Magazine 01 oktober 2010

Economische crisis drukt adviespercentage

Onduidelijkheden over de wettelijke rapportage-vereisten resulteerden in de jaarrekeningen over 2008 in een waaier aan manieren om de accountantskosten te verantwoorden. In 2009 blijkt die situatie weinig veranderd, constateert ‘de Accountant' in een nieuwe inventarisatie, al krijgt het ‘NIVRA-model' voorzichtig meer navolging.

Dit artikel is verschenen in de Accountant nr. 10, 2010

Bekijk alle artikelen uit dit nummer

» Download dit artikel in pdf

Erwin Breij

Accountantshonoraria in de jaarrekening: 2009

Ondernemingen moeten vanaf boekjaar 2008 in de toelichting bij de jaarrekening de accountantshonoraria vermelden. Deze regel uit de Europese Achtste Richtlijn is in Nederland geïmplementeerd in artikel 2:382a BW. Het wetsartikel zorgt echter voor nogal wat verwarring, onder andere vanwege de verwijzing naar de ‘externe accountant’ en de ‘accountantsorganisatie’ uit de Wet toezicht accountantsorganisaties (Wta).**

Het NIVRA bracht daarom in februari 2009 een niet-bindende ‘NIVRA-wijzer’ uit, waarin een aanbevolen wijze van vermelding van accountantskosten in de jaarrekening wordt gegeven.

NIVRA-wijzer

In 2008 rapporteerden vijftien*** van de 44 NV's volgens, of geïnspireerd op, de NIVRA-wijzer, zo bleek vorig jaar in een inventarisatie door ‘de Accountant’ (oktober 2009, pagina 30). In die situatie is weinig veranderd, leert een rondgang langs de jaarrekeningen over 2009 van de 48 ondernemingen in de AEX- en Midkap-indices. Wel lijkt het ‘NIVRA-model’ heel voorzichtig bezig aan een opmars. De cijfers blijven echter bescheiden.

In 2009 rapporteren negentien van de 43 NV's volgens, of geïnspireerd op, het NIVRA-model, vier meer dan in 2008. Industrieel toeleverancier Aalberts Industries, geneesmiddelenleverancier Mediq en BinckBank gebruikten in de jaarrekening over 2009 voor het eerst het NIVRA-model. BinckBank splitst echter de adviesdiensten niet uit. ASM International geeft nu wel alle in de NIVRA-wijzer aanbevolen informatie, maar in de vorm van tekst in plaats van een tabel. Chemieconcern DSM deed dat in 2008 ook, maar is inmiddels overgestapt op een, overigens iets afwijkende, tabelvorm, wat de leesbaarheid aanzienlijk ten goede komt.

Het gros van de overige ondernemingen hanteert dezelfde wijze van informatieverschaffing als in 2008. Drie bedrijven rapporteren alleen de bedragen van de accountantsorganisatie, vier bedrijven doen dat alleen voor het hele netwerk en bij zes bedrijven is niet duidelijk of de cijfers de accountantsorganisatie of het netwerk betreffen. Bij de elf resterende ondernemingen zijn alleen de auditkosten uitgesplitst in accountantsorganisatie en netwerk of worden andere varianten gehanteerd.

Voorzichtigheid blijft dus geboden bij het vergelijken van de cijfers, zo veel mag duidelijk zijn.

Audit-advies

Vorig jaar bleek dat over boekjaar 2008 drie ondernemingen, anders dan voorgeschreven, geen opgave deden over de betaalde advieskosten. Van deze drie doen Aegon en BinckBank dat nu wel. Baggerbedrijf Boskalis Westminster rapporteert als enige ook in 2009 niet over de advieskosten.

Wat opvalt als we de verhoudingen auditkosten-advieskosten bekijken is dat in vergelijking met 2008 het adviespercentage nu bij aanzienlijk minder ondernemingen dertig procent of meer bedraagt: vijf ondernemingen van de 43 in 2009, in 2008 waren dat er nog dertien van de 44.

Bij buizenproducent Wavin bedragen, net als vorig jaar, als enige bedrijf de advieskosten meer dan de helft van de totale accountantskosten. Bij chipmachinefabrikant ASML, DSM, SNS Reaal en dienstverlener aan de olie- en gasindustrie SBM Offshore ligt het percentage advieskosten tussen de 31 en veertig procent. Uit het totaaloverzicht van de kosten voor accountantsdiensten blijkt dat absolute auditkosten voor de 39 des- betreffende ondernemingen samen voor 2009 aanzienlijk zijn gedaald ten opzichte van 2008. Het percentage auditkosten is niettemin iets gestegen, dankzij een flinke afname van de kosten voor overig advies. Dit strookt met het beeld zoals de grote kantoren dat schetsten bij de presentatie van hun jaarresultaten over 2008/2009. Enerzijds prijsdruk op auditwerkzaamheden en anderzijds verminderde afname van adviesdiensten als gevolg van de economischecrisis.

* Erwin Breij is informatiespecialist en webredacteur Accountant.nl bij het koninklijk NIVRA.

** Zie voor een uitgebreide bespreking van de problemen rond deze wetgeving en onderzoek naar accountantshonoraria onder andere: Offeren, D.H. van, T.L.M. Verdoes en J.P.J. Witjes (2010), Accountantskosten in de jaarrekening van beursgenoteerde ondernemingen, MAB, nr. 6, juni, pagina's 291-302, en Langendijk, H.P.A.J. (2010), Het accountantshonorarium in de jaarrekening en de onafhankelijkheid van de externe accountant, in: Zicht op Schilder: ethiek, controle en toezicht, Amsterdam: UvA, pagina's 147-159.

*** In het vorige onderzoek wordt gesproken van zestien, Akzo Nobel werd daarbij meegeteld, dat bedrijf maakt echter het onderscheid ‘Nederland-netwerk buiten Nederland’ in plaats van ‘accountantsorganisatie-netwerk’.