europese Commissie heeft de weg vrijgemaakt voor accountantskantoren om samen te werken met toezichthouder PCAOB in de VS. Dit besluit volgt op de goedkeuring in juli van de Amerikaanse Dodd-Frank Wall Street Reform and Consumer Protection Act, die wederzijdse uitruil van accountantsdossiers toestaat. Daarnaast heeft de Europese Commissie ook de Australische toezichthouder op accountants aanvaard als competent authority.