Magazine 01 maart 2006

Anti-fraudesoftware wenkend perspectief

In het artikel ‘Nooit meer blunderen’ in het februarinummer zijn enkele sceptische kanttekeningen gezet bij de betekenis van de door Philip Elsas geproduceerde anti-fraudesoftware. Volgens Hans Blokdijk kan die scepsis worden gerelativeerd.

Dit artikel is verschenen in de Accountant nr. 7, 2006

Bekijk alle artikelen uit dit nummer

» Download dit artikel in pdf

Hans Verkruijsse geeft aan dat hem niet duidelijk is welke norm de software hanteert voor het stelsel van functiescheidingen, waaraan hij toevoegt dat daarover in de literatuur geen eenduidigheid bestaat. Weliswaar bestaat er geen gecodificeerd normenstelsel, maar de literatuur geeft toch op zijn minst sterke aanbevelingen (zie bijvoorbeeld Starreveld), die met enige goede wil als normen zijn te interpreteren. Een belangrijke ‘norm’ is toch: zorg waar nodig voor functiescheidingen, indien technisch en commercieel haalbaar.

Daarin schuilt wel een beperking: Jos van Huut refereert dan ook terecht aan het feit dat functiescheidingen in het midden- en kleinbedrijf vrijwel nooit perfect zijn. Ook bestaat er geen ‘norm’ voor het minimum aantal verschillende functionarissen die bemoeienis met een bepaalde bedrijfsfunctie moeten hebben.

Maar dat miskent de waarde van Elsas’ software als diagnose-instrument. Dit speurt relevante zwakke plekken op, en neemt de accountant veel monnikenwerk uit handen. Vervolgens biedt de software suggesties voor reparaties. De accountant kan dan per suggestie beoordelen of de reparatie haalbaar is in de organisatie van de cliënt. Zo ja, dan kan de accountant dat tijdig aangeven; zo neen, dan moet de accountant daar bij zijn risicoanalyse tijdig rekening mee houden. In beide gevallen is het echt accountantswerk, dat niet zomaar kan worden overgenomen door een computer.

De door Van Huut terecht bepleite handhaving van de menselijke factor wordt dus door de software niet geëlimineerd. Bovendien moeten de administratieve organisatie en de daarin verweven interne controle in kaart worden gebracht, als ‘grondstof’ voor de software. Dat was, is en blijft echt accountantswerk. Ik denk dan ook niet dat de introductie van dit instrument studenten afschrikt, integendeel.

Zelf hoorde ik onlangs het volgende verhaal, uit de eerste hand. Een accountantskantoor was gelukkig genoeg om twee controleleiders met enkele jaren ervaring aan te trekken. Die vroegen: “Heeft u geen rapportgenerator?” Die was ‘onderweg’, maar de moraal is: jonge mensen verwachten dat routinematige werkzaamheden thans door een computer worden uitgevoerd, althans zwaar ondersteund.

Verkruijsse hoopt voorts op programma’s die fraude opsporen. Die werken naar hun aard repressief: een fraude die nog niet heeft plaatsgehad, kan uiteraard niet worden opgespoord! De software van Elsas spoort fraudemogelijkheden op, en werkt dus preventief. Dat lijkt mij zeker óók wat waard!

Verkruijsse verzucht ook dat er nog een enorme efficiencyslag moet worden gemaakt. Het komt mij voor dat Elsas hiervoor een waardevol instrument aanreikt. Natuurlijk zal bij eerste toepassing bij een cliënt een zekere investering moeten plaatsvinden, en dat is bij de huidige budgetkortzichtigheid niet populair.

Hetzelfde heeft zich echter zo’n twintig jaar geleden afgespeeld bij de elektronische dossiervorming. Ook daarbij heb ik het eerste jaar wel eens moeten slikken, maar de investering verdiende zich in de daaropvolgende jaren glansrijk terug.

Laten wij de software van Elsas in perspectief zien. Naar mijn overtuiging is dat een ‘wenkend’ perspectief!

Noot
Hans Blokdijk is hoogleraar accountancy aan Universiteit Nyenrode en emeritus hoogleraar accountantscontrole aan de Vrije Universiteit.