Magazine 01 december 2005

Hoezo 'AFM vist in verkeerde vijver'?

Anders dan Dennis Doornbos stelt (oktober 2005, pagina 52) vist de AFM niet in de verkeerde vijver, vindt Sander Heutink. Terecht richt de toezichthouder zich op alle accountantskantoren met een controlepraktijk.

Dit artikel is verschenen in de Accountant nr. 4, 2005

Bekijk alle artikelen uit dit nummer

» Download dit artikel in pdf

Sander Heutink

Volgens Dennis Doornbos wordt de aandacht voor onafhankelijkheid vooral bepaald door publieke schandalen en zijn grote kantoren uiterst voorzichtig met de combinatie van controle en advies. Dat de aandacht voor het werk van de accountant en zijn onafhankelijkheid in het bijzonder vooral bepaald wordt door schandalen is juist. De afweging of een combinatie van controle en advies wel wenselijk is, dient op grond van professional judgment te worden gemaakt.

Hierbij gelden de nadere voorschriften inzake de onafhankelijkheid als leidraad. Deze zijn voor alle accountantskantoren gelijk. De angst voor schandalen mag nooit het motief zijn om een combinatie van controle en advies wel of niet goed te keuren. Niet juist is wat Doornbos beweert over kleine en grote kantoren.

Volgens Doornbos is de controle in het mkb maar bijzaak en gaat het daar met name om fiscale dienstverlening. Dit zal voor sommige ondernemingen gelden maar zeker niet voor alle. De fiscale dienstverlening aan het mkb is inderdaad belangrijk, maar hoeft de onafhankelijkheid niet te beïnvloeden: Mocht dit toch zo zijn dan dient de combinatie van fiscale dienstverlening en controle te worden verboden. Maar dat verbod moet dan uiteraard gelden voor alle accountantskantoren, ook de grote.

Dat toezicht in de vorm van marktwerking niet werkt is de afgelopen jaren wel duidelijk geworden. Een schandaal als Enron heeft zich toch voor kunnen doen. Toezicht door middel van marktwerking is in de theorie uitstekend te onderbouwen, maar in de praktijk werkt het eenvoudigweg niet. Een toezichthoudende instantie is dan ook voor controleopdrachten, hoe groot of klein ook, bittere noodzaak.

Volgens Doornbos is het toezicht op kleine en middelgrote accountantskantoren nu minimaal. Dat toezicht is echter mede geregeld in de Verordening op de kwaliteitstoetsing, uitgevoerd door het College Toetsing Kwaliteit. In de verordening is vastgelegd dat systemen van kwaliteitsbeheersing en -bewaking bij alle accountantskantoren moeten worden getoetst op opzet en werking. Hierbij worden ook individuele vestigingen bezocht en worden individuele dossiers beoordeeld. Deze toetsing geldt voor alle accountantskantoren. Dus hoezo toezicht op kleine en middelgrote accountantskantoren minimaal?

Ook hebben kleine en middelgrote accountantskantoren, net als de grote, te maken met de nieuwe ontwikkelingen op het gebied van toezicht. Met de Wta en de vereiste vergunning voor een wettelijke controle als onderdeel daarvan op komst, nemen ook de kleine en middelgrote kantoren voldoende maatregelen om daarvoor in aanmerking te komen. Eén van deze maatregelen is het voldoende waarborgen van de onafhankelijkheid. De AFM heeft hierin een toezichthoudende rol. Dat toezicht strekt zich niet alleen uit tot de grote maar terecht ook tot de middelgrote en kleine accountantskantoren.

Aangezien ook kleine en middelgrote accountantskantoren de nadere voorschriften inzake de onafhankelijkheid als leidraad hanteren, fiscale dienstverlening de onafhankelijkheid niet in gevaar hoeft te brengen, toezicht in de vorm van marktwerking niet werkt en ‘echt’ toezicht plaatsvindt vanuit het CTK en de AFM, is de bewering dat de AFM zich te veel richt op de grote accountantskantoren onterecht. Iedere controleopdracht brengt een commerciële relatie tussen accountantskantoor en klant met zich mee, dus bestaat bij iedere controleopdracht het risico dat de onafhankelijkheid in gevaar komt. De AFM is de toezichthoudende instantie voor iedere wettelijke controleopdracht. Het is dus niet meer dan terecht dat de AFM vist in die vijver waarin alle wettelijke controleopdrachten zich bevinden, en zich daarbij richt op alle vissen in die vijver.

Noot
Sander Heutink is werkzaam bij Berk Accountants en Belastingadviseurs. Dit artikel is geschreven op persoonlijke titel.