Magazine 01 maart 2008

Volgende loket graag!

Er klinken geluiden dat de kredietcrisis het voor kleine ondernemingen nog moeilijker zal maken om bankkrediet te krijgen. Maar gelukkig is ook bij overheidsloketten erg veel mogelijk. Een routekaart door het woud van regelingen.

Dit artikel is verschenen in de Accountant nr. 3, 2008

Bekijk alle artikelen uit dit nummer

» Download dit artikel als pdf

Peter van Rietschoten

Het voortwoeden van de kredietcrisis en de dreiging van een recessie in de Verenigde Staten zijn in Nederland ook van invloed op de relatie tussen de banken en de middelgrote en kleine ondernemingen. Financieringen worden minder makkelijk verstrekt dan een halfjaar geleden. Balansen en cashflows worden kritischer bekeken. Ook hebben banken hun marges verhoogd, is de duur van leningen over de gehele linie ingeperkt en zijn diverse verplichtingen in de financieringscontracten aangescherpt.

Bos van regelingen

Of dat zal leiden tot kredietschaarste voor het midden- en kleinbedrijf is nog maar de vraag. Het mkb kan namelijk voor de financieringen een beroep doen op tal van voorzieningen en regelingen van de overheid.

Daarbij gaat het om bekende en relatief nog onbekende mogelijkheden. Omdat menigeen wellicht de weg snel kwijtraakt in dit bos van regelingen en mogelijkheden, hier een beknopte routebeschrijving.

Tante Agaath en BBMKB

Een klassieker is de Tante Agaath-regeling, een achtergestelde lening aan een starter, die voor de verstrekker een fiscaal voordeel oplevert.

Alom bekend is ook de Borgstellingsregeling MKB (BBMKB), waarbij de overheid zich garant kan stellen voor een deel van een benodigd kredietbedrag. De BBMKB is de belangrijkste kredietbron van de overheid voor het mkb, en is beschikbaar voor bedrijven met maximaal honderd werknemers. Uiteindelijk bepaalt de bank onder welke voorwaarden een borgstellingskrediet verstrekt wordt. De borgstelling is voor bedrijfsfinanciering en niet voor de financiering van een project. Het maximale bedrag waarvoor de overheid in deze regeling garant wil staan bedraagt één miljoen euro. Het budget voor de BBMKB is per 1 januari 2008 fors verhoogd en bedraagt nu 730 miljoen euro. De verwachting is dat dit bedrag de komende jaren verder zal oplopen. Binnen deze regeling is voor internationaliserende bedrijven dit jaar 45 miljoen euro beschikbaar.

Uitdagerskrediet

Van tamelijk recente datum is het Uitdagerskrediet de opvolger van het Technisch Ondersteuningskrediet (TOK) sinds 2006. Het wordt verstrekt door SenterNovem, een ‘agent’ van Economische Zaken.

Het Uitdagerskrediet is bestemd voor mkb-ondernemers die met een onderscheidend product willen inspelen op een concrete marktbehoefte. Het moet dan gaan om een vergaande innovatie, dus geen doorontwikkeling of procesverbetering, die cruciaal is voor de snelle groei van een onderneming. De financiële risico's van het project moeten de draagkracht van de onderneming te boven gaan. Zie kader ‘Kenmerken Uitdagerskrediet’ voor nadere informatie. Het gebruik van deze kredietfaciliteit zal waarschijnlijk gaan toenemen, omdat er in april 2008 een verbeterde versie wordt gelanceerd, waarbij de toewijzingscriteria iets worden verruimd en het jaarbudget wordt verdubbeld tot 24 miljoen euro. De verwachting is dat het budget en de toewijzingen in de komende jaren zullen oplopen tot vijftig miljoen euro per jaar.

Micro in eigen land

Van recente datum zijn de Raad voor Microfinanciering en het Kenniscentrum Microfinanciering, een initiatief van Economische Zaken. Anders dan men zou vermoeden richten deze voorzieningen zich niet op ontwikkelingslanden, maar op eigen land. Ze zijn ontstaan vanuit de constatering dat informatie, kennis en expertise over financieringsmogelijkheden voor kleine (startende) bedrijven versnipperd zijn. De Raad voor Microfinanciering en het Kenniscentrum hebben als doel het verbeteren van de toegankelijkheid en beschikbaarheid van microfinanciering voor kleine (beginnende) ondernemers.

Eveneens recent is de samenwerking van het multiculturele instituut Forum en Oxfam Novib, een ontwikkelingsorganisatie. Zij gaan in Nederland allochtone vrouwen onder-steunen die een eigen bedrijfje willen beginnen. Onder meer wordt er hulp geboden bij het krijgen van kleine leningen.

Veel mogelijk

Andere kredietinstrumenten van Economische Zaken zijn:

• TechnoPartner Seed Faciliteit Deze bestaat sinds eind 2004 en helpt mensen die op basis van een technische vinding een onderneming willen starten. Zij krijgen toegang tot geld, kennis, ervaring en apparatuur. Technopartner biedt de zogenaamde technostarters namelijk niet alleen een platform waar ze terecht kunnen met vragen, ideeën en opmerkingen, maar motiveert ook kennisinstellingen en investeerders hun geld en kennis ter beschikking te stellen aan de pioniers.
• Investeringsfaciliteit Opkomende Markten (IFOM) Hiermee worden duurzame investeringen van Nederlandse mkb-ondernemingen in zogenoemde opkomende markten gefinancierd. IFOM is een gezamenlijk initiatief van het ministerie van Economische Zaken en de Nederlandse Financieringsmaatschappij voor Ontwikkelingslanden (FMO). Voor deze faciliteit is FMO het loket.
• Groeifaciliteit Deze regeling biedt met een vijftig procent overheidsgarantie de mogelijkheid het risicodragend vermogen van mkb-ondernemingen te vergroten.

Kleinschalig

Naast genoemde generieke regelingen kent Economische Zaken nog tal van kleinschalige en specifieke kredietinstrumenten waarop het mkb zonder tussenkomst van derden (bank) een beroep kan doen.

Voorbeelden zijn de WBSO (regeling voor loonkostensubsidie op R&D), innovatievouchers (waarbij het subsidiedeel kan oplopen tot vijfduizend euro) en in sommige gevallen renteloze leningen. Ook voor specifieke technologieën, activiteiten op exportmarkten en regionale ontwikkeling bestaan er bij EZ financieringsprogramma's.

Daarnaast zijn er natuurlijk de subsidies, waarover ondernemers zich nogal eens negatief uitlaten (vanwege het gebrek aan transparantie en de overdaad aan bureaucratie), maar het gaat daarbij om jaarbudgetten van honderden miljoenen euro's die doorgaans geheel worden verstrekt. En ten slotte bieden ook gemeenten en andere overheden diverse financieringsmogelijkheden. Een voorbeeld daarvan is de Kredietregeling Bbz, gericht op degenen die een bijstandsuitkering of andersoortige uitkering hebben en een onderneming willen beginnen. Zij kunnen een lening krijgen bij de Gemeentelijke Sociale Dienst.

Financieringsbronnen MKB

Overheid

• Borgstellingsregeling BBMKB
• TechnoPartner Seed Faciliteit
• Investeringsfaciliteit Opkomende Markten (IFOM)
• Groeifaciliteit (overheidsgarantie voor investeerders)
• Raad Microfinanciering
• Uitdagerskrediet (SenterNovem)
• Forum/Oxfam Novib
• Specifieke fondsen en regelingen (ook van gemeenten en andere overheden)
• Subsidies

Kenmerken Uitdagerskrediet

• risicodragende projectfinanciering
• het kredietbedrag is 35 procent van de ontwikkelingskosten
• de minimale projectomvang is € 300.000 aan geraamde ontwikkelingskosten
• het maximum krediet is € 1.000.000 per project
• de maximale projectduur is drie jaar
• het krediet is renteloos
• terugbetaling in maximaal zes jaar na afronding van het ontwikkelingstraject