Nieuws
Accountancy met drie kandidaten in verkiezing Young Professional - Grote banken verhullen risiconiveaus - PCAOB Audit Alert, SEC onderzoekt banken - ICT’ers en audit-experts samen in onderzoek fraudebestrijding - ‘Verzaken deponeringsplicht verhoogt aansprakelijkheidsrisico’ - Paul Koster: ‘Laat centraal orgaan de accountant inhuren’ - Raad van Tucht verwerpt klacht tegen Roger Dassen - KPMG wint ‘Madoffrechtszaak’ - Ook Accon AVM wil verdubbelen.
Dit artikel is verschenen in de Accountant nr. 5, 2010
Bekijk alle artikelen uit dit nummer
Accountancy met drie kandidaten in verkiezing Young Professional
Accountantskantoren zijn dit jaar met drie kandidaten vertegenwoordigd in de verkiezing voor Young Professional of the Year.
Kandidaat Simon Geschiere werkt bij Ernst & Young als senior auditor en heeft een postdoctorale opleiding voor registeraccountant gevolgd aan de VU. Joanne Seraus van PwC is eveneens werkzaam als accountant en zit in de laatste fase van een financial traineeship. Zij voltooide de postdoctorale opleiding tot registeraccountant in Groningen. En Albert van der Wal is manager transaction services bij KPMG.
Alle drie zijn ingedeeld in de categorie ‘specialist’ van de verkiezing. De verkiezing wordt voor de tweede keer gehouden en is een initiatief van VKBanen en de overkoepelende vereniging voor bedrijfsjongerenverenigingen ICA.
Vorig jaar werden de accountantskantoren vertegenwoordigd door Kevin de Wolf van PwC en Carolien Verburg van KPMG. De Wolf won toen de aanmoedigingsprijs.
Grote banken verhullen risiconiveaus
Achttien Amerikaanse banken hebben vijf kwartalen lang hun schulden lager voorgesteld dan ze waren. De verlagingen vonden plaats vlak voor de kwartaalrapportages. Daarna werden ze weer op het juiste niveau gebracht. Dat schrijft Wall Street Journal van 9 april 2010 op basis van bestudering van informatie van de Federal Reserve Bank of New York. Hoewel de tijdelijke verlaging van de schulden in de rapportages ni et tegen de regels is, geeft het wel een vertekend beeld van hun zogenoemde leverage en de genomen risico’s met leningen. Beleggers kunnen daardoor op het verkeerde been worden gezet.
Gemiddeld verlaagden de achttien banken hun schuldniveaus met 42 procent aan het einde van het kwartaal waarin zij rapportages uitbrachten. Onder hen zijn Goldman Sachs Group, Morgan Stanley, J.P. Morgan Chase, Bank of America en Citigroup.
Deze praktijken doen denken aan de omstreden boekhoudmethoden waarmee het inmiddels failliete Lehman Brothers haar schulden deels aan het oog van de buitenwereld onttrok (zie Accountant.nl > Dossiers > Lehman).
PCAOB Audit Alert, SEC onderzoekt banken
Vrijwel gelijktijdig met de het bericht in de Wall Street Journal herinnerde de Amerikaanse Public Company Accounting Oversight Board (PCAOB) accountants aan hun verplichting om streng te letten op afwijkingen in de boekhouding van hun klanten. In een Staff Audit Practice Alert voor accountants van beursgenoteerde ondernemingen attendeerde de toezichthouder accountants op hun verantwoordelijkheid om boeken te beoordelen op financial misstatements die voortvloeien uit “fouten of fraude als gevolg van ongebruikelijke transacties”.
“Practice Alert No. 5 will assist auditors as they begin their work related to 2010 quarterly reviews and audits of financial statements”, aldus Martin Baumann, chief auditor and director of professional standards van de PCAOB.
Begin april maakte de Amerikaanse beurstoezichthouder SEC al bekend te vrezen dat de omstreden boekhoudtrucs waarvan Lehman Brothers zich bediende, schering en inslag zijn op Wall Street. Zij start een onderzoek om de rapportagepraktijken van financiële bedrijven in kaart te brengen.
ICT’ers en audit-experts samen in onderzoek fraudebestrijding
Het Centrum Wiskunde & Informatica (CWI) gaat samen met PricewaterhouseCoopers (PwC), de Belastingdienst en ComputationalAuditing.com van Philip Elsas (zie onder meer oktobernummer 2009, pagina 50) onderzoek doen naar auditdiensten die de financiële en administratieve processen in bedrijven realtime kunnen monitoren. Het onderzoeksproject heeft tot doel de vroegtijdige opsporing van fraude mogelijk te maken.
Accountants zouden met behulp van de nieuwe audittechnieken de kwaliteit en stabiliteit van het financiële systeem beter moeten kunnen waarborgen, de betrouwbaarheid van services zichtbaar maken en daarnaast enorme kosten besparen.
Het onderzoek is gebaseerd op een kernconcept uit de Nederlandse accountancytheorie, de waardekringloop, die de verbanden tussen de verschillende bedrijfsprocessen weergeeft en de interactie tussen organisatie en accountant beschrijft. Deze ‘super-cycle’ vormt de theoretische basis voor het automatiseren van de processen die de vroegtijdige signalering mogelijk maken.
Tijdens het project zal verdere samenwerking worden gezocht met partijen in de wereld van de accountancy zoals het NIVRA en het Limperg Instituut.
‘Verzaken deponeringsplicht verhoogt aansprakelijkheidsrisico’
Ondernemers die hun jaarstukken niet deponeren bij de Kamer van Koophandel, lopen een groot risico om persoonlijk aansprakelijk te worden gesteld bij een faillissement van hun onderneming. De wet biedt deze mogelijkheid expliciet. Curatoren maken er grif gebruik van.
Ellen Timmer, advocaat ondernemingsrecht bij Pellicaan Advocaten, wijst op dit ondernemersrisico. “Zodra een onderneming failliet gaat, kan de curator bestuurders heel gemakkelijk aansprakelijk stellen voor de financiële tekorten.”
Dat staat in artikel 248, boek 2 Burgerlijk Wetboek, waarin wordt verwezen naar de artikelen 10 en 394 van het Burgerlijk Wetboek. Het eerste artikel gaat over de verplichting om een deugdelijke administratie te voeren, het tweede artikel verwijst naar de deponeringsplicht.
Timmer: “Heeft een ondernemer niet voldaan aan de bepalingen uit deze artikelen, dan wordt vermoed dat het faillissement het gevolg is van onbehoorlijke taakvervulling.”
Volgens Timmer krijgt een curator daarmee de mogelijkheid op een presenteerblaadje aangereikt om financiële tekorten bij een faillissement te verhalen op de bestuurders van de failliete onderneming. “Er is ook heel veel jurisprudentie over. Zolang ondernemers niet failliet gaan, is er natuurlijk weinig aan de hand. Maar gaan ze wel failliet, dan geldt een omgekeerde bewijslast en moet de bestuurder bewijzen dat de onbehoorlijke taakvervulling van het bestuur niet aan zijn nalatigheid is te wijten en dat hij voldoende maatregelen heeft genomen om het faillissement tegen te gaan. Het bewijs daarvan is moeilijk te leveren. Ga er maar van uit dat je in een juridische procedure al met één-nul achterstaat.”
Timmer vind het vreemd dat dit aspect niet vaak ter sprake komt in discussies over het deponeren van jaarstukken. “Veel vaker gaat het over de boete op grond van de Wet op de Economische Delicten bij het niet deponeren van jaarstukken. Maar dat is dus niet het ergste als zij de deponeringsplicht niet nakomen.”
Half miljoen jaarstukken nog niet gedeponeerd
Uit onderzoek van kredietmanagementbureau Graydon bleek eind maart dat gemiddeld vijftien procent van de ondernemingen nog steeds geen jaarstukken heeft gedeponeerd over de boekjaren 2005, 2006 en 2007. Dit komt neer op 285.000 jaarstukken. Over het boekjaar 2008 heeft 35,6 procent van de ondernemingen verzuimd tijdig de jaarstukken te deponeren (circa 250.000).
Paul Koster: ‘Laat centraal orgaan de accountant inhuren’
De huidige accountantssector moet drastisch “worden opgeschud”. Dat vindt Paul Koster, chief executive van de Dubai Financial Services Authority (DFSA) en oud-bestuurder van de AFM. Volgens Koster moeten we toe naar een systeem waarbij een “centrale trust, gefinancierd door ondernemingen, onafhankelijk de controlerend accountant inhuurt”.
Koster deed zijn uitspraken vorige week tijdens breakfast briefing met topaccountants uit de regio. Koster pleit voor een systeem waarbij “ondernemingen niet langer direct hun accountants betalen om hun financiële verslaggeving te controleren”. Volgens Koster is dat momenteel echt een “belangrijk strijdpunt”.
Tijdens een toespraak in januari 2009 gaf Koster al aan dat met elk groot incident – van Madoff’s piramidespel tot het Indiase boekhoudschandaal rond Satyam Computer Services – “de noodzaak voor hervorming toeneemt”. Inmiddels is de affaire rond het failliete Lehman Brothers daar bij gekomen. Volgens hem bevindt de audit industry zich op een beslissend kruispunt. Hij pleit voor een ongeclausuleerde dialoog over de toekomst van de beoordeling van financiële verslaggeving.
Op Accountant.nl heeft een fors aantal mensen, onder wie Leen Paape, Willem van Wijngaarden en Hans Blokdijk, inhoudelijk gereageerd onder dit (uitgebreider) bericht. NIVRA-voorzitter Ruud Dekkers reageerde eerder op een soortgelijk voorstel van Jules Muis (Accountant.nl > Columns). Zie ook de opiniebijdrage van Frans van Osch op pagina 46.
Aanvulling artikel corporatie-sector
In het artikel ‘Idealen en risico’s’ in ‘de Accountant’ van januari/februari 2010 (over de corporatiesector) is de situatie bij de Deventer corporatie Rentree niet geheel juist weergegeven. Vermeld werd dat de directeur is geschorst en enkele commissarissen zijn afgetreden “naar aanleiding van de grote financiële risico’s die worden gelopen bij de verdiepte aanleg van een doorgaande weg”.
Directeur Rinie Teuben werd volgens de raad van toezicht geschorst omdat hij de raad niet voldoende inzicht had gegeven in het beleid, en wegens onoverbrugbare verschillen van inzicht over dat beleid. Volgens Teuben is dit niet correct en is hij aan de kant gezet ‘uit rancune’. Bovendien was er volgens hem in het najaar van 2009 van een definitief infrastructureel project nog geen sprake en dus ook niet van aangegane risico’s. Er waren nog gesprekken gaande tussen de corporatie, de gemeente en het ministerie van Wonen, Wijken en Integratie, aldus Teuben.
In een brief aan de Tweede Kamer schrijft toenmalig minister Eberhard van der Laan dat november 2009 op verzoek van de raad van toezicht een extern toezichthouder is aangesteld ‘vanwege dreigende problemen met betrekking tot de continuïteit en de solvabiliteit’. Het interne toezicht bij Rentree is kwetsbaar geworden, schrijft Van der Laan eveneens. Het arbeidscontract tussen Teuben en Rentree is december 2009 door de kantonrechter ontbonden.
Oud Nieuws op Accountant.nl:
‘de Accountant’/Accountant.nl duikt regelmatig in de archieven voor wat historisch perspectief en verrassende feiten. Maandelijks in ‘de Accountant’. Zie Accountant.nl voor een uitgebreider versie met het complete bronmateriaal en eerdere afleveringen.
Oud Nieuws (12): 2002 ‘Laat centraal orgaan de accountant inhuren’
Dit voorstel werd eind maart 2010 gedaan door Paul Koster, nadat eerder dit jaar Jules Muis en Joop Anemaet uitspraken in die richting deden. Velen reageerden. Net als in 2002. Toen lanceerde oud-NIVRA-voorzitter André Bindenga, in de slipstream van het Enron-schandaal, een soortgelijk plan.
Oud-AFM-bestuurder Paul Koster deed zijn uitspraken in Dubai (zie pagina 7), waar hij nu toezichthouder is en waar collega-toezichthouders uit ruim dertig landen tezelfdertijd bijeen waren voor een bijeenkomst van het International Forum of Independent Audit Regulators (IFIAR). Eerder deden Jules Muis (voor de commissie De Wit en in de Volkskrant van 20 februari 2010) en Joop Anemaet (maartnummer 2010, pagina 50) verwante voorstellen. Velen reageerden er op, onder wie NIVRA-voorzitter Ruud Dekkers (Accountant.nl > Columns).
De discussie is allerminst nieuw. In oktober 2002 gaf hoogleraar en oud-NIVRA-voorzitter André Bindenga in ‘de Accountant’ de aftrap voor vrijwel dezelfde discussie met het artikel ‘Onafhankelijkheid in financiële zin’. Toen waren Enron en andere boekhoudschandalen de directe aanleiding.
In het daaropvolgende novembernummer reageerden Roger Dassen (Deloitte), Steven Maijoor (toen hoogleraar, nu AFM-directeur), Erik Mouthaan (toen Hagemeyer, nu Tinseltown Investments) en accountancyschrijfster Brenda Westra, gevolgd door een reactie van Bindenga.
Drie jaar later herhaalde Bindenga zijn voorstel in ietwat gewijzigde vorm in het septembernummer van 2005, gevolgd door een reactie van oud-KPMG-bestuurder Gerrit Eveleens in oktober.
Achterliggend argument van de voorstanders, ook toen, is kortweg dat het verbreken van de directe financiële relatie tussen controleur en gecontroleerde een eventueel drukmiddel vanuit die gecontroleerde wegneemt en in elk geval de altijd op de loer liggende perceptie van ‘wie betaalt, bepaalt’ zou ontkrachten.
De tegenstanders betogen onder meer dat extern toezicht en nadruk op kwaliteit effectiever zijn dan streven naar absolute onafhankelijkheid en dat enigerlei vorm van ‘nationalisering’ al snel leidt tot inefficiëntie.
Wij gaan de precieze discussie hier niet reproduceren. Maar voor degenen die over het onderwerp willen meepraten en denken lijkt het handig die oude bijdragen er nog eens bij te pakken.
André Bindenga heeft de wederopleving van zijn gedachten helaas niet meer mogen meemaken. Hij overleed in december 2009.
Raad van Tucht verwerpt klacht tegen Roger Dassen
De Raad van Tucht heeft de door SOBI ingediende klacht tegen Deloittevoorzitter Roger Dassen verworpen. Voor het verwijt dat Dassen verantwoordelijk zou zijn voor de controle van de omstreden jaarrekening van Ahold in 2001, zijn geen bewijzen gevonden. De soortgelijke klacht tegen Willy Biewinga, die in 2001 bestuursvoorzitter was van Deloitte, is eveneens verworpen. Volgens de aanklacht van Pieter Lakemans SOBI in 2008 zou niet de reeds berispte John van den Dries de controlerend accountant van Ahold zijn geweest, maar Roger Dassen. SOBI baseerde zich daarbij op een stuk uit een dossier uit een andere tuchtzaak. De Raad van Tucht heeft echter beslist dat dit stuk op een vergissing berust.
KPMG wint ‘Madoffrechtszaak’
Een Amerikaanse rechtbank heeft een civiele rechtszaak tegen KPMG stopgezet. De zaak was aangespannen door een aantal beleggingsfondsen die geld stopten in twee hedgefondsen van Tremont Partners. Dit waren zogenoemde feeder funds die geld belegden in de maatschappij van Madoff. Ruim drie miljard dollar ging in rook op.
Volgens de aanklacht had KPMG als accountant van de Tremont-fondsen hebben kunnen weten dat de controle van Madoff door het kleine accountantskantoor Friehling & Horowitz een farce was. Maar volgens rechter Griesa van de US district court in Manhattan is er geen bewijs voor verwijtbaar handelen van KPMG. “Merely alleging that the auditor had access to the information by which it could have discovered the fraud is not sufficient.”
Ook PwC, Ernst & Young en BDO zijn verwikkeld in rechtszaken met boze Madoff-beleggers.
Ook Accon AVM wil verdubbelen
Accon AVM gaat op de overnametoer. In het Het Financieele Dagblad van 1 april 2010 zegt bestuursvoorzitter Peter Feijtel van Accon AVM te willen groeien van de huidige 1.600 werknemers naar 3.200 en uiteindelijk te streven naar “een marktaandeel in het mkb van tien procent”. Accon AVM voert nu gesprekken met onder meer het Limburgse accountantskantoor ZR (230 werknemers), waar Feijtel “binnen een maand” uitsluitsel verwacht.
In februari maakte ook Grant Thornton bekend te zoeken naar overnamekandidaten. Bestuursvoorzitter Gerard Mulder zei toen het kantoor in omvang te willen laten verdubbelen van vijfhonderd naar duizend professionals. Dit vanwege het streven de markt voor beursgenoteerde bedrijven binnen te dringen.
Accon AVM-voorzitter Feijtel zegt dat sommige kantoren waarmee hij in gesprek is, ook zijn benaderd door Grant Thornton. Accon AVM wil volgens hem vooral groeien om zijn dienstverlening betaalbaar te houden. Feijtel denkt dat de Nederlandse markt voor het midden- en kleinbedrijf ruimte biedt voor “drie of vier grote spelers” met elk een marktaandeel van circa tien procent.