Nieuws
Foto bewijst bestaan accountant - Belgische accountant moet sneller melden - Wet tuchtrechtspraak door Tweede Kamer - PwC en de kredietcrisis - ‘Investeringsbanken controleren olieprijs’ - Vastgoedfraude deels via Kaaimaneilanden - Amerikaanse beloningsadviseurs beschuldigd van belangenverstrengeling - Gemengde reacties UK op Oxera-rapport - BDO en Berk: ‘Geen vreemd kapitaal nodig’ - Boekhoudfraude bij universiteit televisiedominee.
Dit artikel is verschenen in de Accountant nr. 1, 2008
Bekijk alle artikelen uit dit nummer
Verplichte quota vrouwen in topfuncties
Zo nu en dan keert het terug, de roep om quota vast te stellen voor vrouwen in topfuncties. Dit om het doordringen van vrouwen in die functies een handje te helpen. Het Financieele Dagblad peilde de mening van zijn lezers. 371 mensen reageerden. De uitslag is duidelijk.
Dwing meer vrouwen in bedrijfstop af
Ja, code Tabaksblat moet dat regelen 11%
Ja, op eigen kracht lukt het niet 8%
Nee, kwaliteit bestuur staat los van sekse 74%
Nee, vrouwen missen die ambitie 7%
Foto bewijst bestaan accountant
Johan Piet van accountantskantoor TranspaRAbility voorziet zijn accountantsverklaring bij maatschappelijke jaarverslagen van een foto van hemzelf. “Daarmee bevorder ik vertrouwen.”
Vanwaar die foto?
“In de eerste plaats omdat de accountantsverklaring van een maatschappelijk jaarverslag een persoonlijke dienstverlening is in het maatschappelijk verkeer. Zo zien mijn klanten dat ik echt besta. Als er alleen een firmanaam staat, ben je opeens een accountantskantoor. Het tekenen met alleen een firmanaam heb ik altijd een monster gevonden.”
U bent toch ook van een accountantskantoor?
“Ja, maar tijdens conferenties over de verificatie van maatschappelijk verantwoord ondernemen hoorde ik zo vaak mensen die zeiden dat ze niks aan hun accountant hadden. Die produceert alleen maar cijfers, zeiden ze. Bedrijven willen echter een helder oordeel over hun sociale beleid of hun milieubeleid. Dat ik ook accountant ben deert ze niet, want mij kennen ze. Een persoonlijke foto bij de accountants verklaring maakt de controle dan persoonlijker, en dat geeft vertrouwen.”
Een noviteit zeker?
“Vroeger kwam een persoonlijke foto voor in een enkel verslag. Zo hadden maatschappelijke jaarverslagen soms passages van kopstukken van maatschappelijke organisaties met commentaar op de maatschappelijke rol van het desbetreffende bedrijf. Bij hun namen stonden ook hun foto’s. Omdat er bij maatschappelijke jaarverslagen nog zo weinig historie is, is hier ruimte om te experimenteren.”
Een foto van de accountant, verdient dat navolging?
“Voor de controle van de jaarrekening lijkt het mij niet zo nodig. De doelgroepen weten heus wel wat een accountant doet. Maar voor een nieuwe vorm van communicatie in onze samenleving mag het heus wel wat persoonlijker.”
Hoe reageren collega-accountants?
“Ze vragen vaak waarom ik dit doe. Dan zeg ik dat ik hiermee bijdraag aan het bevorderen van het vertrouwen tussen ondernemingen en hun stakeholders.”
Belgische accountant moet sneller melden
Accountants in België moeten ongebruikelijke transacties al melden als er één aanwijzing voor ongebruikelijkheid bestaat. Dat blijkt uit een antwoord van de Belgische minister van Justitie Laurette Onkelinx op Kamervragen. Ze stelde dat banken, accountants, belastingconsulenten en andere zakelijke dienstverleners een transactie moeten melden bij de ‘antiwitwascel’ zodra zij stuiten op één van de wettelijk vastgelegde indicatoren die kunnen wijzen op witwasoperaties.
De in april 2007 uitgebreide meldingsplicht is omstreden bij potentiële meldingsplichtigen. Zo is het Instituut van de Accountants en Belastingconsulenten (IAB) van mening dat de indicatoren hooguit een hulpmiddel zijn en niet mogen leiden tot een meldingsplicht.
Die opvatting stemt overeen met de Nederlandse benadering. In de Nederlandse handleiding bij de indicatorenlijst staat: ‘Indien een van deze voorbeelden van toepassing is, betekent dat niet automatisch dat u moet melden. Wel dient u extra alert te zijn en aan de hand van de op dat moment bekende feiten en omstandigheden te bekijken of er sprake kan zijn van witwassen.’ (LvA)
Wet tuchtrechtspraak door Tweede Kamer
De Tweede Kamer heeft op 4 december 2007 de nieuwe Wet tuchtrechtspraak accountants (Wtra) aangenomen. Na aanpassingen eerder dit jaar stemt deze wet overeen met de wensen van NIVRA en NOvAA. Alle klachten over het beroepsmatig handelen van accountants kunnen direct aan de Accountantskamer worden voorgelegd. Wel moeten NIVRA en NOvAA een verordening maken over de behandeling van klachten. De tuchtrechter mag een klacht terug wijzen naar de klachtenprocedure, indien die nog niet is gevolgd.
Voor meer bijzonderheden zie www.nivra.nl/index.asp?Thema’s/Dossiers/WTA/wtra_wetsgeschiedenis.html).
Verifieerder gecertificeerd
De Raad voor Accreditatie heeft Ernst & Young het ISO 17020-certificaat uitgereikt. Met dit certificaat mag het kantoor bedrijven controleren op hun emissierechten en -plichten. Ernst & Young is naar eigen zeggen een van de weinige organisaties in Nederland die hier nu officieel toestemming voor heeft, en de enige van de big four. Ondernemingen die handelen in emissierechten moeten jaarlijks een emissieverslag opstellen dat wordt gecontroleerd door een geaccrediteerde instantie (zie ook pagina 14).
Canada: vrouwen nu meerderheid
Onder Canadese accountants van 34 jaar en jonger zijn vrouwen nu in de meerderheid. Dat meldt CA Magazine. Van de bijna veertienduizend CA’s in die groep is 51 procent vrouw. En dat gaat nog oplopen, want onder de nieuwelingen van het eerste halfjaar van 2007 is het percentage vrouwen al 53 procent. In totaal is nu precies eenderde van de Canadese accountants vrouw.
Gerrit Zalm interim-cfo van DSB
Oud-minister van Financiën Gerrit Zalm, inmiddels onder meer voorzitter van het toezichthoudend orgaan bij de International Accounting Standards Board (IASB), is benoemd tot interim-cfo bij DSB Bank. Dit als opvolger van Jaap van Dijk, die de bank binnenkort verlaat. Zalm is sinds afgelopen zomer aan DSB verbonden als chief economist.
PwC en de kredietcrisis
PricewaterhouseCoopers in Engeland is begin december 2007 ondervraagd door de Treasury Committee, een vaste commissie van het Britse Lagerhuis. Hoofd assurance Richard Sexton moest daar een boekje open doen over de rol van zijn kantoor bij de problemen met de Britse bank Northern Rock. Daarmee komt de rol van accountants bij de subprime-crisis expliciet in beeld.
Volgens Accountancy Magazine moest de ‘zichtbaar nerveuze’ Sexton van PwC uitleggen op welke wijze de liquiditeitsrisico’s van Northern Rock in de boeken waren gezet en of hij instemde met de manier waarop de bank omging met deze risico’s.
“Wij gaan alleen over historische informatie”, luidde Sextons antwoord. Hij wees voorts op de gedetailleerde disclosures bij de financiële rapportage van de bank. Op de vraag welke rol PwC speelde bij de securitisatie van hypothecaire leningen door Northern Rock, het ‘verpakken’ van die leningen in complexe financiële instrumenten die werden ondergebracht in een speciale dochteronderneming, antwoordde Sexton dat PwC daar niet over heeft geadviseerd.
Wel was het accountantskantoor verantwoordelijk voor het schrijven van comfort letters om potentiële beleggers gerust te stellen. “Dus u overtuigde mensen in wat nu de grootse bankramp is in 150 jaar”, riposteerde één van de commissieleden. Een ander commissielid constateerde dat de comfort letters PwC meer hadden opgeleverd (£ 700.000) dan de controle en daaraan gelieerde diensten (£ 500.000).
‘Investeringsbanken controleren olieprijs’
De snelle stijging van de olieprijs van zestig naar circa honderd dollar komt niet door vraag en aanbod, maar door speculatie van grote investeringsbanken en andere financiële spelers, zegt Wall Streets top-energieanalist Fadel Gheit. In het Amerikaanse tijdschrift Foreign Policy legt Gheit uit hoe de zaak in elkaar steekt. Volgens hem heeft de stijging van de olieprijzen maar zeer ten dele te maken met de groeiende vraag uit China en India. “Ik zit al dertig jaar in deze business en er is geen enkele plausibele reden waarom de olieprijs in minder dan een halfjaar met zestig procent zou moeten stijgen.”
Gheit: “Ik denk dat belangrijke investeringsbanken en een groot aantal very high-risk-taking financial players de controle hebben verworven over de oliemarkten, met name het laatste halfjaar. Als de huidige olieprijs het gevolg is van speculatie dan is er geen bovengrens meer. Zo lang er iemand is die nog hoger wil gaan, zal de prijs weer stijgen. Eenzelfde luchtbel als in huizen en technologieaandelen dreigt ook hier.”
Gheit vindt overheden in staat zouden moeten zijn om dit soort schadelijk gedrag te corrigeren. “De financiële instituties maken miljarden dollars winst, maar belemmeren wereldwijde economische groei. De Amerikaanse overheid heeft de plicht om in te grijpen in deze excessieve speculatie, anders gaat dit erg slecht eindigen.”
Vastgoedfraude deels via Kaaimaneilanden
Een deel van de malafide transacties in de vastgoedfraude rond het Philips Pensioenfonds eindigden bij anonieme postbus-bv’s op de Kaaimaneilanden. Zo werd een belangrijk deel van de miljoenendeal aan het zicht onttrokken, en werd bovendien de Nederlandse fiscus ontweken.
Dat meldt de Volkskrant op basis van gegevens van het Kadaster. Bij de carrouselverkopen van een aantal appartementen, flatgebouwen, parkeerplaatsen en kantoren, staken de betrokkenen mogelijk tientallen miljoenen euro’s in eigen zak. Het Openbaar Ministerie onderzoekt de zaak, waarbij gerenommeerde ondernemingen zoals het Philips Pensioenfonds, het Bouwfonds en Fortis zijn betrokken. Centrale rol in de fraude speelt volgens het OM ex-Bouwfondsdirecteur Jan van V.
Niet duidelijk is wie zich achter de bv’s op de Kaaimaneilanden verschuilt. Advocatenkantoor NautaDutilh is gevolmachtigde van deze bedrijven, maar geeft geen informatie, meldt het bericht. De eilanden gelden met een aantal andere tax havens als populaire vestigingsplaats voor brievenbusfirma’s (zie ‘de Accountant’, maart 2007).
Amerikaanse beloningsadviseurs beschuldigd van belangenverstrengeling
Beloningsconsultants hebben vaak persoonlijk belang bij het opdrijven van beloningen van bestuurders van beursfondsen. Dat blijkt uit een rapport van het House Government Oversight Committee van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigen.
Uit het onderzoek wordt duidelijk dat deze consultants zo hoog mogelijke beloningen voorschrijven, in de hoop dat hun klanten hen daarvoor belonen met extra advieswerk. In 113 bedrijven uit de Fortune 250 zetten beloningsconsultants gemiddeld elf keer zo veel om met deze andere diensten, dan met hun salarisadviezen. In sommige gevallen zelfs zeventig keer zo veel.
Opvallend was dat de gemiddelde stijging van topbeloningen vorig jaar 67 procent hoger uitviel in de bedrijven waar deze belangenverstrengeling voorkomt, dan in de bedrijven waar dat niet geval is. Democraten in de commissie vergeleken volgens Associated Press de belangenverstrengeling met die van accountants die zich ook laten inhuren voor niet-controlediensten bij dezelfde opdrachtgever.
De beloningsadviseurs zelf beperkten zich tot oppervlakkige reacties. Donald Lowman, directeur van Towers Perrin, stelde dat de integriteit van het bureau niet te koop is. Zijn collega Charlie Scott van Mercer zei dat het risico van belangenverstrengeling nog niet betekent dat er ook daadwerkelijk belangen worden verstrengeld.
‘Hypotheekcrisis kan Enron-schandaal evenaren’
De Amerikaanse hypotheekcrisis heeft de potentie om de grootste economische ravage aan te richten sinds de Enron-crisis. Dat zegt Arthur Levitt, oud-voorzitter van de Amerikaanse Securities and Exchange Commission en tegenwoordig adviseur van Carlyle Group Inc, een private-equity firm.
Volgens Levitt hebben de banken de crisis veroorzaakt door op dezelfde manier de risico’s buiten de boeken te houden. “Zoals Enron special purpose vehicles had gemaakt om de risico’s buiten de boeken te houden, zo hebben de banken ook nu dergelijke constructies gebruikt voor risicovolle leningen. Banken beweren dat die constructies gescheiden waren van henzelf. Maar waarom moesten ze er dan miljarden euro’s in pompen om ze uit te kopen? Ze waren helemaal niet gescheiden.”
De afschrijvingen zijn nog maar net begonnen, aldus Levitt tijdens een lezing in Toronto. “Het vertrouwen van beleggers is zoek, waardoor het hele financiële systeem aangetast raakt.”
Levitt wil dat de Amerikaanse Financial Accounting Standards Board regels opstelt die het onmogelijk maken om special purpose vehicles buiten de boeken te houden.
Opleiding management pensioenfonds
Nyenrode Business Universiteit start samen met de Pensioen-Coöperatie een opleidingsprogramma speciaal voor senior management en bestuursleden van pensioenfondsen. Allerlei (internationale) ontwikkelingen rond regelgeving, toezicht en maatschappelijke opvattingen eisen een verdere professionalisering van de pensioensector. De nieuwe opleiding zal daaraan bijdragen, met een op maat gesneden programma dat bestaat uit negen modules van twee dagen met een looptijd van een jaar. De inzet van vakspecialisten en hoogleraren waarborgt een combinatie van theorie en praktijk.
Correctie Cor Boonstra
In het artikel ‘Verstoppertje spelen met computers’ in het decembernummer, staat dat Cor Boonstra in 2003 door de rechter is veroordeeld voor handel met voorkennis in aandelen Endemol en pas in hoger beroep werd vrijgesproken. Boonstra’s advocaat Joost Italianer (NautaDutilh) maakt ons er op attent dat Boonstra niet alleen in hoger beroep door het Gerechtshof Amsterdam, maar ook in eerste instantie door de Rechtbank Amsterdam is vrijgesproken van deze beschuldiging. Volgens Italianer sluit “deze blunder, zeker in combinatie met de suggestieve kop” boven het desbetreffende tekstkader (‘Signaleren is één, bewijzen en veroordelen iets anders’), goed aan “bij de wijze waarop journalisten destijds zonder gedegen feitenonderzoek hun eigen trial by media over deze zaak hebben gehouden”.
Gemengde reacties UK op Oxera-rapport
Het eind oktober 2007 door de Europese Commissie gepubliceerde Oxera-rapport levert gemengde reacties op van de middelgrote kantoren. Een van de opvallende voorstellen in dat rapport is om meer mogelijkheden te scheppen voor extern mede-eigendom van auditorganisaties. Die extra financiële ruimte zou het middelgrote kantoren makkelijker moeten maken om aansluiting te vinden bij de big four en door te dringen tot het topsegment van de auditmarkt.
Volgens International Accounting Bulletin reageert de Engelse Tenon Group positief op de voorstellen. Topman Andy Raynor stelt dat een kantoor dat het soort grote internationale klanten wil verwerven dat nu exclusief door de big four wordt bediend, deep pockets nodig heeft. Tevens voorziet hij een heilzaam organisatorisch effect als een externe investeerder over de schouder meekijkt.
Grant Thornton reageert een stuk voorzichtiger. Volgens Steve Maslin van dat kantoor staan niet zozeer de eigendomsverhoudingen een entree bij grotere klanten in de weg, als wel “perceptie en onzichtbare barrières”. Tot die laatste behoren onder meer de banden die investeringsbanken met de big four onderhouden.
BDO en Berk: ‘Geen vreemd kapitaal nodig’
Ook in Nederland reageren kantoren op het Europese Oxera-rapport. BDO CampsObers ziet weinig in het aantrekken van vreemd kapitaal. Bestuursvoorzitter Martin van Roekel: “Maar wij hebben wel degelijk de doelstelling internationaal verder te groeien. In het Oxera-rapport staan ook andere zaken genoemd die daarvoor van belang zijn. Het gaat dan bijvoorbeeld ook over de reputatie van accountantskantoren. Volkomen ten onrechte is de perceptie van de markt dat groot gelijk staat aan kwaliteit. Maar groot betekent niets anders dan groot.”
BDO is volgens Van Roekel nu al in staat om klanten met miljarden euro’s omzet te bedienen. Maar de controle van bijvoorbeeld Shell of ING zou een stap te ver zijn. “Daar zijn wij niet op ingericht. Vooral de controle van internationale financiële instellingen vraagt om hele specifieke deskundigheid. Maar bedrijven in sectoren als handel, industrie, dienstverlening, voedings- en genotmiddelen, zeg maar de Hagemeyers en de Heinekens van deze wereld, daar kunnen ook middelgrote kantoren een rol spelen.”
Van Roekel stelt dat de accountantskantoren zelf de wereld daarvan moeten overtuigen, door hoog in te zetten op kennisontwikkeling, maar ook via de marketing en communicatie. Daarnaast moet ook het bedrijfsleven zelf actie ondernemen. “Laat de markt maar eens de daad bij het woord voegen. Zij moeten middelgrote kantoren ook het vertrouwen schenken door ze in te schakelen.”
Berk heeft evenmin behoefte aan extern kapitaal, zegt managing partner Hans Koning. “Wij hebben gekozen voor de middle market. AEX-fondsen brengen te veel risico mee.” Met bepaalde specialisaties, zoals it-audit en risk management, komt Berk overigens wel degelijk binnen bij door de big four gecontroleerde bedrijven, zegt hij. “Maar de controle van grote AEX-bedrijven zouden wij niet eens aan kunnen. Daarvoor moeten wij te veel deskundigheid en middelen vrij maken ten behoeve van één klant. Dat is onverantwoord.”
Boekhoudfraude bij universiteit televisiedominee
Geknoei met de boekhouding komt in alle kringen voor. In de Verenigde Staten klaagt een voormalige ‘senior accountant’ (boekhouder) de zoon van een wereldberoemde televisiedominee aan. Deze zou hem eerst hebben gedwongen tot cooking the books, en vervolgens onterecht hebben ontslagen.
Het boekhoudschandaal speelt bij de door televisiedominee Oral Roberts opgerichte Oral Roberts University. De betrokken ‘senior accountant’ kwam ermee naar buiten na zijn ontslag. Richard Roberts, zoon van de evangelist en voormalig president van de universiteit, trad kort geleden af na beschuldigingen dat hij universiteitsgeld besteedde aan ‘vakanties, shopping en paarden’.
De boekhouder werd op keien gezet precies op de dag waarop een audit zou plaatsvinden. Universiteitsbestuurders hadden hier om gevraagd nadat twee - alweer ‘onterecht’ - ontslagen hoogleraren Roberts hadden beschuldigd van misbruik van universiteitsgeld.
De advocaten van de Oral Roberts University krijgen het nog druk, want inmiddels ligt er ook een aanklacht namens twee studenten. Zij menen dat al deze perikelen “de waarde van hun diploma’s heeft verlaagd”.
Deloitte UK benoemt Sharia-geleerde
Deloitte UK heeft als eerste van de big four een sharia-geleerde benoemd. Dit vanwege de snel groeiende islamitische financiële markt. Moefti Hassam Kaleem moet er op toezien dat de islamitische financiële producten van Deloitte voldoen aan de islamitische wetgeving, meldt de Financial Times (zie ook ‘de Accountant’ juli/augustus 2007, pagina 20).
NIVRA sponsort internationaal accountingcongres
Van 23 tot 25 april 2008 wordt aan de Erasmus Universiteit Rotterdam het 31e congres van de European Accounting Association (EAA) georganiseerd. Dit congres trekt wetenschappers uit de hele wereld, waarbij zo’n 750 voordrachten en discussies plaatsvinden over academisch accountingonderzoek.
Het NIVRA is een van de sponsors en organiseert een symposium over het Europese Common Content-project, inzake de opleiding van accountants. Dit project zal door drie gerenommeerde sprekers worden toegelicht en bediscussieerd. Het congres is toegankelijk voor alle geïnteresseerde registeraccountant. Voor aanmelding en nadere informatie: www.eaa2008.org.
Glazen Muur
Onder de titel ‘Maak werk van vrouwelijk talent’ is de afgelopen twee jaar in Nederland en een aantal andere Europese landen gewerkt aan het door de Europese Unie gefinancierde EQUALprogramma De Glazen Muur. Het glazen plafond kenden we al een tijdje, en sinds kort ook de glazen klip (zie ‘de Accountant’, december 2007, pagina 8), maar een glazen muur is nieuw. Deze symboliseert een scheiding tussen mannen- en vrouwenberoepen. Eén van de pilots binnen het Glazen Muur-programma ging over vrouwen in de accountancy. VanDoorneHuiskes en partners publiceerde in dat verband twee brochures. Een met advies voor opleidingen, en een met advies voor organisaties. Exemplaren zijn verkrijgbaar via www.vandoornehuiskes.nl.
Kamer wil fonds voor klokkenluiders
Een meerderheid in de Tweede Kamer steunt de motie van de SP om minister Guusje ter Horst een fonds te laten inrichten voor klokkenluiders. Het fonds moet voorkomen dat klokkenluiders in de financiële problemen komen. Initiatiefnemer en SP-Kamerlid Ronald van Raak hoopt dat met een dergelijk fonds het aantal klokkenluiders zal toenemen. Mensen die misstanden willen aankaarten schrikken nu vaak terug voor de mogelijke financiële consequenties. Een berucht voorbeeld betreft klokkenluider Ad Bos, die de bouwfraude naar buiten bracht. Bos woont tegenwoordig noodgedwongen in een caravan, omdat hij zijn huis heeft moeten verkopen.
‘Droogkloot?’
Accountants in de film, het blijft een moeizame combinatie. In de onlangs gelanceerde rolprint Mr. Magorium’s wonder emporium is het weer raak. Dustin Hoffman speelt daarin de 243 jaar oude excentrieke speelgoedwinkelier Magorium. Gezien zijn leeftijd wil hij de winkel overdragen aan het enige personeelslid, Molly. Maar dan komt het, althans volgens de recensie in Het Parool: Een “droogkloot van een accountant” (acteur Jason Bateman) moet de boekhouding in orde maken. Na het overlijden is Molly in rouw gedompeld en zet ze de winkel te koop. Maar dan lijkt er licht aan de horizon. Misschien ook voor het accountantsimago, al formuleert Het Parool het weinig enthousiast: “Redding komt uit onverwachte hoek: is de accountant wel zo’n droogkloot?” Uw redactie heeft de film niet gezien, dus we moeten u de ontknoping schuldig blijven.