Hoezo sfeerovergang?
Volgens Martin Scharenborg (‘de Accountant’, december 2004) zijn accountants sneller dan ze denken bezig met een persoons- in plaats van een procesonderzoek. Volgens Paul Stoele is hier sprake van een schijnprobleem.
Dit artikel is verschenen in de Accountant nr. 5, 2005
Bekijk alle artikelen uit dit nummer
Paul Stoele
In het artikel ‘Riskante sfeerovergang?’ in ‘de Accountant’ van december 2004, betoogt jurist Martin Scharenborg dat er tijdens een accountantsonderzoek vaak sprake is van een ‘sfeerovergang’, omdat vanwege bepaalde constateringen niet langer het proces het object van onderzoek is maar de persoon. Het is natuurlijk altijd interessant om zelf problemen te scheppen en daarvoor vervolgens een oplossing te bedenken. Mijns inziens voert Scharenborg hier een schijnprobleem ten tonele en zal er dan ook zelden een basis zijn voor het voeren van een succesvolle schadevergoedingsprocedure.
Wat is namelijk het geval? Afgezien van accountants die acts of God onderzoeken (quod non) beoordelen accountants bij hun onderzoek (eigenlijk van welke aard ook) altijd acts of men. Immers, of het nu gaat om de aankoop van een postzegel van 39 eurocent, de acquisitie van een onderneming voor 2,2 miljard euro, de inrichting van de AO/IC, of het aangaan van financieringsarrangementen waarbij al dan niet gebruikgemaakt wordt van riskante instrumenten, er is altijd sprake van de beslissing (en dus verantwoordelijkheid) van één persoon, of soms van enkele personen. Een jaarrekening bijvoorbeeld, is toch de weergave van gevoerd beheer en genomen beslissingen door binnen de organisatie werkzame personen?
Ergo, er is feitelijk óf nimmer, óf altijd sprake van de door Scharenborg aangeduide sfeerovergang. Afhankelijk van de ter zake gemaakte keuze zou de Gedragsrichtlijn persoonsgericht accountantsonderzoek dus ofwel altijd, ofwel nooit van toepassing zijn. Het laatste verdient mijns inziens de voorkeur. Dit met alleen de nuancering, dat de Gedragsrichtlijn persoonsgericht accountantsonderzoek moet worden toegepast bij een noodzakelijk gebleken en daarom ingesteld specifiek onderzoek naar het gedrag van een bepaald persoon of bepaalde personen, waarbij ‘bepaald’ letterlijk dient te worden genomen, dus alleen wanneer het om specifieke, bij name genoemde personen gaat.
Ik onderschrijf dan ook hetgeen in de reactie van het NIVRA is gesteld: dat het in artikel 11 GBR-1994 bepaalde betreffende de zorg voor deugdelijk gefundeerde uitspraken het primaat heeft, en dat de Gedragsrichtlijn persoonsgericht accountantsonderzoek alleen bij uitzondering om de hoek komt kijken.
Noot
Paul Stoele is management consultant voor de accountancybranche te Rotterdam.