Nieuws
JAN© financiert promotieonderzoek - SEC: geen audit XBRL-filings - AFM: veel kleine kantoren geen Wta-vergunning - Sympathieke romanaccountant - 'Private equity remt onderzoek en ontwikkeling' - Limburgs kantoor controleert Poolse werknemers.
Dit artikel is verschenen in de Accountant nr. 9, 2007
Bekijk alle artikelen uit dit nummer
JAN© financiert promotieonderzoek
Op 1 maart 2007 is Anja Bast gestart met promotieonderzoek aan de Universiteit van Amsterdam. Bijzonder is dat accountants-kantoor JAN© het onderzoek mede financiert. Bast was tot 1 maart 2007 in dienst van dat kantoor en blijft er lid van de Commissie Kwaliteit en Vaktechniek. Met de financiële steun wil JAN© duidelijk maken dat dit kantoor “het belang ziet van goed wetenschappelijk onderzoek op het vakgebied accountancy, dat bij kan dragen aan praktijkdiscussies”. Het onderzoek richt zich op het vakgebied interne beheersing en wordt begeleid door hoogleraar Eddy Vaassen.
SEC: geen audit XBRL-filings
Bedrijven die hun cijfers in XBRL deponeren bij de Securities and Exchange Commission (SEC) hoeven dat document niet apart te laten auditen. Dat heeft voorzitter Christopher Cox van de Amerikaanse toezichthouder gezegd. Zo’n verplichting zou volgens hem namelijk leiden tot de ‘wiegendood’ van het huidige XBRL-pilot-programma waarbij bedrijven naast hun papieren jaarrekening ook in XBRL kunnen deponeren. Circa 25 bedrijven doen daar nu aan mee.
XBRL-specialist Marc van Hilvoorde wees er in het aprilnummer van ‘de Accountant’ (pagina 32) op dat een XBRL-document een andere audit en heel andere verklaring vereist dan een papieren jaarrekening. Ook het NIVRA heeft daar voor gewaarschuwd (aprilnummer, pagina 10). Toch vindt Van Hilvoorde de beslissing van Cox begrijpelijk. “Bij de SEC leveren bedrijven een XBRL-document aan naast de papieren jaarrekening met auditverklaring. Ook het XBRL-document laten auditen zou een behoorlijke lastenverzwaring betekenen. Als Cox vandaag zou melden dat XBRL ook in plaats van papier kan worden gebruikt als communicatiemiddel, zouden de accountants trouwens een groot probleem hebben, want ze hebben nog geen idee hoe ze dan tot een auditverklaring moeten komen.”
Van Hilvoorde benadrukt dat het “een kwestie van tijd” is voordat toezichthouders wel aanlevering in alleen XBRL gaan eisen. “Cox gaat dit waarschijnlijk nog dit jaar meedelen wanneer dat gaat gelden, de verwachting is over twee tot vijf jaar.”
In Nederland moeten accountants nog meer haast maken, zegt hij. “Organisaties mogen hier al sinds 1 januari 2007 hun cijfers alleen als XBRL-document bij de Kamer van Koophandel deponeren. Eind dit jaar zullen dat er al enkele duizenden zijn, schat ik.”
AFM: veel kleine kantoren geen Wta-vergunning
Veel kleine accountantskantoren voldoen nog niet aan de eisen die de Wet toezicht accountantorganisaties stelt aan een controlevergunning. Dit blijkt uit de eerste 89 onderzoeken door de Autoriteit Financiële Markten (AFM) bij vergunningaanvragers. Die zijn gedaan bij kantoren die niet controleren bij organisaties van openbaar belang (OOB’s). Van de 89 komen er achttien in aanmerking voor een vergunning. 71 voldoen niet aan de eisen. Bij 25 daarvan zijn de tekortkomingen zodanig dat de AFM het voornemen heeft geen vergunning te verlenen. De overige 46 krijgen een maand om orde op zaken te stellen.
Sinds eind 2006 is de AFM bezig met het beoordelen van de oorspronkelijk ruim zevenhonderd vergunningaanvragen, onder meer door onderzoeken ter plaatse waarbij controledossiers ook inhoudelijk worden beoordeeld.
De belangrijkste tekortkomingen betreffen het ontbreken van een in de praktijk werkend stelsel van kwaliteitsbeheersing en gebreken in de uitvoering van de controle. Vooral kleinere kantoren die geen of slechts enkele wettelijke controles verrichten, hebben moeite om aan de eisen te voldoen. Voor kantoren met een substantiële controlepraktijk zijn de resultaten mbeter. Dat verklaart volgens de AFM ook dat van de kantoren die eerder door de SRA werden getoetst nog geen tien procent nu zou worden afgewezen. Bij de door het NIVRA (CTK) en de NOvAA (RvT) getoetste kantoren is dat respectievelijk eenderde en ruim de helft.
NIVRA-directeur Gert Smit deelt de zorgen van de AFM over de kwaliteitsbeheersing bij kleine kantoren. “Het sluit aan bij wat de afgelopen jaren ook al in de verslagen van het CTK naar voren kwam.” Bij de vergelijking tussen de huidige AFM-‘slagingspercentages’ en die onder de CTK-toetsingen zet hij echter een kritische kanttekening: “Je kunt die twee niet vergelijken. De CTK-toetsingen vonden een of twee jaar geleden plaats, en door de komst van de Wta zijn sindsdien ook nog eens de spelregels veranderd.”
De resultaten tot dusver zijn voor de AFM aanleiding om meer kantoren te bezoeken dan aanvankelijk gepland. De AFM overlegt daarom met het ministerie van Financiën over verlenging van de termijn voor vergunningverlening met één jaar. In het lopende kwartaal zal de AFM accountantskantoren toetsen die OOB’s controleren. Vanaf juli worden de toetsingen bij de niet-OOB-kantoren hervat.
'MySpace for financial pros'
Softwaregigant Microsoft heeft aangekondigd een online community site voor financiële professionals op te gaan zetten. De officiële naam luidt nu nog wat raadselachtig Dynamics Live Beta Community, maar Microsoft-mensen spreken van MySpace for financial pros. De uiteindelijke naam wordt waarschijnlijk gekozen door de gebruikers.
De site richt zich op controllers, financieel managers en accountants, en zal zijn gevuld met blogs, forums en andere zaken die de doelgroep moeten stimuleren tot het uitwisselen van ervaringen en best practices.
Microsoft wordt dagelijks gevolgd door een leger aan bloggers. Die zijn niet allemaal even enthousiast. Zo vraagt Mary Jo Foley (Mary Jo has covered the tech industry for more than twenty years) zich af of de site veel mensen zal trekken. “Corporate controllers and accountants don’t strike me as folks who have a lot of time or interest to blog, chat and share photos and play lists.”
Alfa groeit...
De omzet van Alfa Accountants en Adviseurs nam over de periode mei-december 2006 toe met 15,1 procent. Dit is inclusief overnames. De autonome groei bedroeg 6,8 procent. Terugrekenend naar twaalf maanden bedroeg de omzet 52,2 miljoen euro. Dat meldt het op 2 april 2007 gepubliceerde jaarverslag van dit Nederlandse top 10-kantoor. Het aantal medewerkers groeide in 2006 tot 718 (648 fte) en bedraagt na enkele overnames inmiddels 743.
...en GIBO
GIBO Groep Accountants en Adviseurs heeft in 2006 een omzetstijging van vijf miljoen euro gerealiseerd. Dat blijkt uit de voorlopige cijfers (2004: 82,5 miljoen, 2005: 83,3 miljoen en 2006: 88,3 miljoen). Volgens GIBO is de 5,7 procent omzetgroei voornamelijk autonome groei: meer opdrachten en meer cliënten. Opmerkelijk is dat het gemiddelde factuurbedrag voor de basisdienstverlening per cliënt is gedaald.
...en Berk
Berk Accountants en Belastingadviseurs behaalde in 2006 een omzet van € 84,1 miljoen. Dat is 8,2 procent meer dan in 2005. Deze groei is geheel autonoom tot stand gekomen, en is inclusief de € 6,0 miljoen omzet van het Belgische ACOS BERK. Ook in 2007 verwacht het kantoor fors te groeien, zowel door autonome uitbreiding als overnames.
Deloitte in hoogste gebouw
Deloitte zal in 2008 in Rotterdam zijn intrek nemen in het hoogste gebouw van Nederland, de 165 hoge Maastoren aan de zuidelijke voet van de Erasmusbrug. Het gebouw is ontworpen door architect Cees Dam en biedt plaats aan ruim 1.900 mensen en vijfhonderd auto’s. Volgens Roger Dassen, bestuursvoorzitter van Deloitte, “onderstreept goede architectuur de look and feel van je bedrijf, het vertelt wie je bent”. De bouw van het nieuwe kantoor is nog maar net begonnen of architecten “buitelen” volgens Deloitte “over elkaar heen in pogingen het ontwerp goed- of af te keuren”. Hoe dan ook, zeker is dat het nieuwe hoofdkantoor na oplevering nog jaren de skyline van Rotterdam zal beheersen.
Sympathieke romanaccountant
Hoe vaak kom je in de Nederlandse literatuur een accountant tegen? Zelden. En eerlijk gezegd speelt accountant Gabrielle in ‘De literaire kring’ (de jongste roman van ethicus, jurist en columnist Marjolijn Februari) ook maar een bijrol. Maar Gabrielle zelf maakt er een glansrol van, al was het maar omdat zij - “niet meer en niet minder” - het “bewaken van de procedures van de economische vrijheidsuitoefening” als haar opdracht in het leven beschouwt.
Accountant Gabrielle is een van de sympathiekste karakters uit deze meeslepende roman. Openlijk hekelt zij de machtsspelletjes waaraan andere leden van de elitaire leesclub uit het rijkeluisdorp zich bezondigen. Deze invloedrijke juristen en zakenlui dienen zogenaamd de openbare zaak, maar als het er op aan komt gaat het hen toch vooral en uitsluitend om de eigen positie.
Februari schetst prachtige portretten van machtige mannen die zich knap ongemakkelijk gaan voelen wanneer een gemeenschappelijk geheim dreigt te worden onthuld. Voor sommige accountants een bekend beeld. Toch is alles aan deze roman fictie, behalve de vergiftigingsdood van tientallen kinderen in Haïti en de onverklaarbaar makkelijke manier waarop de schuldigen daar destijds mee wegkwamen. (AvB)
'Private equity remt onderzoek en ontwikkeling'
Zijn private equity-financiers en hedgefunds schadelijk of juist goed voor economie en samenleving? NRC Handelsblad interviewde op 10 april 2007 hoogl eraar economie en fusie- en overname-expert Hans Schenk over het onderwerp. Schenk is een van de experts die in april over het onderwerp zijn ondervraagd door de Tweede Kamer.
Op de vraag ‘goed of slecht’ bestaat volgens hem nog geen eenduidig antwoord. Schenk wijst bovendien op de achtergrond van de huidige opmars van de Angelsaksische financiers: de fusie- en overnamegolf tussen 1995 en 2000. Inmiddels is meer dan de helft van die fusies alweer ontbonden. “Uit alle onder-zoeken blijkt dat de meeste fusies geen economische waarde opleveren. Bedrijven willen van die kleine of grotere molensteen om hun nek af en gaan zaken afstoten. In dat gat zijn de private equity-financiers gesprongen. Bedrijven hebben veel fusies en overnames voor jandoedel gedaan, en de private equity-financiers lossen dat nu op.”
Is dat goed voor de economie?
“Een deel van de afgestoten bedrijven gaan via private equity naar de effectenbeurs. Drie tot vier jaar na de beursintroductie presteren zij beter dan doorsnee beursintroducties. Beleggers zeggen dus: het zijn sterkere bedrijven. Maar het was natuurlijk verkieslijker geweest als de managers alleen maar verstandige fusies hadden gedaan. Private equity profiteert vooral van veel onnodige fusies.”
Zijn het eigenlijk nuttige putjesscheppers die andermans drek opruimen?
“Als u Kamerlid was zou ik antwoorden: dat hoort u mij niet zeggen. Dat is wel heel cru geformuleerd. Maar het lijkt er wel op.”
Op de vraag van NRC of dit goed is voor de samenleving, antwoordt de hoogleraar: “Er is meer dan beurswaarde. Wat je ziet gebeuren bij bedrijven die in handen komen van private equity is dat de zeer langetermijninvesteringen op een laag pitje worden gezet. Concreet: dat is onderzoek en ontwikkeling. Als de economie nog meer in het teken komt te staan van kennisintensivering heeft Nederland een probleem.”
Dat private equity-fondsen de bedrijven dwingen om efficiënt met het geld van de aandeelhouders om te gaan, verwijst de hoogleraar naar het rijk der fabelen. “Managers zouden niet genoeg naar hun aandeelhouders luisteren en hun geld verspillen. Het is juist andersom: managers luisteren vaak te veel naar beleggers en naar de hijgerige beurs, anders zouden ze nooit aan al die fusies zijn begonnen.”
'Statistiekvakantie' voor ondernemers
Ondernemers die goed meewerken aan (verplichte) onderzoeken van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) hoeven minder vaak enquêtes in te vullen. Met deze ‘statistiekv akantie’ wil staatssecretaris Frank Heemskerk van Economische Zaken de administratieve lasten voor bedrijven beperken. Ook ‘stapeling’ van enquêtes wil hij aanpakken. Ondernemers die aan een onderzoek hebben meegedaan lopen een kleinere kans om voor een volgende ondervraging te worden benaderd.
Grootste hedgefondsen
Hedgefondsen figureren bijna dagelijks in de nieuwsmedia en inmiddels ook daarbuiten. Velen hebben er een mening over, maar slechts weinigen doorzien wat hedgefondsen precies wel en niet doen. Omdat het handig is op zijn minst de namen van de grootste te kennen, hierbij de top tien van grootste fondsen. Alle zijn Amerikaans, op de laatste na.
Firm - Beheerd vermogen (miljarden dollars)
JPMorgan Asset Management - 34,0
Goldman Sachs Asset Management - 32,5
Bridgewater Associates - 30,2
D.E. Shaw Group - 26,3
Farallon Capital Management - 26,2
Renaissance Technologies Corp. - 24,0
Och-Ziff Capital Management - 21,0
Cerberus Capital Management - 19,2
Barclays Global Investors - 18,9
Man Investment Limited - 18,8
Bron: Hedgefund Intelligence/NRC Handelsblad (nr. 10)
Limburgs kantoor controleert Poolse werknemers
“Twee coryfeeën in het ondernemen, Flexpoint en A&A Accountants en Adviseurs, bundelen hun expertises ...”. Zo, in een sfeer van ronkende zelfvoldaanheid, begint het persbericht dat het in Sittard gevestigde A&A Accountants en Adviseurs onlangs publiceerde samen met het Limburgse uitzendbureau Flexpoint. Wat is er aan de hand? Worden de Sittardse accountants actief in het uitzendwezen?
Henry Albertz van Flexpoint (“ik ben zelf geen accountant”), woordvoerder over dit samenwerkingsverband, geeft tekst en uitleg. “Wij hebben diverse tuinders in de regio Venlo als klant. Zoals bekend werken op de tuinbouwbedrijven daar veel Polen. Lang niet iedereen doet dat legaal. En omdat de boetes op het laten werken van illegale werknemers bijzonder hoog zijn, is het belangrijk om te controleren of de Polen de vereiste papieren hebben. Dat gaan we samen met de accountants van A&A doen.”
Waarom moet u daar dure accountants voor inschakelen? Tuinders kunnen toch zelf heel gemakkelijk controleren of hun werknemers over de juiste documenten beschikken?
“Ach meneer, weet u hoe dat gaat? Die tuinders zijn in het voorjaar heel druk met het oogsten van hun producten. Die hebben daar helemaal de tijd niet voor.”
Het is bekend dat sommige tuinders hun Poolse werknemers onder slechte omstandigheden laten werken. Voor zulke bedrijven zult u niet willen werken. Hoe gaat u voorkomen dat dit gebeurt?
“Het is de bedoeling dat we tweemaal per maand op elk bedrijf kijken of men de werknemers goed behandelt. Ook willen we dan steeds de administratie doornemen. Zijn de werknemers wel in werkelijkheid degenen die ze volgens de administratie zouden moeten zijn?” (AB)
Rondetafel IFRS voor SME's
Op 7 juni 2007 organiseert het NIVRA een rondetafelbijeenkomst over de onlangs door IASB gepubliceerde ontwerp-IFRS-standaard voor small and medium-sized entities (SME’s).
De bijeenkomst dient om leden te informeren en een discussie op gang te brengen over deze nieuwe verslaggevingsregels. De regels zijn bedoeld voor ondernemingen met meer dan vijftig werknemers die niet vallen onder de definitie van ‘organisatie van openbaar belang’ (OOB’s; beursgenoteerde ondernemingen en onder meer banken en verzekeringsmaatschappijen). Het NIVRA verwacht dat IFRS voor SME’s op termijn misschien wel dé verslaggevingsstandaard in Nederland zal worden.
De bijeenkomst zal bestaan uit een aantal korte presentaties, waaronder een bijdrage van Paul Pacter (lid IASB-staf en opsteller van de ontwerp IFRS SME-standaard) en een paneldiscussie.
Ceo's en cfo's positief over private equity
De meeste bestuurders van Nederlandse ondernemingen zijn positief over de opmars van private equity-partijen. Het bevordert de ondernemingsgeest, houdt het management alert, zorgt dat er meer geld vrijkomt voor de bedrijven en is bovendien een goed alternatief voor een beursnotering. Dit blijkt uit onderzoek van KPMG onder 130 ceo’s en cfo’s van beursgenoteerde en niet-beursgenoteerde Nederlandse bedrijven.
Toch is een aanzienlijke minderheid van dertig procent negatief over de opmars van private equity-financiers. In hun ogen zijn deze te veel gericht op de korte termijn en snelle winst. Eén op de tien bestuurders ziet deze financiers zelfs als bedreiging voor de eigen organisatie.
Ruim tachtig procent van de bestuurders verwacht dat de aandacht van private equity-partijen voor de Nederlandse markt verder zal toenemen. Vorig jaar is die invloed al aanzienlijk gegroeid. KPMG-partner Jurgen van Breukelen: “De gemiddelde waarde van private equity-transacties nam toe van 54 miljoen euro in 2003 tot 362 miljoen euro vorig jaar. Daarmee waren deze transacties in 2006 goed voor 57 procent van de totale transactiewaarde in de Nederlandse fusie- en overnamemarkt. In 2003 was dit slechts vijftien procent.”
Londen ‘gateway’ voor islamitisch financieren
De Britse minister van Economische Zaken Ed Balls heeft aangekondigd Londen te zullen maken tot ’s werelds centrum van islamitisch financieel verkeer en handel. Tijdens een speech op de Euromoney Islamic Finance summit kondigde hij aan dat de Britse regering nog voor de zomer de fiscale behandeling van islamitische financiële producten zal harmoniseren met die van conventionele producten. De sharia compliant financiële markt groeit snel en trekt ook steeds meer aandacht van niet-islamitische instellingen (zie ‘de Accountant’ april 2006). Een belangrijk aspect is de afwezigheid van de door de Koran verboden rente.
Minister van Financiën Gordon Brown stelde tijdens een door de Muslim Council of Great Britain georganiseerde conferentie dat Londen in een goede positie verkeert om een rol te spelen als gateway to Islamic trade.
De Britten lijken eensgezind op dit punt. Ook de oppositionele Conservatieve Partij schaart zich bij monde van Theresa Villiers achter het regeringsstreven. Ze spreekt van “huge business opportunities”.
Cosmetische vakantie of ziekte?
Moet een personal assistant (PA) die twee weken afwezig zal zijn wegens cosmetische chirurgie daarvoor eigen vakantiedagen opnemen? Of kan dit in tijd ‘van de baas’ via de sociale verzekeringen? Die kwestie kwam begin april 2007 aan de orde in een vragenrubriek in de Britse zakenkrant Financial Times. Een en ander hangt af van de aard van de ingreep, antwoordde de krant wat onzeker. Een onbeduidende nose job om er iets leuker uit te zien vergt immers een andere aanpak - ook arbeidsrechtelijk - dan een fysieke aanpassing die psychisch echt noodzakelijk is. “Waarschijnlijk is het verstandig om het resultaat niet te becommentariëren”, adviseert de krant. “En ga niet staren.”
Opvallend is het commentaar van een mannelijke accountant in de rubriek. Deze vertelt over een vrouwelijke collega die na enkele weken afwezigheid “zeker tien tot vijftien kilo” gewicht kwijt was. “Na de operatie was ze een veel gelukkiger persoon, met veel meer zelfvertrouwen.” Oordeel dus niet te snel, stelt hij. “Misschien krijg je wel een efficiëntere PA terug, en ben je na afloop blij.”
Hij suggereert - des accountants? - een wellicht wijze maar in elk geval rationele oplossing voor het dilemma vakantie-/ziektedagen: “Perhaps a 50/50 split?”
'Neem rol vrouwen op in Tabaksblat'
In de code-Tabaksblat moet worden opgenomen dat het bestuur van beursgenoteerde ondernemingen meer vrouwen en allochtonen moet bevatten. Dit heeft voormalig minister van VROM Sybilla Dekker gezegd tijdens een bijeenkomst over ‘diversiteit’ in besturen, zo meldt Het Financieele Dagblad. Dekker is voorzitter van het Ambassadeursnetwerk, waarin Nederlandse bestuurders zich inzetten voor meer doorstroming van vrouwen naar de top. Haar voorganger, PricewaterhouseCoopers-topman Jos Nijhuis, keerde zich nog tegen het opnemen van zulke formele regels. Dekker is naar eigen zeggen echter “het stadium van vrijblijvendheid voorbij”. Sterker, ze is “zo langzamerhand wel toe aan het opleggen van quota”, maar daar wil ze een stap aan vooraf laten gaan. “In de code Tabaksblat staat de regel ‘pas toe of leg uit’. Als je die toepast, heb je een formele basis. In Nederland wordt er altijd enorm gediscussieerd over waarom je wel of geen quota moet opleggen. Ik vind: je moet ook een keer durven.”
Recordaantal restatements VS
Onderzoeksbureau Glass Lewis & Co heeft bekendgemaakt dat aan Amerikaanse beurzen genoteerde bedrijven in 2006 samen 1.538 financial restatements hebben ingediend, dertien procent meer dan in het recordjaar 2005. In de paper The Errors of Their Ways zegt het bureau dat 118 van deze restatement van buitenlandse ondernemingen komen. Glass Lewis & Co concludeert dat de Sarbanes-Oxley Act zijn “werk heeft gedaan”. Het aantal restatements door bedrijven die al aan Section 404 van die wet moeten voldoen daalde in 2006 met veertien procent, terwijl dat aantal bij bedrijven waarvoor dat nog niet geldt juist met veertig procent omhoogging.
Dezelfde verklaring speelt vermoedelijk mee bij de vaststelling dat het aantal restatements bij bedrijven met meer dan 75 miljoen dollar omzet met twintig procent daalde en bij bedrijven met minder omzet juist met vijftig procent steeg. Verder daalde het aantal restatements bij big four-klanten met een derde, terwijl dat bij klanten van kleinere accountantskantoren met 76 procent toenam.
Tweede eerste online accountant
Online accountants proberen te zagen aan de stoelpoten van de gevestigde accountantskantoren. Half maart 2007 lanceerde Gerbert-Jan Hendriksen, een Accountant-Administratieconsulent (AA) uit Tubbergen, zijn digitale accountantskantoor, www.degoedkoopstejaarrekening.nl. De eerste in zijn soort, claimt hij. Het gaat om complete financiële dienstverlening voor kleine en middelgrote ondernemers, van online boekhouden en btw-aangifte tot het verzorgen van de jaarrekening op afstand. “Het kostenvoordeel kan oplopen tot vijftig procent van de normale accountantstarieven”, zegt Hendriksen.
De eerste online accountant is hij echter niet. Al in 2005 vestigde Pascal Petiet zich als online accountant in Landgraaf. Aanvankelijk had deze uit de Randstad afkomstige AA geen omzet in het zuiden van het land, tot ze via de Kamer van Koophandel plaatselijke ondernemers benaderde met het aanbod van online boekhouden en accountancy. Binnen de kortste keren had ze vijftig klanten.
Hendriksen had binnen een paar weken vijftien geïnteresseerde ondernemers. Hij poogt vooral met de lage tarieven de gevestigde accountants te beconcurreren, ook de registeraccountants die zich op het mkb richten. Ondanks de successen denkt Hendriksen dat de meeste accountants niet volledig online zullen gaan opereren.
“Ze volgen mij met argusogen, want ze zien me als een potentiële bedreiging. Maar zelf doen ze het niet, want de meeste accountants zijn wat dit betreft behoudend.”
Ook Gerard Bottemanne van onderzoeksbureau GBNED, dat zich onder meer in online boekhouden verdiept, ziet geen grote toekomst voor een puur digitaal accountantskantoor. “De voordelen van online boekhouden en controleren zijn wel duidelijk. Maar niet alles kan online, want in de accountancy blijft mondeling advies nodig.” Voor mondeling contact is in Hendriksens praktijk geen plaats. “Vragen kunnen ook via internet worden beantwoord. Dit concept is het goedkoopst als er alleen online contact is. Ik denk dat de tijd daar rijp voor is.” (HV)