Spookcijfer: Inkoop overheid: best veel
Het Financieele Dagblad (FD) schrijft op 14 april 2009 in een handzaam kadertje bij een artikel: “De Rijksoverheid wil dat in 2010 al haar inkopen, jaarlijks voor 40 miljard euro, duurzaam zijn (…)” Dat is natuurlijk geen kattenpis en het is dan ook voorspelbaar dat er de nodige kritiek is - met name vanuit bedrijven - op de manier waarop de overheid dat oppakt.
Dit artikel is verschenen in de Accountant nr. 5, 2009
Bekijk alle artikelen uit dit nummer
Aan dat vraagstuk branden we onze vingers hier niet, maar we willen wel weten waar dat bedrag van 40 miljard nu eigenlijk vandaan komt. Want het is een zeer hardnekkig cijfer dat terugkomt in vrijwel alle nieuwsartikelen over inkoop in de publieke sector en zal dus wel op een doorwrochte analyse stoelen?
De officiële bron maakt in elk geval duidelijk dat het FD wat al te kort door de bocht gaat met het samenvatten voor de lezers met snelle trek. Want op de website van SenterNovem - belast met het ontwikkelen van criteria voor duurzame inkoop bij het Rijk - is te lezen: “Jaarlijks besteden de gezamenlijke overheden (Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen) meer dan 40 miljard euro aan de inkoop van goederen, werken en diensten. (…) De rijksoverheid wil in 2010 voor 100 procent duurzaam inkopen. De gemeenten streven naar 75 procent in 2010 en 100 procent in 2015. Provincies en waterschappen hebben minimaal 50 procent in 2010 als doel gesteld (…)”
Kortom: de 40 miljard heeft betrekking op de hele publieke sector, niet alleen op het rijk. Maar dat is muggenzifterij vergeleken met de vraag of die 40 miljard klopt.
We graven verder en stuiten op een beleidsbrief van Economische zaken van eind 2005. Daaruit blijkt dat meer dan 10 procent van het Bruto Nationaal Product bestaat uit overheidsinkopen, waarvan ongeveer 30 procent voor rekening van de Rijksoverheid komt. Omgerekend dus zo’n 57 miljard voor de publieke sector als geheel, waarvan 17 voor rekening van de rijksoverheid.
Ook vinden we een analyse die werd uitgevoerd door detacheringsbedrijf DPA in opdracht van het regiebureau inkoop van de rijksoverheid: “(…) Op basis van de informatie van de zes ministeries en met behulp van elf indicatoren is vervolgens een onderbouwde schatting gedaan van het totale inkoopvolume van de gehele Rijksoverheid.(…)” Die onderbouwde schatting komt uit op 10 miljard. Oh, en dan heeft ook de OESO - de economische denktank van rijke landen - volgens het Nederlands Dagblad een keer een rekensom gemaakt. Die kwam uit op 100 miljard.
Ten slotte stuiten we nog op een document van het adviesbureau Significant - ooit ontstaan uit PricewaterhouseCoopers - dat verfrissend eerlijk is. “Het is op dit moment nog niet mogelijk om met een marge van 20 procent aan te geven voor hoeveel miljard het Rijk extern inkoopt.” Daar moet elke accountant toch jeuk van in de vingers krijgen?