Controle op fraude: wie bepaalt en hoe betaald?
Karel Volder vraagt zich af hoever de controlerend accountant moet gaan in het opsporen van fraude. Waar ligt de grens, wie bepaalt die?
Dit artikel is verschenen in de Accountant nr. 9, 2005
Bekijk alle artikelen uit dit nummer
Karel Volder
Fraude, en dan met name de rol van de accountant bij het opsporen daarvan. Het omslagverhaal in het aprilnummer van ‘de Accountant’ gaat over dit onderwerp. Ik lees er ook wel eens elders over.
Zo maar een paar vragen:
1. Is het gewenst dat de openbare accountant, vóór het begin van een periodieke controle, onderzoekt op welke plekken in de te onderzoeken organisatie fraude mogelijk tot aannemelijk of zelfs waarschijnlijk kan worden geacht (de red spots)?
Gebeurt dit in de praktijk altijd vóór het doen van een offerte? En meent de accountant al die vermeende red spots zonder anders opgeleide deskundigen te kunnen doorgronden?
2. Is het gewenst dat de accountant deze lijst van gevaarlijke punten (de red spots dus) frequent bijstelt, en dat hij door zijn regelmatige controle ook vaststelt dat althans op geen van deze plekken een fraude heeft plaatsgevonden?
Het gaat bij punt 2 om bekende mogelijkheden van fraude, bekend uit literatuur en praktijk en uit jurisprudentie en gerechtsverslagen. Deze fraudemogelijkheden verschillen per organisatie. Elke vorm van organisatie heeft een ander stel red spots. Van steenfabriek via groothandel tot effectenbank en alles wat daar tussen ligt.
Maar het wordt nog moeilijker:
3. Wordt de accountant geacht om fraudemogelijkheden die nog niet bekend zijn uit literatuur, praktijk, jurisprudentie en gerechtsverslagen, maar die wél vindbaar zouden zijn als er gericht naar zou zijn gezocht, als mogelijk te veronderstellen en zou hij die mogelijkheden bij zijn periodieke controle moeten onderzoeken?
Het blijkt dat fraudeurs steeds inventiever worden. Inventiever dan tot dusverre werd verondersteld. Toch waren die fraudes, naar achteraf blijkt, te ontdekken geweest.
Duidelijk is wel dat deze manier van controleren de controle erg duur maakt.
4. Als het antwoord op de vragen 2 en 3 niet voor honderd procent bevestigend wordt beantwoord, en er dus bij het beklimmen van deze hoge controleberg twijfel ontstaat aan nut en kosten, waar houdt de verantwoordelijkheid en de aansprakelijkheid van de accountant dan op?
Met andere woorden: waar ligt de grens? En wordt die grens bepaald door:
- het algemeen gezond verstand;
- de deskundigheid van de individueel controlerend accountant;
- de gebundelde deskundigheid van de accountant plus ingeschakelde andere deskundigen;
- de hoogte van de declaratie die de cliënt wil betalen.
Ontloopt de accountant dan de aansprakelijkheid voor schade door te wijzen op …? Ja, op wat wijst hij dan? Moet er op deze punten geen algemeen aanvaarde mening komen, die duidelijk maakt waar de grenzen liggen? Een discussie hierover, ook in ‘de Accountant’, lijkt mij zeer gewenst.
Noot
Karel Volder, registeraccountant, is oud-organisatie-adviseur Volder & Co.