Betrouwbare informatie voor de Tweede Kamer
Niet alleen in bedrijven maar ook in het openbaar bestuur is voor goede beslissingen betrouwbare informatie nodig. De aan de Tweede Kamer verstrekte informatie blijkt niet altijd van hoge kwaliteit, stelt Ferdie Mooijman. Hij pleit voor een vorm van certificering.
Dit artikel is verschenen in de Accountant nr. 8, 2006
Bekijk alle artikelen uit dit nummer
Ferdie Mooijman
Om organisaties te kunnen besturen en beheersen is het noodzakelijk te bepalen wat de doelstellingen zijn. Het nemen van beslissingen gebeurt dan op basis van de beschikbare informatie en middelen. Essentieel is wel dat die informatie relevant en betrouwbaar is. Het betrouwbaarheidsaspect van financiële informatie is blijkbaar zo belangrijk dat een speciale beroepsgroep, accountants, daar een prima boterham aan kan verdienen.
De behoefte aan betrouwbare informatie is niet anders als we het hebben over het besturen van een land als Nederland. De ministers zijn belast met het bestuur en de Tweede Kamer ziet erop toe dat het gaat zoals de meerderheid van de Kamer dit wenst. Regelmatig vragen Kamerleden aan ministers om informatie over het gevoerde beleid. Deze informatie moet dan wel betrouwbaar zijn, anders kan niet goed worden geoordeeld. Het verstrekken van onbetrouwbare informatie heeft dan ook ernstige consequenties. Helaas wordt er met de boodschapper van de onbetrouwbare of onjuiste informatie niet altijd afgerekend.
Ministers blijven vaak in het pluche, als ze maar toegeven dat wat zij hebben bericht onjuist is en excuses aanbieden. Een beetje onbetrouwbaar is blijkbaar niet zo erg, en als de brenger van de boodschap niet zelf de betrouwbaarheid heeft gecontroleerd, of als de impact niet zo groot is, kan het ook wel er mee door. Dit is natuurlijk schaatsen op zeer glad ijs. Betrouwbaarheid van informatie hoort buiten kijf te staan, al is wel een nadere classificatie van informatie nodig.
Toekomstgerichte informatie zal per definitie niet altijd betrouwbaar zijn. Denk aan de weerberichten. Maar daarbij kun je vaak wel zien waar de deskundige weerman of -vrouw zijn voorspelling op baseert, en achteraf kan iedereen deze deskundigheid toetsen. Het begrip betrouwbaarheid moet niet absoluut worden opgevat. In bepaalde situaties is een hoge mate van betrouwbaarheid gewenst, in andere een lage.
Eigenlijk zou aan alle informatie die wordt verstrekt aan de Tweede Kamer een kwaliteitskeur moeten worden gehangen. Bij voorspellingen moet worden aangegeven waarop deze zijn gebaseerd. Bij zaken uit het verleden moet gewoon worden vastgesteld of het klopt.
In discussies lijkt het soms wel alsof informatie uit geheime of vertrouwelijke rapporten per definitie betrouwbaar zijn, zeker als ze van de CIA zijn. Ten onrechte. Denk aan de vreselijk geheime en zogenaamde onthullende Irak-rapporten.
Natuurlijk kan niet alles tot in detail worden ngecontroleerd. Maar voor zelfs de eenvoudige vraag ‘hoeveel blauw loopt er nu eigenlijk op straat’ moet lang geteld en gerekend worden. En klopt het wel als een regering meldt dat het financieringstekort net binnen de drieprocentnorm is gebleven?
Het controleren van al deze berekeningen is te tijdrovend. Het probleem is echter grotendeels op te lossen door het informatieproducerende apparaat zo in te
richten - met interne controlemaatregelen - dat het moeilijk wordt om onbetrouwbare informatie te produceren. Dit kost natuurlijk enige tijd. Maar daarna sla je twee vliegen in één klap: je krijgt betrouwbare informatie en het dwingt betrokkenen om niet alleen bezig te zijn met de waan van de dag. Er moet immers worden nagedacht over wat je morgen wilt weten. Deskundigen zoals accountants kunnen dit informatieproducerende apparaat beoordelen ofwel ijken.
De belastingbetaler denkt nu waarschijnlijk: dit gaat veel geld kosten en leidt tot veel bureaucratie! Uiteraard gaat dit geld kosten, maar ook de besparingen kunnen gigantisch zijn, door de betere kwaliteit van besluitvorming.
Een bestuurder weet dat wat het informatieproducerende apparaat aan hem of haar verstrekt, inderdaad klopt. Hij hoeft dan ook geen excuses meer aan te bieden voor het de wereld inhelpen van onjuistheden over gemeentelijke heffingen.
Binnenkort gaan in totaal duizenden mensen een bijdrage leveren aan vrede in Afghanistan. Ik hoop van harte dat die beslissing is genomen op basis van relevante en betrouwbare informatie. Veel van wat ik zou willen weten over deze vredesmissie heb ik (nog) niet gehoord, maar ik neem aan dat de beslissers wel over deze informatie beschikten en dat deze voldeed aan de minimale betrouwbaarheidseisen.
Ik hoop van harte dat de politici in de Tweede Kamer beslissingen kunnen nemen gebaseerd op kwalitatief goede informatie. Enig keurmerk zou daarbij kunnen helpen.
Noot
Ferdie Mooijman is zelfstandig gevestigd registeraccountant en als docent werkzaam aan de Vrije Universiteit en de Haagse Hogeschool. Hij schrijft deze opinie op persoonlijke titel.