Magazine 01 november 2007

Spookcijfer: Schokland

Herinnert u zich deze nog? “Overheden lappen in 70 procent van de gevallen de eigen regels voor aanbesteding aan hun laars. De misser van minister Koenders met het onderhands gunnen van het Schokland-evenement aan bevriende partijgenoten, is slechts het topje van de ijsberg.” Aldus MKB Nederland, dat door een goede timing veel aandacht in de pers kreeg voor dit cijfer.

Dit artikel is verschenen in de Accountant nr. 3, 2007

Bekijk alle artikelen uit dit nummer

» Download dit artikel in pdf

Maar klopt dat cijfer - naleving 30 procent - eigenlijk wel? MKB Nederland verwijst naar een onderzoek van het ministerie van Economische Zaken over 2004. Wie de moeite neemt om dat rapport te lezen voelt zich op zijn minst om de tuin geleid door de geslaagde lobby van MKB Nederland. De feiten: (1) Het cijfer
van 70 procent is niet terug te vinden in het rapport, dat alleen maar cijfers bevat per sector (kerndepartementen, gemeenten, universiteiten etc.) en geen percentage noemt voor de overheid als geheel. (2) Gemeenten zijn veruit de grootste sector in het rapport. Zij nemen de helft van het inkoopvolume voor hun rekening en scoren een nalevingspercentage van 40-50 procent. (3) Departementen - de sector waar de Schokland-rel begon, en waarop alle media-aandacht zich concentreerde - doen het veel beter met een bandbreedte van 80-90 procent. (4) Alleen de rijksmusea (een zeer kleine sector) scoren onder het cijfer dat MKB Nederland noemt. (5) Het rapport geeft bewust alleen maar bandbreedtes aan en geen exacte percentages; de onderzoekers hanteren af en toe schattingen, omdat basisinformatie nogal eens ontbreekt.

U mag op basis van deze feiten zelf concluderen of u het cijfer van 70 procent dan zinnig vindt. Journalisten zetten er geen vraagtekens bij: ze kregen een cijfer op een presenteerblaadje aangereikt en namen geen moeite om het onderliggende materiaal te bekijken. Niemand zit ermee als dat cijfer niet klopt, ook al omdat niemand het tegendeel kan bewijzen. Veelzeggend is het sociale jaarverslag van het Rijk over 2006. Daarin is niet alleen te lezen dat er in 2006 568 miljoen euro is uitgegeven aan externen, maar ook dat het bedrag van 568 miljoen niet klopt. Twee zinnetjes in het jaarverslag leggen dat uit: ‘In de tabel ontbreekt dit keer een overzicht van de externe inhuur die op programmabudgetten wordt geboekt. De reden is dat er onvoldoende specifieke cijfers van de ministeries beschikbaar zijn.’ Als zelfs dat basisinzicht al ontbreekt, wie kan er dan ook nog maar iets zinnigs zeggen over het naleven van aanbestedingsregels?