Nieuws
Wta door Tweede Kamer - RA’s, werkdruk en sex - Christoffer Cox treedt aan - KPMG: spijt van tax shelters - Lidmaatschappen ter discussie? - CBF onderzoekt lokale goede doelen.
Dit artikel is verschenen in de Accountant nr. 11, 2005
Bekijk alle artikelen uit dit nummer
Wta door Tweede Kamer
Minister Zalm van Financiën en de Tweede Kamer zijn het op 22 juni 2005 definitief eens geworden over de Wet toezicht accountantsorganisaties. De wet regelt onder meer dat de Autoriteit Financiële Markten toezicht gaat uitoefenen op de accountants. Tijdens eerdere behandelingen uitten CDA en VVD bezwaren tegen het feit dat het toezicht zich ook uitstrekt tot kleinere bedrijven en hun accountants. Minister Zalm heeft toegezegd dat het toezicht op mkb-accountants slechts ‘marginaal’ zal zijn, zodat de kosten daar beperkt blijven (vergunningskosten maximaal € 1.800).
RA’s, werkdruk en sex
Hoe gaan registeraccountants om met hoge werkdruk? Marijke te Hennepe-van Vulpen onderzocht deze voor velen actuele en herkenbare vraag in het kader van haar studie gezondheidspsychologie aan de Open Universiteit. Van 46 - mannelijke - RA’s verwerkte zij de via een vragenlijst verzamelde gegevens. Geen grote steekproef, maar de antwoorden geven niettemin een aardig idee. Allereerst blijkt dat naarmate accountants meer autonomie hebben, zij minder stressgerelateerde gezondheidsklachten vertonen. Dit effect is echter niet groot. Sociale steun op psychologisch vlak helpt ook, met name steun van de leidinggevende, maar dat effect was nog kleiner. De conclusie is in elk geval dat kenmerken van het werk zeker invloed uit oefenen op de gezondheid. Voor werkgevers lijkt dat goed nieuws, in beginsel: zij kunnen maatregelen nemen om het ziekteverzuim te beperken, voor zover ze dat nog niet wisten. Gezondheidsklachten hebben uiteraard meer oorzaken. Ze kunnen ook ontstaan doordat mensen onder stress - dus mogelijk toch ook weer door het werk - meer ongezonde leefgewoonten gaan vertonen: meer roken, meer drinken, meer eten en agressiever autorijden.
Of het representatief is voor de gehele RA-populatie blijft de vraag, maar de steekproef van dit onderzoek bevatte bijna geen rokers. Gunstig puntje dus. Wel geeft ruim éénderde van de respondenten toe in perioden van stress agressiever te gaan rijden, meer te eten en/of meer koffie te drinken. Opvallend is dat maar weinig accountants bij stress hun toevlucht nemen tot gezonde leefgewoonten, zoals ontspanningsoefeningen, meer sporten of naar de sauna gaan.
Op de open vraag naar de manier die de respondenten zelf hanteren om hoge werkdruk het hoofd te bieden, waren de meest gegeven antwoorden: prioriteiten stellen, langere werktijden aanhouden, het verstand op nul zetten en gewoon doorgaan, vaste tijd instellen waarop niet wordt gewerkt (weekend, zondag), voldoende rust nemen (waarbij een respondent opmerkt: ‘ook een bank biedt uitkomst’) en - als de drukke periode is afgelopen - voldoende hersteltijd inbouwen. Niet allemaal even geruststellend vanuit medisch oogpunt dus. Het meest verrassende antwoord op de vraag hoe met hoge werkdruk wordt omgegaan was: sex!
Christoffer Cox treedt aan
President Bush heeft inmiddels de Californische Republikein en ex-advocaat Christoffer Cox (52) voorgedragen als nieuwe SEC-voorzitter. De Amerikaanse zakenkrant Wall Street Journal noemt Cox “a business-friendly champion of free enterpris” en voorziet een shift in de rolopvatting van de toezichthouder. Volgens de krant is de benoeming een overwinning voor de business lobby, geleid door instituties als de Amerikaanse Kamer van Koophandel, die zich al enige tijd beklaagd over de al te knellende regulering.
Toch zou Cox volgens The Wall Street Journal wel eens meer regel-minded kunnen blijken dan zijn supporters nu vermoeden. Ook Arthur Levitt, voormalig Democratisch SEC-voorzitter, noemt Cox “a very broad-based individual” en “zeker geen ideoloog die alles wat Donaldson invoerde ongedaan zal maken”.
SEC moet bezuinigen
Ongeveer gelijktijdig met de wisseling aan de top werd bekend dat de SEC het financieel rustiger aan moet doen. Dat blijkt volgens persberichten uit een uitgelekt intern memo van de organisatie. De toezichthouder krijgt van de regering Bush in plaats van de $ 913 miljoen van vorig jaar nu $ 888 miljoen. Vertrekkend voorzitter William Donaldson hoopte op een hoger budget van $ 983 miljoen.
KPMG: spijt van tax shelters
KPMG LLP in de Verenigde Staten neemt de volle verantwoordelijkheid voor het ‘onwettige gedrag’ van voormalige partners tijdens de periode (medio jaren negentig tot 2002) waarin omstreden tax shelters werden verkocht, betuigt spijt over het feit dat dit is gebeurd en zal zijn ‘volledige medewerking’ verlenen aan het justitiële onderzoek hiernaar.
Het door accountants- en advocatenkantoren verkopen van tax shelters, ingewikkelde constructies met als enige doel de door klanten te betalen belastingen zoveel mogelijk te beperken, heeft de Amerikaanse schatkist tientallen miljarden dollars aan gederfde inkomsten gekost (zie ‘de Accountant’, april 2004). Zowel de Amerikaanse justitie als belastingdienst (IRS) doen hier onderzoek naar. Anders dan de andere drie big four-kantoren, die al snel tot een regeling kwamen, nam KPMG in deze zaak tot nu toe een onbuigzaam ‘onschuldig’-standpunt in.
De huidige ommezwaai valt samen met het nieuws dat Amerikaanse Justitie overweegt in deze zaak ook KPMG LLP aan te klagen, dus niet alleen de betrokken individuele (inmiddels ontslagen) partners. Bij de afweging speelt, behalve de puur juridische kant, op de achtergrond tevens de vrees voor een Andersen-scenario. Een verdere teruggang van big four naar big three - denkbaar als de zaak zou worden doorgezet - wordt zowel door de markt als de autoriteiten als zeer ongewenst beschouwd.
Bij het ter perse gaan van dit nummer was nog niet bekend wat wordt beslist.
Miljardenschikking Citigroup voor ‘Enron’
Het Amerikaanse Citigroup, ’s werelds grootste bank, heeft in juni 2005 een schadeclaim in de Enron-zaak geschikt voor twee miljard dollar, de grootste schikking in de zaak tot nu toe. De zaak was aangebracht door beleggers in Enron, in verband met de adviezen die de analisten van Citigroup hadden gegeven. Beleggers beschuldigen Citigroup van het mede mogelijk maken van de boekhoudfraude bij het energieconcern.
Ook de banken J.P. Morgan Chase, Credit Suisse First Boston, Merrill Lynch, Deutsche Bank en Toronto Dominion Bank hangt nog een claim boven het hoofd. Eerder betaalden Lehman Brothers 222 miljoen dollar en Bank of America 69 miljoen dollar aan schikkingen. Citigroup betaalde vorig jaar ook al 2,65 miljard dollar aan misleide beleggers in de zaak WorldCom.
Rode kaart voor Ed Maas
De rode kaart voor topman Ed Maas van het beursgenoteerde vastgoedfonds VHS blijft nog even in het borstzakje van scheidsrechter AFM. De Autoriteit Financiële Markten beslist op zijn vroegst op 15 juli 2005 (als deze ‘de Accountant’ al ter perse is) of zij de omstreden vastgoedmagnaat een bestuursverbod zal opleggen.
Omdat het Openbaar Ministerie onlangs besloot een strafrechtelijk onderzoek in te stellen wegens verdenking van aandelenhandel met voorwetenschap, twijfelt de AFM nu aan de betrouwbaarheid van Ed Maas. De toezichthouder maakte haar twijfels in mei kenbaar aan het beursfonds, dat de gelegenheid kreeg voor een reactie. Na deze reactie besloot de AFM de aanwijzing (op grond van artikel 21 van de Wet toezicht beleggingsinstellingen) nog even uit te stellen.
Maas zou niet de eerste Nederlander zijn die wordt getroffen door een bestuursverbod. Hoewel de invoering van zo’n verbod nog onderwerp is van onderzoek heeft de Autoriteit Financiële Markten beleggingsinstellingen al eerder ‘een aanwijzing’ gegeven om zich te beraden op de positie van dubieuze bestuursleden.
Op 14 maart 2003 gaf de toezichthouder een aanwijzing aan beleggingsmaatschappij Veer Palthe Voûte, nadat het Openbaar Ministerie twee bestuurders had aangemerkt als verdachte van aandelenhandel met voorkennis. De pogingen van de twee bestuurders om het bestuursverbod aan te vechten, strandden bij de Rotterdamse rechtbank, die het verweer dat een veroordeling nog lang niet zeker was, verwierp. In februari van dit jaar werden beide bestuurders veroordeeld door de Rechtbank Amsterdam.
De AFM geeft de rode kaart niet alleen aan zittende bestuurders, maar weert ook regelmatig onbetrouwbaar geachte kandidaatbestuurders. Enige tijd geleden verhinderde de toezichthouder bijvoorbeeld de benoeming van een kandidaat-bestuurslid van Euronext. (LvA)
Invoering bestuursverbod onafwendbaar
In Engeland krijgen sinds de invoering in 1986 jaarlijks ongeveer 1.500 directeuren een disqualification order van enkele jaren, nadat hun onderneming door wanbeleid of opzet failliet is gegaan. Sinds 2003 kunnen ook overtreders van de mededingingsregels een beroepsverbod krijgen.
De Nederlandse Mededingingsautoriteit heeft herhaaldelijk aangegeven ook veel te zien in die sanctie. The High Level Group of Company Law Experts (met Jaap Winter als voorzitter) pleitte in november 2002 voor invoering van een beroepsverbod voor bestuurders die verantwoordelijk zijn voor misleidende financiële en belangrijke niet-financiële verklaringen.
Vooralsnog lijken alleen de experts hun zin te krijgen. In maart 2004 gaf het kabinet in zijn standpunt over de code Tabaksblat aan eerst een onderzoek te willen naar de invoering van een bestuursverbod. Maar zonder de resultaten daarvan af te wachten, kwam het in september 2004 met een wetsvoorstel ter bestrijding van faillissementsfraude. Daarin is onder meer een bestuursverbod opgenomen voor directeuren en managers die zware financiële delicten plegen. Om die reden is het nogal verwarrend dat het kabinet in maart van dit jaar een werkgroep instelde die komend najaar onder meer moet aangeven ‘of er ruimte is de persoonlijke aansprakelijkheidsstellingen uit te breiden van de personen die rechtspersonen misbruiken’ en of daarvoor ‘bepaalde elementen (zoals een bestuursverbod) kunnen worden overgenomen’.
Kortom: het bestuursverbod bestaat al voor bestuurders van beleggingsinstellingen, wordt uitgebreid tot bestuurders van plof-BV’s en is in onderzoek voor bestuurders die zich bezondigen aan overtredingen van de mededingings- en andere marktordeningsregels. (LvA)
Algemene Rekenkamer keurt financieel jaarverslag 2004 Rijk goed
De Algemene Rekenkamer heeft het financieel jaarverslag van het Rijk 2004 goedgekeurd. De inkomsten waren ruim € 167 miljard, de uitgaven ruim € 166 miljard. De Rekenkamer oordeelt dat 23 van de 25 jaarverslagen voldoen aan de eisen. Alleen de jaarverslagen van het ministerie van VROM en van het BTW-compensatiefonds (beheerd door Financiën, de Belastingdienst) voldoen niet geheel, maar dit staat een positief oordeel over de Rijksrekening 2004 niet in de weg. Bij VROM ligt de oorzaak vooral in het aangaan van onrechtmatige verplichtingen voor de huursubsidie en energiepremies. Bij het BTW-compensatiefonds is er over 2004 nog te weinig controle-informatie over een substantieel deel van de uitgaven hetgeen tot onzekerheid leidt.
De bedrijfsvoering van ministeries in 2004 is, net als in 2003, verbeterd. Het totaal aantal onvolkomenheden in de bedrijfsvoering daalde van 83 naar 69, waarvan 24 nieuw. Alleen bij Buitenlandse Zaken en Defensie is sprake van een verslechtering.
De beleidsinformatie in begrotingen en jaarverslagen wordt eveneens beter, maar is toch nog beperkt bruikbaar. De rapporten zijn te vinden op www.rekenkamer.nl.
Lidmaatschappen ter discussie?
Stelt het ministerie van Financiën het NOvAA-lidmaatschap van MKB-Nederland - en daarmee dat van het NIVRA van VNO-NCW - ter discussie? Volgens AccountancyNieuws moet dat de conclusie zijn, nadat het ministerie in juni 2005 bezwaar maakte tegen een NOvAA-verordening over het verstrekken van een onkostenvergoeding aan leden die namens de NOvAA bestuurstaken in MKB-Nederland uitvoeren.
Navraag bij het ministerie leert dat de soep minder heet wordt gegeten dan het bericht suggereert. “Het gaat ons niet om het lidmaatschap zelf”, zegt woordvoerder William Lelieveldt van Financiën. “Ons bezwaar richt zich met name tegen het feit dat een publiekrechtelijk bedrijfsorganisatie, die terecht zijn publieke taak benadrukt en koestert, een vergoeding geeft voor het zitting nemen in het bestuur van zo’n belangenorganisatie.”
Volgens het ministerie kan de onafhankelijkheid van een pbo, en de accountants die er lid van zijn, daardoor in gevaar komen. Hetzelfde zou gelden voor het NIVRA. De werkgeversorganisaties vertegenwoordigen immers de klanten van de accountants, aldus Lelieveldt. Deze discussie kan niet los worden gezien van de recente kamerdebatten over de Wet toezicht accountantsorganisaties. De onafhankelijkheid van de accountant en de door velen gewenste noodzakelijke scheiding van de publieke taak en de belangenbehartigersrol van NIVRA en NOvAA, stonden daarbij voor veel partijen hoog op de agenda.
Lelieveldt: “Hoewel de analogie misschien niet helemaal opgaat, zou de situatie vergelijkbaar zijn met een situatie waarbij bestuursleden van de AFM zitting zouden nemen in het bestuur van bijvoorbeeld de VEUO (Vereniging Effecten Uitgevende Ondernemingen, red.) en zich daarvoor zouden laten betalen door de AFM.”
IT en recht
De NOREA heeft onlangs het boekje IT-REcht, Quick reference voor IT-auditors gepubliceerd. Deze uitgave geeft een overzicht in vogelvlucht van de verschillende onderdelen van het vakgebied informatietechnologie en recht. Het boekje beoogt in eerste instantie de IT-auditor verder wegwijs te maken in de wereld van het IT-recht, maar kan ook voor een breder publiek interessant zijn. Voorkennis op het gebied van (IT-)auditing of een ander vakgebied is niet nodig.
IT-auditors (NOREA-leden) krijgen het boekje automatisch toegezonden. Andere belangstellenden kunnen het voor € 10 bestellen bij de NOREA.
Accountantsdag 2005
Wie heeft er baat bij de accountant van morgen? Wat is nog de meerwaarde van een accountant in een sterk gereguleerde omgeving? Dat zijn de centrale thema’s tijdens de Accountantsdag 2005, die zal worden gehouden op dinsdag 29 november, in het RAI Congrescentrum te Amsterdam. Thema: ‘Accountant over morgen; werken aan vitale markten’. De dag kent een uitgebreider programma dan ooit tevoren, dat begint om 10.00 uur en pas eindigt om 20.30 uur. Dagvoorzitter is Peter van Ingen (Buitenhof, Zomergasten).
Tijdens de plenaire ochtendsessie presenteren topsprekers uit het beroep en het maatschappelijk verkeer hun visie op onderwerpen als de Achtste Richtlijn, aansprakelijkheid, governance en de toegevoegde waarde van de accountant. Daarna wordt in parallelsessies een gevarieerde reeks actuele onderwerpen nader onder de loep genomen, zoals:
- Bedrijfsopvolging in het MKB: wat te doen aan de grijze golf?;
- Verslaggeving: interpretatieverschillen onder IFRS;
- De publieke sector en de reputatie van de accountant;
- Arbeidsmarkt: de strijd tegen de schaarste;
- Elektronisch verantwoorden: de gevaren van XBRL.
Ook aan het begin van de middag staat de markt centraal, met thema’s als:
- De hand in de kas: fraude in het MKB;
- De single audit in de publieke sector: efficiënt of idee fixe?
- Audit: de waarde van de verklaring en de toekomst van assurance.
Een stevige inleiding van Arthur Doctors van Leeuwen (AFM) vormt daarna de opmaat voor de afsluitende paneldiscussie over de toekomst van het accountantsberoep. Naast Docters van Leeuwen wordt hieraan deelgenomen door Loek Hermans (MKB Nederland), Cees Maas (ING Groep), Martin Hoogendoorn (Ernst & Young/Erasmus Universiteit) en Jaap van Manen (PwC/Rijksuniversiteit Groningen).
Gedurende de gehele dag is er bovendien een uitgebreide beursvloer met een groot aantal compacte workshops. Ook worden de onderzoeken Jaar verslagen 2004 en Trends in Accountancy 2005/2006 gepresenteerd. De dag besluit met een smakelijk dinerbuffet.
Wie tijdig reserveert kan profiteren van de speciale vroegboekkorting van twintig procent.
Roger Dassen voorzitter Deloitte
Roger Dassen (39) wordt de nieuwe bestuursvoorzitter van Deloitte. Dassen volgt de per 1 juni 2005 teruggetreden Willy Biewinga op. Het bestuur van Deloitte bestaat nu naast Dassen uit de zittende leden Camille Estourgie (human resources) en Jan Dalhuisen, die de portefeuille ‘operations’ krijgt. Bestuurslid Kees Vrolijk, voorheen verantwoordelijk voor nationale klanten en overheden, is teruggetreden.
Roger Dassen is extern accountant bij onder meer Ahold en Hagemeyer en hoogleraar accountancy aan de Vrije Universiteit in Amsterdam.
Gortemaker onderscheiden
Op 24 juni 2005 ontving Hans Gortemaker uit handen van de burgemeester van Driebergen de koninklijke onderscheiding ‘Officier in de orde van Oranje-Nassau’ voor zijn inzet binnen de accountancy en zijn vele charitatieve diensten bij verschillende instanties.
Op 1 juli 2005 nam Gortemaker afscheid van zijn functie als voorzitter van de Europese accountantstak van PricewaterhouseCoopers. Bij (een voorloper) van dat kantoor begon hij 35 jaar geleden zijn carrière. Sinds een aantal jaren is Gortemaker ook hoogleraar accountantscontrole aan de Erasmus Universiteit. Hij blijft actief binnen de wereld van de accountancy.
CBF onderzoekt lokale goede doelen
Het Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF) heeft voor het eerst een onderzoek laten uitvoeren om meer zicht te krijgen op de omvang en werkwijze van de lokale goede doelen. Daarmee haakt het bureau in op de kabinetsnota over certificatie van goede doelen die staatssecretaris Joop Wijn van Financiën begin juni 2005 aan de Tweede Kamer presenteerde.
Uit het CBF-onderzoek blijkt dat 68 procent van de geënquêteerde lokale goede doelen en procent van het publiek certificatie een goede zaak vindt. Ongeveer 18.000 lokale goede doelen zijn bij de Belastingdienst geregistreerd als artikel 24 instelling ten algemene nutte. Uit het onderzoek blijkt dat ongeveer 11.000 daarvan fondsen werven en in 2004 ongeveer € 380 miljoen ophaalden bij het publiek. De bij het CBF geregistreerde landelijke grotere goede doelen werven ongeveer negenhonderd miljoen euro onder het publiek. (zie ook pagina 14).
Het volledige rapport is te lezen op de CBF-website: www.cbf.nl.
Deponeren jaarverslag: toch Staatscourant
De Staatscourant blijft voorlopig het officiële medium voor berichten over het deponeren van jaarrekeningen en andere Handelsregistermededelingen. Staatssecretaris Van Gennip ziet ervan af om de website van de Vereniging van Kamers van Koophandel (VKK) aan te wijzen als officieel publicatiemedium (zie ‘de Accountant’ juni 2005).
De maatregel was bedoeld ter reductie van de administratieve lasten voor bedrijven. De aanwijzing van de VKK-website leidde echter tot een kort geding, aangespannen door een andere gegadigde voor het verzorgen van de elektronische variant. De staatssecretaris wachtte de uitspraak in dit geding niet af maar heeft de aanwijzing van de VVK-website ingetrokken en komt zo snel mogelijk met alternatief om de beoogde lastenverlichting alsnog te realiseren.
Nieuwe NOvAA-voorzitter
Tijdens de Algemene Ledenvergadering van de Nederlandse Orde van Accountants-Administratieconsulenten (NOvAA) in juni 2005 is Paul Bosschart (57) gekozen tot nieuwe voorzitter. Plaatsvervangend voorzitter is Dirk ter Harmsel (43).