Nieuws - maart 2007
Borat en accountants - 'Wereldwijd raamwerk emissierapportages' - Gelekt ideetje over auditpoten - Extravert DRV - Broeikasaccountants - New York 'wankelt', McKinsey masseert - Effect maatregelen terrorismefinanciering onduidelijk - Winnaars NIVRA-Nyenrode Essayprijs.
Dit artikel is verschenen in de Accountant nr. 7, 2007
Bekijk alle artikelen uit dit nummer
Borat en accountants
Verrassend of voorspelbaar? Hoe dan ook, de cinematografische capriolen van de Britse komiek Sacha Baron als de uit Kazachstan afkomstige journalist Borat, hebben de aandacht voor de Centraal-Aziatische republiek een flinke boost gegeven. Ook economisch, zo blijkt uit de uitspraken van headhunter GRX Tax in het Britse Accountancy. Volgens het bureau “schreeuwen de big four en andere werkgevers om ervaren accountants en belastingdeskundigen die naar de regio willen komen”. Of de Borat-film het animo van accountants om daadwerkelijk af te reizen heeft vergroot, lijkt zeer de vraag. Maar headhunter Izabella Hollander ziet lichtpuntjes: “Met de invoering van een belastingtarief van tien procent voor expats volgend jaar, kan Kazachstan alleen maar aantrekkelijker worden.”
Belg opvolger Docters van Leeuwen
Eddy Wymeersch, voorzitter van de Belgische beurstoezichthouder CBFA, is gekozen als voorzitter van het comité van Europese effectentoezichthouders (CESR). Wymeersch volgt in die functie Arthur Docters van Leeuwen op. De topman van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) bekleedde het voorzitterschap vanaf de oprichting van het Europese samenwerkingsverband in 2001 en werd daarna nog twee keer herkozen.
‘Wereldwijd raamwerk emissierapportages’
Een goed getimed rapport. Op dezelfde dag als waarop het klimaatpanel IPCC zijn conclusies over de klimaatverandering wereldkundig maakte, publiceerde PricewaterhouseCoopers Building Trust in Emissions Reporting, een rapport waarin het EU Emissions Trading Scheme wordt vergeleken met elf andere emissiehandels systemen. Conclusie: wereldwijde standaarden zijn noodzakelijk.
Volgens het rapport vereisen de hoge klimaatambities de hoogst mogelijke zekerheid over gerapporteerde emissies, tegen de laagst mogelijke administratieve lasten voor bedrijven. De diverse emissiehandels systemen in de wereld hanteren nu echter zeer verschillende methoden voor de controle van de emissierapportages en het toezicht op de verificateurs.
“Vertrouwen in emissiehandelssystemen staat of valt met de kwaliteit van het toezicht”, zegt Jeroen Kruijd, medeauteur van het rapport. “De wereld moet erop kunnen vertrouwen dat de gerapporteerde emissies werkelijke reducties zijn.”
Volgens Hans Schoolderman, director Climate Change bij PwC, is het zaak dat wetgevers en belanghebbenden een serieuze start maken met een wereldwijd raamwerk voor toezicht op emissierapportages. Kernpunten daarbij:
- Een wereldwijde structuur van instituties, met wetgevers die private partijen de kaders verschaffen en er streng toezicht op houden, net zoals in de financiële sfeer SEC en AFM toezicht houden op markt en accountants.
- Wereldwijd geaccepteerde standaarden, vergelijkbaar met IFRS.
- Gericht gebruik van informatietechnologie bij monitoren, rapporteren, verifiëren en communiceren.
Gelekt ideetje over auditpoten
De Britse toezichthouder Financial Reporting Council (FRC) heeft een plan geformuleerd en vervolgens weer ingetrokken om de big four te dwingen hun auditpoten af te stoten. Dat meldde de Financial Times begin februari 2007 op basis van een draft document en twee aanvullende bronnen ‘familiar with’ de twaalfkoppige, in oktober 2006 ingestelde Market Participants Group (MPG). Daarin overleggen partijen over mogelijkheden om de big four-dominantie op de Britse accountancymarkt te verminderen.
De toezichthouder zou hebben geconcludeerd dat afsplitsing weliswaar een effectief middel is om de keuzemogelijkheden te vergroten, maar dat de gevolgen voor de kwaliteit onduidelijk zijn. Onoverkomelijke kosten zou afsplitsing niet met zich meebrengen.
Zeker zo opvallend als het bericht zelf is het feit dat de informatie naar buiten is gekomen. Alle MPG-deelnemers hebben namelijk vooraf geheimhouding bedongen. De MPG praat ook over minder controversiële opties, zoals joint audits.
FRC-hoofd Paul Boyle liet weten dat totdat de MPG “de gelegenheid heeft gehad commentaar te geven, het onveilig is te veronderstellen dat enig voorstel het daglicht zal zien. Het is geen officieel beleid”.
Baker Tilly in Mongolië
Baker Tilly International, in omvang ’s werelds achtste accountantskantoor, heeft het grootste kantoor van Mongolië, Dalaivan Audit Co. Ltd., met een professionele staf van veertig mensen, toegevoegd als member firm. Opmerkelijk, want Mongolië staat niet bepaald bekend als Aziatisch groeicentrum. Dit lijkt dan ook een internationale primeur. Lijkt, want we hebben het niet uitputtend onderzocht. De websites van de big four vermelden in elk geval geen Mongoolse vestigingen.
Extravert DRV
DRV Accountants en Belastingadviseurs heeft haar externe communicatie opgevoerd. Onlangs ging er een persbericht de deur uit waarin het kantoor niet alleen drie overnames meedeelde (zie Personalia en Zaken in deze rubriek) maar waarin ook de financiële resultaten stonden. Het kantoor (elf vestigingen, 360 medewerkers) behaalde vorig jaar een omzet van 23 miljoen euro. Dit jaar mikt DRV op 28 miljoen euro. Doorgaans laten alleen de big four en een enkel kantoor vlak daaronder zo diep in de eigen keuken kijken.
Is zo veel openheid wel helemaal de bedoeling van DRV?
Dat is het zeker, zegt bestuursvoorzitter Cor Hogendoorn. “Wij hebben gezien dat doorgaans alleen de grote kantoren openheid van zaken geven. Dat willen wij ook. Wij hebben hiervoor speciaal een communicatieprofessional ingehuurd.”
Bedoeld als signaal voor meer openheid en verantwoording in de accountancy?
Nee, zegt Hogendijk. “Ik vraag me af of accountants zich moeten verantwoorden. Openheid is voor ons een goede manier om onze relaties te laten zien wat we doen en hoe wij presteren. We kunnen dat natuurlijk ook per brief vertellen, maar dan bereiken we niet iedereen die wij willen. Ik denk daarbij ook aan potentiële werknemers.”
Zijn de jaarverslagen, die DRV al een jaar of vijf publiceert, daar ook voor bedoeld?
Hogendoorn beaamt dat. Alleen zijn ze niet samengesteld volgens de Richtlijnen voor de jaarverslaggeving, daarom heten ze ook jaarberichten. “We vermelden bijvoorbeeld onze winst niet. We drukken kerncijfers af over het personeel, en ook nog wat financiële informatie.” Op navolging van dit extraverte gedrag door andere kantoren zit Hogendoorn niet te wachten. “Het is leuk om hierin voorop te lopen.” (HV)
General Electric worstelt met derivaten
Voor de tweede keer in anderhalf jaar moet Amerikaanse concern General Electric onder druk van de Securities Exchange Commission (SEC) zijn winstcijfers over de periode 2001-2006 aanpassen. De beurswaakhond maakte bezwaar tegen de manier waarop het bedrijf complexe derivaten in zijn boeken verwerkt.
Derivaten zijn een gevoelig onderwerp in de financiële verslaggeving. Sinds een wijziging in de regelgeving op dit punt in 2001, hebben meer dan tweehonderd beurs genoteerde Amerikaanse bedrijven hun winstcijfers moeten aanpassen. Bedrijven lijken de regels voor derivaten maar nauwelijks te kunnen bijbenen. Volgens cfo Keith Sherin van GE gaat het om een ‘technisch’ meningsverschil.
Broeikasaccountants
In de strijd tegen het broeikaseffect dragen ook de big four hun steentje bij. Ze hebben allemaal een klimaatdeskundige ingezet. De klimatologen van de accountantskantoren adviseren bedrijven en vooral overheden in de beheersing van de CO2-emissie en de omgang met emissierechten.
Deze functionarissen zijn nog even wennen voor de organisaties zelf, want hun communicatiestaven hadden ruim een dag nodig om hun klimaatmannen te lokaliseren. Bij PricewaterhouseCoopers deed onlangs Hans Schoolderman van zich spreken met een pleidooi voor een wereldwijd raamwerk van emissierapportages (zie pagina hiernaast).
Schoolderman is director Climate Change van PwC. Drie van de vier grote kantoren hebben vergelijkbare functies in het leven geroepen, met even fraaie benamingen. Bij Ernst & Young is Dietmar Laske ‘executive manager Climate Change and Corporate Social Responsibility’. Bij Deloitte is de functie van Climate Change director in handen van Pat Concessi, een Canadees die aan het hoofd staat van de Climate Change Group. In Nederland is Markus van der Hoek, industry leader Energy & Utilities, de hoogste klimaatman van Deloitte.
Alleen bij KPMG ontbreekt een vergelijkbare functietitel. “We hebben wel zo’n functie”, zegt woordvoerder Andy Bellm. “Maar we geven hem niet gelijk zo’n titel.” Het vraagstuk van de klimaatverandering ligt daar in handen van George Molenkamp, directeur Milieu. (HV)
Financials NL goed betaald
Hoe ‘doen’ ervaren Nederlandse financieel specialisten het vergeleken met hun collega’s in buurlanden? Financieel zeker niet slechter, blijkt uit onderzoek van Accountemps en Robert Half Finance & Accounting. Geheel vergelijkbaar zijn de cijfers niet, en ook binnen de diverse groepen is er natuurlijk variatie, maar het lijkt er toch op dat Nederlanders, Belgen en Duitsers wel zo’n beetje op één lijn zitten. Fransen zitten financieel iets lager te paard, Britten juist iets hoger.
Effect maatregelen terrorismefinanciering onduidelijk
Het naleven van regels rond terrorismefinanciering kost veel tijd, geld en moeite. Internationale compliance-regelgeving is vaak onduidelijk en sluit bovendien niet goed op elkaar aan.
Aldus enkele conclusies van een onderzoek door Capgemini en NIVRA-Nyenrode onder compliance officers bij met name banken en verzekeraars in Nederland. In het onderzoek, uitgevoerd met medewerking van het Compliance Instituut en geleid door hoogleraar forensic business expertise Bob Hoogenboom, verklaarde bijna 65 procent van de respondenten zich oneens met de stelling dat naleving van de desbetreffende regels ‘relatief weinig tijd, geld en moeite’ kost. Slechts 31 procent vindt de regels ‘duidelijk en begrijpelijk’.
Ook de effecten van de compliance-maatregelen blijken lastig in kaart te brengen. Ruim een kwart van de respondenten denkt dat de effectiviteit niet te meten is, slechts elf procent denkt dat dit wel kan. Verder ziet bijna 25 procent door de veelheid aan risico-indicatoren en -overwegingen door de bomen het bos niet meer, en beschikt veertig procent over onvoldoende monitoring-technieken om overtredingen te detecteren.
Jan Immink van Capgemini Consulting plaatst de resultaten in een breder verband. “We leven in een beleidscultuur waarin de nadruk ligt op wet- en regelgeving, toezichthoudende organen en visiedocumenten. Maar aan borging van beleid op de werkvloer en de vraag wat het allemaal oplevert komen we lang niet altijd toe.”
New York ‘wankelt’, McKinsey masseert
Consultantsfirma McKinsey stelt het nu ‘echt’ vast: relatief strikte regelgeving bedreigt de positie van New York als ’s werelds financiële centrum (zie ook ‘de Accountant’, januari 2007). Bij de huidige trend verliest New York de komende vijf jaar zeven procent marktaandeel en zestigduizend banen. Behalve Sarbanes-Oxley en andere regelgeving zouden ook de strenge immigratieregels sinds 11 september 2001 belemmerend werken. Financiële toppers komen sindsdien minder makkelijk naar de Big Apple, waarschuwt McKinsey.
Maar hoe serieus moeten we deze in opdracht van New Yorks’ burgemeester Michael Bloomberg uitgevoerde studie nemen? Volgens de Britse Financial Times wijst het rapport op serieuze zaken maar is het vooral ook een handig lobbydocument in het belang van New Yorkse investment banks, ‘banging the drum of international competitiveness in order to argue for changes, such as restrictions on securities lawsuits’. Het is nogal evident dat als elders kapitaalmarkten opbloeien, het marktaandeel van New York daalt, stelt de krant nuchter.
The New York Times gaat er nog iets heftiger tegenaan en twijfelt aan de kwaliteit - in feite aan de integriteit - van het onderzoek. Het rapport past volgens de krant naadloos in het koor van ‘onheilsprofeten’ die beweren dat alleen lossere regelgeving en beperking van ‘litigation risks’ de ‘vrije val’ van de Amerikaanse financiële markten kunnen keren. McKinsey zou daarbij de cijfers wat hebben gemasseerd.
Zo stopt het overzichtje met het gestaag dalende aantal beursintroducties sinds 2001 merkwaardigerwijs net voor november 2006, toen met 32 stuks (totaal acht miljard dollar) het hoogste maandtotaal in vijf jaar werd genoteerd. Verder noemt de krant de alarmistische vaststelling dat het aantal (en de kosten van) schikkingen van class actions in 2005 een absolute recordhoogte bereikte, nauwelijks verrassend ‘gezien de vele regelingen in dat jaar in verband met de megafraude bij WorldCom’. Het aantal beursgerelateerde zaken in 2006 daalde met 38 procent juist naar het laagste niveau in tien jaar.
De volgende passage uit het NYT-commentaar laten we graag onvertaald: ‘The rights of shareholders and the stability of our markets cannot be trampled in the headlong rush for competitive advantages. United States financial markets are still the largest in the world, and Wall Street just enjoyed a year of record profits. And while we’re talking about reforms, financial firms might take a look in the mirror and ask whether lower underwriting fees and smaller bonuses could also contribute to their long-term health and the health of America’s financial markets.’
PwC ‘weegt’ Ban Ki-moon
De nieuwe secretaris-generaal van de Verenigde Naties, de Zuid-Koreaan Ban Ki-moon, heeft als eerste VN-topman opening van zaken gegeven over zijn privé-bezittingen. Het financiële overzicht is opgesteld door PricewaterhouseCoopers. Het Financial Disclosure Program van de UN Ethics Office stelt publicatie van de persoonlijke financiën niet verplicht. Wel verplicht de organisatie zijn senior stafleden sinds april 2006 om een persoonlijk financieel overzicht te verschaffen, dit naar aanleiding van het schandaal rond het oil-for-food program voor Irak. De verplichting geldt echter niet voor de secretaris-generaal. Ban Ki-moons voorganger Kofi Annan file-de zijn gegevens wel, maar weigerde publicatie, ondanks publieke verzoeken om openheid.
De vrijwillige stap van zijn opvolger is dus opvallend. Oh ja, de uitkomst: Ban Ki-moon is tussen de 1,2 en 2,5 miljoen dollar waard. Een nogal forse bandbreedte voor een accountantsrapportage, zo lijkt het. Maar dat komt onder meer door de onzekere waarde van een appartement en stuk land in Seoul.
Deloitte vrouwenkampioen (US)
Ook in de VS is ‘meer vrouwen in de top’ een heet thema. Al sinds 1997 verschijnt daar een Public Accounting Report Survey of Women in Public Accounting. De jongste editie, die van 2006, toont dezelfde winnaar als alle voorgaande jaren: Deloitte. 19,3 procent van alle partners, principals en directors is daar vrouw. Bij de andere van de big four is dat respectievelijk 16,8 (KPMG), 15,8 (PricewaterhouseCoopers) en 13,5 procent (Ernst & Young).
Hartepijn versus ‘verheugd’
Officier van justitie Hendrik Jan Biemond (37), de ‘fraudeofficier’ die onder meer de Aholdzaak deed, wordt per 1 april 2007 partner bij advocatenkantoor Allen & Overy. Hij verliet dat kantoor in 2001 om te gaan werken bij het Openbaar Ministerie. Biemond riep destijds andere advocaten, maar ook accountants, op om zich ook, zoals in de VS heel gebruikelijk is, een tijdje voor de publieke zaak in te zetten.
Het fraudeparket neemt “met pijn in het hart” afscheid van de officier, maar Allen & Overy is “zeer verheugd” met zijn terugkeer. Ook verheugd is SOBI-voorzitter Pieter Lakeman. In een opvallend uitgebreid persbericht laat hij weten dat “de belangrijkste feitelijke gevolgen van mr. Biemond als officier van Justitie kunnen worden omschreven als megahulp aan Deloitte inzake Ahold”. Volgens Lakeman heeft Biemond “door de voormalige top van Ahold ervan te beschuldigen dat zij Deloitte heeft opgelicht”, bewerkstelligd dat de zogenaamde consolidatieproblematiek “ten onrechte beeldbepalend is geworden, en zijn de grote fraudes bij Ahold ondergesneeuwd”.
Dure burnout
Ook voor accountantskantoren handig om te weten. Burnout kan behalve vervelende persoonlijke gevolgen ook financiële schade opleveren voor de werkgever. De rechtbank in Heerlen heeft onlangs uitgesproken dat een werkgever aansprakelijk kan worden gesteld voor de schade van een burnout als deze te wijten is aan langdurig veel te hard werken. In de desbetreffende zaak had een werknemer acht jaar lang “extreem lange weken” als servicemonteur bij een broodfabriek gemaakt, en belandde hij hierdoor in de ziektewet. Volgens de rechtbank kon de werkgever niet bewijzen dat de ‘burnout met depressieve klachten’ niet te wijten was aan de desbetreffende werkzaamheden. Evenmin kon de werkgever aantonen dat aan de op hem rustende zorgplicht ten aanzien van de werknemer was voldaan. De werkgever moest de schade dan ook vergoeden.
Winnaars NIVRA-Nyenrode Essayprijs
Sander van der Meer is de winnaar van de NIVRA-Nyenrode Essayprijs 2006. In zijn essay ‘Succes is een keuze!?’ onderzoekt hij in hoeverre ondernemingsbestuurders zich bij het beschrijven in het directieverslag van de behaalde resultaten over het voorbije boekjaar schuldig maken aan ‘self-serving behaviour’. De tweede prijs ging naar Jan Woudenberg, voor zijn essay ‘De mythe van de self-fulfilling prophecy’, over de vraag of er een causaal verband bestaat tussen het verstrekken van een accountantsverklaring met continuïteitsparagraaf en het wel of niet failliet gaan van een onderneming (zie ook artikel in ‘de Accountant’, april 2006).
Derdeprijswinnaar is Michael Hendriks met het essay ‘Allocatie van materialiteit: een zinvolle beslommering?’, waarin hij door een simulatiemodel probeert aan te tonen welke allocatiemethode het meest efficiënt en effectief is voor het toerekenen van materialiteit aan jaarrekeningposten.
De elf voor de prijs meedingende essays zijn gepubliceerd in de bundel Essayprijs 2006 en verkrijgbaar bij NIVRA-Nyenrode School of Accountancy & Controlling.
Persbericht vooraf langs accountant
Beursgenoteerde bedrijven moeten de accountant meer betrekken bij hun persberichten over jaarcijfers. Dat staat in een Audit Alert die het NIVRA aan de leden heeft gestuurd. Beursgenoteerde ondernemingen brengen hun jaarcijfers steeds sneller naar buiten, vaak ruim voor de openbaarmaking van de officiële jaarrekening. Analyses en beurskoersen worden daardoor veelal gebaseerd op voorlopige cijfers. Volgens de Audit Alert moet de accountant de ondernemingsleiding adviseren in het persbericht te melden dat de daarin opgenomen cijfers niet zijn gecontroleerd. Als een persbericht wordt uitgebracht vóór het opmaken van de jaarrekening, moet de ondernemingsleiding bovendien aangeven dat nog geen jaar rekening is opgemaakt. Deze afspraken moeten bij voorkeur worden vastgelegd in de opdrachtbrief.
De Audit Alert heeft de status van een aanwijzing, waarvan alleen op goede gronden kan worden afgeweken. NIVRA-directeur Gert Smit stelt dat de accountant moet beoordelen of hetgeen in het persbericht wordt gemeld verenigbaar is met de (concept)jaarrekening en niet strijdig is met het daarin gegeven beeld. “Daarmee kan worden voorkomen dat de ondernemingsleiding via persberichten de financiële situatie te rooskleurig voorstelt.”
Top 10 Commissarissen
Sinds Elan ter ziele is, heeft Management Scope het overgenomen: de jaarlijkse lijst van honderd machtigste commissarissen. Allen moeten minstens twee functies bij de Top 100 ondernemingen bekleden, en voor de precieze notering tellen ook commissariaten bij de Nederlandse Top 500 en bij buitenlandse bedrijven mee, gewogen naar eigen vermogen. Nummer één is al jaren oud-topman van Akzo Nobel Kees van Lede. Hij heeft acht gewone commissariaten, is presidentcommissaris bij Heineken en doet er ook nog een adviseurschapje bij investment bank JP Morgan bij. Ex-vakbondsman en strijder tegen beloningsexcessen Wim Kok staat op vier. De Top 10 telt ook een RA, Kees Storm (zie ook pagina 20). Hij rukte van een 22ste plaats op naar nummer zes.
Commissarissen Top 10
- Kees van Lede
- Jan Hommen
- Dudley Eustace
- Wim Kok
- Jan Michiel Hessels
- Kees Storm
- Lense Koopmans
- Aad Veenman
- Dolf van den Brink
- Fokko van Duyne
(Bron: Management Scope)