Niet langer maar slimmer werken?
Bram Beek pleitte in het septembernummer van ‘de Accountant’ (pagina 36) om (oudere) kenniswerkers te dwingen hun vakkennis op peil te houden. Volgens Dennis Veltrop kan dat beter aan de markt worden overgelaten.
Dit artikel is verschenen in de Accountant nr. 3, 2005
Bekijk alle artikelen uit dit nummer
Dennis Veltrop
Allereerst wordt in het artikel vermeld ‘Uit onderzoek blijkt immers dat de motivatie om voortdurend vakinhoudelijk bezig te zijn, het overgrote deel van de kenniswerkers met het klimmen der jaren afneemt’. Dit is de kern van het artikel. Er wordt echter niet vermeld uit welk onderzoek dit zou moeten blijken. Er is ook vast wel ergens een onderzoek te vinden waaruit blijkt dat de motivatie juist toeneemt met het verstrijken der jaren. Een betoog is zo sterk als de zwakste schakel. De kwaliteit van het genoemde onderzoek is door de lezer niet te achterhalen.
Het artikel vervolgt met de uitspraak ‘Om slimmer te kunnen werken gaat het er in de eerste plaats om dat de kenniswerkers verplicht worden hun vak op een verantwoordelijk niveau bij te houden’. In de accountancy is dit reeds gerealiseerd in de vorm van de Nadere voorschriften Permanente Educatie, die ook gelden voor oudere accountants die optreden in de zin van artikel 2 lid 1 GBR. Hierover wordt in het artikel niet gerept.
Dan de passage die ingaat op het sneller verslijten van kennis. Beek stelt: ‘De kans dat je een smaller vakgebied langer kunt bijhouden is groter dan wanneer je een brede(re) range vakken goed moet kunnen beheersen’. Hier zou ik willen verwijzen naar een bekende theorie onder economen. In zijn Wealth of nations (1776) gaat Adam Smith in op de laissez-faire division of labour. Hij stelt dat de mate van specialiseren (division of labour) van individuen in een bepaalde markt wordt bepaald door de vraag die er op de markt als geheel bestaat. Naarmate het afzetgebied groter wordt, zal er meer specialisatie optreden. De extra kosten voor het specialiseren kunnen als het ware worden uitgesmeerd over een grotere groep afnemers.
Bovenstaande gedachtegang kan worden doorgetrokken naar het accountancy-vakgebied. De extra scholing voor een ‘gespecialiseerde’ oudere accountant heeft economisch gezien toegevoegde waarde als blijkt dat de afzetmarkt voldoende omvang heeft om de daarmee samenhangende extra kosten te kunnen dragen. Beek stelt dat maatregelen moeten worden genomen om te waarborgen dat (oudere) werknemers hun kennisniveau op peil houden. Volgens bovenstaande laissez-faire gedachtegang zullen oudere werknemers zichzelf vanzelf specialiseren, als blijkt dat dit economisch levensvatbaar is.
Dat deze rationeel economische gedachtegang onder accountants bestaat is voldoende aannemelijk. Accountants zijn in het algemeen rationeel denkende individuen, die in hun werk veelvuldig economische afwegingen maken. Ik noem maar het onderscheid tussen een volledige en een volkomen controle.
Al met al is er geen reden om te veronderstellen dat accountants niet in staat zullen zijn om voor zichzelf te bepalen of de extra scholingskosten zullen opwegen tegen de mogelijk toekomstige baten daarvan. Als het op peil houden van de kennis van oudere werknemers niet economische levensvatbaar blijkt - bijvoorbeeld doordat de extra scholingskosten niet meer opwegen tegen de (resterende) tijd die de betrokken persoon nog zou kunnen werken - dan dient die persoon niet te worden verplicht om zijn kennis op peil te houden. Dit zou immers meer kosten dan het zou opleveren.
Om af te sluiten met de woorden van Adam Smith ‘It is not from the benevolence of the butcher, the brewer, or the baker that we expect our dinner, but from their regard to their own interest.’ Deze economische afweging geldt ook zeer zeker voor het accountancy-vakgebied.
Noot
Dennis Veltrop volgt de postdoctorale opleiding tot registeraccountant en Research Master International Business and Economics en is als student-assistent verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen.
Reactie Bram Beek
Van de onderzoeksliteratuur is vooral gebruikgemaakt van:
- Matthieu Weggeman: ‘Kennis management’ en ‘Kennismanagement: de praktijk’, Scriptum Management
- Peter F. Drucker: ‘Management Challenges for the 21st Century’, Harper Business
- Rob Florijn e.a.: ‘Kennis leren managen’, Ten Hagen & Stam
- Simon Been: ‘Leergang Professioneel kennismanagement’, Euroforum
In 1999 al formuleerde Drucker het verhogen van de productiviteit van de kenniswerkers als de managementopgave voor de 21ste eeuw. Dit bepaalt in belangrijke mate onze welvaart. In dat licht gezien zullen nog wel andere maatregelen nodig zijn, waarvoor ik op dit moment (nog) geen oplossing zie.