Nieuws
Accountantskiezer.nl - Vergrijzing en arbeidsmarkt - ‘Strenger toezicht persberichten noodzakelijk’ - Financiële criminaliteit neemt toe - Wel beste maatschappelijk verslag, geen milieujaarverslag - ICT-governance leeft niet erg.
Dit artikel is verschenen in de Accountant nr. 9, 2005
Bekijk alle artikelen uit dit nummer
Accountantskiezer.nl
Op zoek naar een goede accountant? De Valkenswaardse ondernemers Willem Jaap van Boxel en Toon van den Nieuwenhof beweren hier iets op gevonden te hebben: Accountantskiezer.nl. Iemand die een accountant zoekt, meldt zich op de site en wordt binnen 48 uur teruggebeld. Dan proberen Van Boxel en Van den Nieuwenhof een beeld te krijgen van de aard en de wensen van het bedrijf. Daarna verwijzen ze door naar een accountant in de regio. Hiertoe heeft Accountantskiezer.nl een bestand met ruim honderd accountantskantoren, verspreid over het gehele land. Bij ongeveer een derde daarvan zijn RA’s actief. Ter vergelijking: volgens opgave van het NIVRA en de NOvAA werken er in geheel Nederland 4.300 RA’s als openbaar accountant en zijn 6.500 AA’s werkzaam.
Willem Jaap van Boxel: “Ik ben van huis uit fiscalist. Om medische redenen moest ik daarmee in 2002 stoppen. Maar de interesse voor het vak bleef. Met mijn vriend Toon van Nieuwenhof, die bij een uitzendbureau werkte, ben ik toen de site begonnen.”
Beide initiatiefnemers en hun zes medewerkers hebben het afgelopen jaar vele accountantskantoren bezocht.
Je merkt toch pas echt hoe een kantoor is als je er klant bent?
“Dat klopt. Uiteraard kunnen we nooit een uitputtend beeld krijgen maar toch proberen we te achterhalen wat voor vlees we in de kuip hebben. Wat voor specialisaties heeft het kantoor? Wat is de historie? In ons bestand zitten diverse kantoren: van éénmansbedrijven tot Berk. Een kantoor dat op onze site wordt vermeld, betaalt 75 euro per maand. Degene die een accountant zoekt, betaalt niets.”
In het afgelopen jaar heeft de site naar eigen zeggen zo’n achthonderd ondernemers doorverwezen naar een accountantskantoor. De initiatiefnemers beheren ook de site Adviseurskiezer.nl, voor administratiekantoren. Binnen een maand moet Advocatenkiezer.nl de lucht in. (AB)
Canadese fusie struikelt op titel
De vorig jaar aangekondigde fusie tussen de Certified Management Accountants of Canada (CMA Canada) en the Canadian Institute of Chartered Accountants (CICA) is afgeblazen. De reden lijkt te prozaïsch om waar te zijn, maar het is echt waar: de voortaan te voeren titel. Volgens het oorspronkelijke voorstel zouden de leden van de nieuwe beroepsorganisatie de titel CA gaan voeren en zou de CMA-titel in vijf jaar worden ‘uitgefaseerd’. Maar volgens CICA-voorzitter Dave Smith reageerden vooral zijn jonge leden ‘emotioneel’ op dit vooruitzicht. (Voor meer titels, zie pagina 26).
Vergrijzing en arbeidsmarkt
Bijna de helft (47 procent) van de Nederlandse bedrijven is niet voorbereid op de vergrijzing. Dat blijkt uit het door Robert Half International gepubliceerde Workplace Survey ‘Leeftijd en Vergrijzing’. Dat betekent ook dat 53 procent vindt er wel op voorbereid te zijn. Afgaande op de antwoorden is er voor ouderen genoeg mogelijk. Ruim 72 procent van de 1.550 geïnterviewde human resources- en financieel managers (in Australië, België, Tsjechië, Frankrijk, Duitsland, Ierland, Nederland, Nieuw-Zeeland en Groot-Brittannië) vindt de carrièremogelijkheden voor medewerkers boven de veertig jaar voldoende.
Greet Brosens, country manager van Robert Half International, vermoedt "een flink stuk politieke correctheid" in deze antwoorden, maar merkt ook dat de ernst nu wel degelijk tot veel bedrijven doordringt. In Nederland wordt volgens haar al relatief veel voor oudere medewerkers gedaan. Ondanks alle fraaie voornemens speelt leeftijd volgens driekwart van de ondervraagden nog steeds een belangrijke rol op de arbeidsmarkt. Slechts bij vijf procent van de bedrijven ligt de gemiddelde leeftijd van financieel personeel boven de 45 jaar.
‘Strenger toezicht persberichten noodzakelijk’
Ondernemingen overtreden de wet door gedetailleerde persberichten uit te brengen over hun jaarcijfers zonder aan te geven of die zijn gebaseerd op een door de accountant gecontroleerde jaarrekening. Dit blijkt uit onderzoek van Ernst & Young naar de persberichten van 99 bedrijven met een notering aan Euronext Amsterdam.
“Stakeholders dwingen ondernemingen om zo snel mogelijk naar buiten te treden met gedetailleerde informatie over de financiële resultaten”, zegt Ruud Vergoossen, voorzitter van het directoraat Vaktechniek van Ernst & Young Accountants. “Inmiddels voegen negen van de tien ondernemingen een (beknopte) jaarrekening toe aan het persbericht. Daarmee zijn persberichten een steeds belangrijkere informatiebron geworden en is de impact door de actualiteitswaarde vele malen groter dan het verschijnen van de officiële jaarrekening. Het is dan ook van groot belang dat duidelijkheid bestaat over de kwaliteit van de jaarcijfers die ermee naar buiten worden gebracht.”
Zeventig procent van de onderzochte berichten bevat hierover geen informatie. Zes procent meldt dat de onderliggende (officiële) jaarrekening is voorzien van een goedkeurende accountantsverklaring. Twintig procent laat weten dat de cijfers zijn gebaseerd op een nog niet (geheel) gecontroleerde jaarrekening, en vier procent meldt wel dat de controle is afgerond maar geeft geen informatie over de strekking van de accountantsverklaring.
“Het publiceren van een jaarrekening is omgeven door allerlei wettelijke regels”, aldus Vergoossen. “De ruim daarvoor naar buiten gebrachte persberichten zijn qua vorm en inhoud echter vrij. Hier ligt een belangrijke taak voor de AFM, zij zouden ook de persberichten moeten toetsen. Daarnaast zou de accountant nauwer moeten worden betrokken bij de persberichten.”
Willy Biewinga treedt terug
Willy Biewinga treedt per 1 juni 2005 terug te als bestuursvoorzitter van Deloitte. Biewinga zegt dat de keuze van het moment primair is ingegeven door feit dat Deloitte aan de vooravond staat van de implementatie van een nieuw strategisch plan 2005-2008. “Dit is voor mij hét passende moment om duidelijkheid te scheppen over mijn toekomst.”
De bestuursvoorzitter zal zich na 31 mei 2005 volledig gaan concentreren op zijn internationale functie als lid van de Global Executive van Deloitte Touche Tohmatsu, het bestuur van de wereldwijde organisatie. Verder zal hij zijn werkzaamheden voor de ontwikkeling van de landen-firms in China en Rusland verder uitbreiden.
Biewinga trad in 1978 bij Deloitte in dienst als openbaar accountant. Sinds 1994 is hij lid van het bestuur van Deloitte Nederland en sinds 1 januari 2001 voorzitter.
Specialiseren of reizen
Om zich goed voor te bereiden op een carrière adviseren veel Nederlandse bestuurders (veertig procent) studenten om een gespecialiseerde opleiding te volgen. Talen vinden ze van ondergeschikt belang (28 procent). Hiermee staan ze lijnrecht tegenover hun Europese collega’s, van wie maar twintig procent een specialisatie relevant vindt en voor wie talenkennis het hoogst scoort (47 procent), net als de bereidheid om mobiel te zijn (43 procent). Duitsers vormen een uitzondering. Veel managers aldaar (56 procent) adviseren studenten om vooral veel te reizen om levenservaring op te doen.
Financiële criminaliteit neemt toe
Financiële criminaliteit - witwassen, terrorismefinanciering, fraude en handel met voorkennis - vormt een concreet probleem voor de financiële sector en zal in de toekomst zowel in ernst als omvang toenemen. Niet minder dan 85 procent van de financiële instellingen in de Benelux was de afgelopen drie jaar slachtoffer geworden van financiële criminaliteit, ondanks forse investeringen in preventie.
Dit blijkt uit de Benelux Financial Crime Survey 2004, uitgevoerd door NIVRA-Nyenrode en Capgemini. Volgens de onderzoekers is verantwoordelijkheid voor fraudepreventie nog te veel verspreid over verschillende afdelingen, zoals internal audit, compliance, IT, operational risk management, security en legal. Dit leidt tot interne conflicten en ‘fraudecompetitie’.
Financiële instellingen zijn onder meer kwetsbaar voor financiële criminaliteit tijdens fusies en overnames, bijvoorbeeld in Oost-Europese landen. Private banking is door de relatieve anonimiteit van de constructies en de intensieve relaties tussen accountmanagers en klanten, het meest kwetsbaar. De onderzoekers concluderen ook dat er te weinig aandacht is voor de kwetsbaarheid van verzekeringsproducten voor financiële criminaliteit.
Financiële criminaliteit wordt in de meeste gevallen nog altijd bij toeval ontdekt door klanten of medewerkers. Formele interne controlestructuren spelen hierbij slechts een beperkte rol, vooral door de gebrekkige integratie daarvan met de bestaande administratieve systemen, waardoor met incomplete en onbetrouwbare data wordt gewerkt.
Financiële instellingen benaderen financiële misdaad dan ook nog bij voorkeur vanuit de regelgeving (rule based) in plaats vanuit concrete problemen (risk based). Toezichthouders zijn positief over de vele preventieve maatregelen, maar bezorgd over mogelijk afnemende alertheid, aandacht en daadwerkelijk optreden van financiële instellingen.
Parijs ja, Amsterdam nee
Europese vastgoedinvesteerders zijn optimistisch over de winstmogelijkheden voor het komend jaar. Dit blijkt uit het rapport Emerging Trends in Real Estate Europe 2005 van PricewaterhouseCoopers in samenwerking met het Urban Land Institute. Vooral in Parijs, Milaan en Londen zien vastgoedinvesteerders grote mogelijkheden. Amsterdam blijkt de op drie na slechtste markt voor vastgoedinvesteringen in 2005. Belangrijkste oorzaak: toenemende leegstand. In de ‘markets to watch’ staat Parijs bovenaan.
Wel beste maatschappelijk verslag, geen milieujaarverslag
Het Britse Co-operative Financial Services (CFS) is winnaar van de European Sustainability Reporting Award voor het beste maatschappelijk verslag. De financiële instelling ontvangt deze prijs vooral vanwege de wijze waarop in het verslag een link wordt gelegd tussen stakeholders, hun informatiebehoeften en de gepresenteerde informatie. Met symbolen wordt voor elke stakeholder de relevante informatie aangegeven. Verder scoort het verslag goed op ‘begrijpelijkheid’, bevat het benchmark-informatie en heeft het een duidelijke structuur.
De Sustainability Awards zijn negen jaar geleden ingesteld door een samenwerkingsverband van Europese accountantsberoepsorganisaties, met het doel de maatschappelijke verslaggeving te bevorderen. Op dit moment participeren vijftien Europese landen. De genomineerden zijn de nationale prijswinnaars in die landen. De namens Nederland voorgedragen verslagen van Heineken en Gasunie vielen niet in de prijzen. Wel wordt in het ESRA-juryrapport 2004 opgemerkt dat het duurzaamheidsverslag van Heineken een duidelijke structuur heeft, goed leesbaar is en open eerlijk is over bijvoorbeeld alcoholmisbruik, en dat wordt ingegaan op de rapportagegrondslagen en reikwijdte van het verslag.
Normaalgesproken wordt ook een beste milieujaarverslag verkozen, maar gezien ‘de geringe ontwikkeling in de ingediende milieuverslagen’ zag de jury daar dit van af.
ICT-governance leeft niet erg
Het oprukkend belang van ICT binnen organisaties maakt ook een degelijke ICT-governance belangrijk, zou je zeggen. Meer dan ooit is het van belang dat ICT-management en financieel management daartoe samen de juiste lijnen uitzetten. Maar om nu te zeggen dat het erg leeft, nee. En beide functies hebben ook nog eens een sterk uiteenlopende visie op dit onderwerp.
Slechts veertien procent van de ICT-managers noemt ICT-governance een actueel aandachtspunt, bij de financieel verantwoordelijken is dit ruim dertig procent. Dat blijkt uit onderzoek door bureau Heliview.
Zowel de financieel als ICT-managers zeggen dat de privacywetgeving de laatste jaren de grootste impact heeft gehad op de ICT-activiteiten. IFRS is volgens financieel managers nummer twee, maar niet één ICT-manager noemt dit spontaan.
Ook de visie op de rol van externe dienstverleners bij de implementatie van IFRS verschilt. Financieel managers overwegen daarbij in bijna negentig procent van de gevallen een accountant in te schakelen, en in slechts 31 procent een ICT-dienstverlener. Driekwart van de ICT-managers onderkent de behoefte aan een accountant bij een IFRS-implementatie, maar bijna zestig procent vindt ook ondersteuning door een ICT-dienstverlener noodzakelijk. De financieel manager overziet dus blijkbaar niet altijd volledig de consequenties voor ICT van dergelijke activiteiten, concludeert Heliview.
...Of wel?
Het kan vreemd gaan met onderzoeken. Terwijl Heliview nauwelijks ICT-managers vond met warme gevoelens voor ICT-governance, struikelt de internationale automatiseerder Niku er in een eigen onderzoek bijkans over. Of het nu ligt aan de aard van de geënquêteerden (114 CIO’s en senior IT-executives bij ‘gerenommeerde multinationals’) of de gekleurde bril van de onderzoekers, volgens Niku zullen maar liefst zes van de tien Europese ondernemingen binnen twee jaar een IT Management & Governance-systeem implementeren.
Zoals de ware adviseur-dienstverlener betaamt, verzonnen ze er ook maar meteen een afkorting voor: ITMG-systeem - alles met hoofdletters, uiteraard. “IT Management & Governance heeft duidelijk de aandacht van private en publieke organisaties in Europa”, stelt vice-president Collin Pitham opgetogen. “Senior executives zien het belang in van het aansturen van IT als een business. Hiermee verzekeren zij zich ervan dat de organisatie zoveel mogelijk profiteert van de uitgaven aan IT.”
Papieren jaarverslag op zijn retour
Het papieren jaarverslag is op zijn retour. Oorzaak: internet. Dat blijkt uit een rondgang langs een aantal bedrijven door het Financieele Dagblad. Even surfen naar de website van een bedrijf levert tegenwoordig immers vaak al veel informatie op.
“Internet heeft als communicatiekanaal de afgelopen jaren sterk aan belang gewonnen”, zegt een woordvoerder van adviesbureau Arcadis, één van de bedrijven die de krant benaderde. Arcadis drukte in 1997 nog 48.000 jaarverslagen, de laatste keer waren dat er nog maar 22.000. Bij overslagbedrijf Vopak kromp de oplage alleen het laatste jaar al met tien procent en Philips beperkte het aantal gedrukte exemplaren sinds de jaren negentig ‘met enkele tienduizenden’.
Toch blijven er altijd beleggers die wel een papieren verslag willen hebben. Maar wanneer ze wordt gevraagd of ze daar nog steeds prijs op stellen, zoals Arcadis heeft gedaan, leidt dat onveranderlijk tot een fors kleinere opdracht aan de drukker, is de ervaring.
Behalve, gek genoeg, bij softwarehuis Blue Fox. “De oplage is bij ons niet heel veel teruggelopen”, zegt directeur Sjoerd Eisma in het FD. Dat is opmerkelijk, omdat uitgerekend Blue Fox op zijn website al enige jaren de innovatie van een ‘groeiend jaarverslag’ presenteert. Bij elke nieuwe informatie wordt daar direct duidelijk gemaakt wat de invloed is op het jaarverslag, zodat beleggers altijd beschikken over een up-to-date overzicht.
www.bestuursvoorzitter.nl
Wie graag nog eens zelf wil nakijken hoe het nu zit met die beloningen in de hiërarchische top van corporate Nederland, kan zich tegenwoordig begeven naar www.bestuursvoorzitter.nl. Deze site, een initiatief van de Vereniging van Effectenbezitters (VEB), geeft een overzicht van de beloningen van bestuursvoorzitters van beursgenoteerde ondernemingen met een notering aan Euronext Amsterdam. De bedragen op de site komen uit de jaarverslagen vanaf 2002 en zijn keurig opgesplitst in vaste beloning (salaris), variabele beloning (bonus), pensioenkosten, opties, aandelen en overige beloning. Voor opties en aandelen is de waarde bij uitgifte gehanteerd, eventuele gerealiseerde koerswinst zit daar dus niet in.
Voor de aardigheid hieronder nog even de top tien. Het zal duidelijk zijn: vergeleken met deze eredivisie zijn de mannen die zich laven aan de overheidsruiven van Essent en Nuon slechts kleine krabbelaars.
NIVRA-site scoort zevende plaats
De onlangs vernieuwde NIVRA-site is in de jaarlijkse beoordeling van alle (semi-)overheidswebsites door Overheid.nl als zevende geëindigd in de categorie Publiekrechtelijke Beroepsorganisaties. Vorig jaar stond de site op nummer vijftien.
Op het criterium gebruiksvriendelijkheid scoort de NIVRA-site honderd procent, evenals op het criterium ‘metadata’. Dit laatste betekent dat aan documenten informatie wordt meegegeven over de inhoud, waardoor een en ander met een overzichtelijke zoekmachine snel is terug te vinden. Op het criterium ‘kwaliteit webinterfaces’ is de score helaas slechts nul procent. Dit criterium stelt zeer strenge eisen aan de toegankelijkheid. Zo is het gebruik van frames niet toegestaan, terwijl dat op de NIVRA-site - en vele andere - juist wel gebeurt.
Met name het onderdeel e-mail-respons verdient aandacht. Het NIVRA is momenteel bezig met het opzetten van een helpdesk via de website. Dit zal waarschijnlijk de respons verbeteren.
De site van de Sociaal Economische Raad komt als beste uit de bus. Die van de NOvAA scoort een tiende plaats.
Kabinet pakt nalevingskosten aan
Het kabinet wil onnodige nalevingskosten van regelgeving tegengaan en bij nieuwe regels en wetten de nalevingskosten die zouden ontstaan zwaarder laten meewegen. Bij de toelichting op nieuwe wetsvoorstellen komt daarom voortaan een beter overzicht van die kosten. Dat schrijft staatssecretaris Karien van Gennip van Economische Zaken mede namens minister Zalm van Financiën aan de Tweede Kamer. Daarnaast heeft het kabinet het Ondernemersklankbord Regeldruk (de Commissie Stevens) gevraagd om nog vóór de zomer met een top-10 te komen van bestaande regels met hoge nalevingskosten. Daarmee zal het kabinet vervolgens aan de slag gaan.
Nalevingskosten zijn alle kosten die een bedrijf moet maken om aan regels te voldoen. Administratieve lasten zijn daar een onderdeel van maar bedrijven moeten vaak ook op ander terrein kosten maken.
Dubbelrol actuaris aan banden
Ook onder actuarissen is onafhankelijk de laatste jaren een belangrijk onderwerp. Na een adviesrapport door de werkgroep ‘invulling onafhankelijkheid’, ondersteund door oud-NIVRA-voorzitter André Bindenga, nam het bestuur van het Actuarieel Genootschap in april 2005 een paar principiële besluiten. Een van de vernieuwingen is het op eigen oordeel opstellen van een prospectieve verklaring, volgens plan per 1 januari 2006. Tegelijkertijd wil het AG-bestuur een aantal waarborgen voor de onafhankelijkheid van de certificerend actuaris invoeren. Zelftoetsing is uitgesloten omdat certificeren en adviseren niet meer samen zullen gaan. Ook een combinatie van certificeren en het berekenen van technische voorzieningen, wordt niet langer toegestaan. Verder worden de garanties voor financiële en vaktechnische onafhankelijkheid aangescherpt.
Omzet BDO licht gedaald
BDO CampsObers Accountants & Adviseurs boekte in 2004 een omzet van € 180,8 miljoen. Dat is 0,6 procent minder dan in 2003. De daling deed zich vooral voor bij de accountants. De omzet van de belastingadviseurs groeide licht, net als die bij de overige advisering.