Magazine 01 oktober 2005

'Zwicht niet voor macht van gecontroleerde ondernemingen'

Dat interne accountants nog steeds mogen certificeren is te wijten aan een staaltje onvervalste poldermodelcorruptie, stelt Hans Blokdijk. Interne accountants zouden zich niet moeten verzetten tegen de onvermijdelijke aanpassing van de gedrags- en beroepsregels.

Dit artikel is verschenen in de Accountant nr. 2, 2005

Bekijk alle artikelen uit dit nummer

» Download dit artikel in pdf

Hans Blokdijk

In ‘de Accountant’ van september 2005 haalt Jan van Rijnbach de gebeurtenissen van een kwart eeuw geleden naar boven, waarbij de staatssecretaris van Economische Zaken de NIVRA Ledenvergadering tot bezinning zou hebben gebracht, hetgeen er toe leidde dat verklaringen van interne accountants onder bepaalde voorwaarden werden toegestaan. Dit is de ‘officiële waarheid’, de buitenkant van een witgepleisterd graf. Tegen het eerdere besluit van de Ledenvergadering om dergelijke verklaringen niet toe te staan is bij de staatssecretaris bezwaar gemaakt door verenigingen van grote ondernemingen, zoals de Nederlandse Bankiersvereniging en het VNO. De staatssecretaris is gezwicht voor de macht van de gecontroleerde ondernemingen, die liever geen al te onafhankelijke accountants zagen. Een dergelijke druk wordt ook heden ten dage nog uitgeoefend, zij het nu meer door MKB Nederland, zoals is gebleken bij de Wet toezicht accountantsorganisaties. Het is een staaltje van twintigste-eeuwse, institutionele poldermodelcorruptie, die mogelijk is gemaakt doordat de beroepsorganisaties publiekrechtelijk lichamen zijn. Dat zijn zij bijna nergens anders.

In hetzelfde nummer van ‘de Accountant’ (pagina 40) staat een beschouwing van Jacques Koenen en René Peerenboom over de combinatie van audit en advies bij internal auditors. Zij verzetten zich tegen de scheiding van deze twee functies, omdat audit zonder advies niet zou kunnen. Maar advies zonder audit kan wel! Natuurlijk moet een adviseur een bepaalde mate van zekerheid hebben over de feiten voordat hij advies geeft, maar dat betekent nog niet dat hij over die feiten interne of externe verklaringen moet afgeven.

Koenen en Peerenboom interpreteren ook het collisiegevaar nogal beperkt. Zij verwaarlozen het effect dat optreedt indien zij na enige tijd moeten rapporteren over een situatie die op grond van hun adviezen tot stand is gebracht. Dan is het toch moeilijk uit de pen te krijgen dat die situatie niet deugt. Dat tast ook de geloofwaardigheid van terecht gegeven goedkeurende mededelingen aan. Dit beïnvloedt weer de relatie tot de externe auditor, nu die voor zijn SOx-mededelingen over het ‘in-control zijn’ toch wel graag gebruik zou maken van het werk van internal auditors.

Kortom: kies voor ‘internal-audit-only’, of noem jezelf geen auditor maar organisatieadviseur. Dan kan de externe auditor met een geruster hart gebruikmaken van echte internal auditors.

Bovendien: verzet je niet langer tegen de onvermijdelijke aanpassing van de gedrags- en beroepsregels. Zolang internal auditors de titel ‘RA’ wensen te voeren en daarom deel uit willen maken van de beroepsorganisatie, mag enige solidariteit verwacht worden met de externe auditors. Dat zijn immers de enigen voor wie een publiekrechtelijke beroepsorganisatie gerechtvaardigd zou kunnen zijn.

Noot
Hans Blokdijk is emeritus hoogleraar accountancy aan de Vrije Universiteit, hoogleraar accountancy aan NIVRA-Nyenrode en zelfstandig gevestigd adviseur.