Ingrijpen in controleprijzen is onlogisch
Arnout van Kempen vindt de discussie over het onder de kostprijs aanbieden van accountantscontrole een foute, die bovendien wordt gevoerd met foute argumenten (zie ook ‘Uitslag webstelling’ in deze rubriek).
Dit artikel is verschenen in de Accountant nr. 8, 2005
Bekijk alle artikelen uit dit nummer
Arnout van Kempen
In de discussies die de laatste jaren hebben gespeeld, met name over de rol van de accountant in boekhoudschandalen, is met enige regelmaat de suggestie gedaan dat de onafhankelijkheid van de accountant bedreigd wordt door de praktijk van het onder de kostprijs uitvoeren van de controle.
Op zichzelf lijkt dat een voor de hand liggende gedachte. Immers, de accountant moet dan wel aanvullende omzet genereren, en zal dus niet genegen zijn in zijn controle een al te hard standpunt in te nemen. Daarnaast weet iedereen uit de praktijk dat als de offerte is uitgebracht voor bedrag X, ook het budget X bedraagt. En als dat niet genoeg is, wordt het controleteam geacht dat op te lossen door op eigen kosten over te werken, of door minder
werkzaamheden te doen. Een kwalijke zaak dus.
Maar dan de andere kant. Het klinkt prachtig: de accountant dient minimaal tegen kostprijs aan te bieden. Maar wat is de kostprijs eigenlijk?
Voorzover ik kan nagaan hanteren kantoren een uurtarief per medewerker, en rekenen ze een budget uit, door de benodigde controle-uren met dat tarief te vermenigvuldigen. Alleen, die tarieven geven niet de variabele kosten van de controle weer. Tenzij ik mijn theorie uit Kosten & Opbrengsten nu helemaal vergeten ben, was er zoiets als het idee dat je nooit onder de variabele kosten zou moeten offreren, maar is er niets op tegen om in tijden van onderbezetting onder de integrale kostprijs te offreren. Het is dus maar de vraag of accountants die volgens hun tariefstructuur ‘onder de kostprijs’ offreren, wel echt onder de variabele kostprijs zitten. Iedereen werkzaam in de branche kan eens nagaan of de gefactureerde uurtarieven hoger of lager zijn dan het uurloon dat hij/zij ontvangt. Ik vermoed dat hieruit zal blijken, dat het met dat onder-kostprijswerken enorm mee valt.
In alle discussies over de toekomst van het accountantsberoep is één standpunt vrijwel onomstreden gebleken. De accountant dient géén ambtenaar te worden, maar moet ondernemer blijven. Los van de vraag of dat terecht is en waarom dan wel, betekent het natuurlijk wel dat je dan de consequenties moet accepteren. Bij ondernemerschap hoort dat het aan de ondernemer zelf is zijn prijzen te bepalen. Doet hij het goed, maakt hij winst. Doet hij het niet goed, helaas, dan ontstaat er weer ruimte.
Je kan je afvragen of er niet een ander motief meespeelt dan de edele drang het accountantsberoep zuiver te houden. Het zou me niet verbazen als de kantoren die om dit soort beperkingen vragen met name die kantoren zijn die zelf niet over voldoende mogelijkheden beschikken om aanvullende omzet te genereren. Is het kortom niet gewoon de kift van kleinere kantoren, die het niet kunnen uitstaan dat de grote vier nou eenmaal makkelijker kunnen concurreren door hun geld te verdienen met specialistische diensten, en het bulkwerk voor bulkprijzen aan te bieden? Dat is dan reuze vervelend voor de kleinere kantoren, en wellicht een interessant punt voor de Nederlandse Mededingsautoriteit, maar het zou niet zo zuiver zijn om het kwaliteitsargument dan in te zetten.
Maar het echte argument is eigenlijk dit: je moet niet sturen op het ene aspect van een onderneming als je doel is een ander aspect te beïnvloeden. Als een melkfabrikant zijn halfvolle melk onder kostprijs wil aanbieden, omdat hij denkt dat hij daardoor zijn yoghurt beter, en winstgevender, kan verkopen, dan verbieden we dat niet met als argument dat dan de melk niet meer goed is. Als je je zorgen maakt over de melkkwaliteit, dan stel je daar eisen aan, en stuurt er een toezichthouder op af om te waarborgen dat die melk goed is, maar je gaat je niet bemoeien met de verkoopprijzen. Is er iemand die die logica zou willen bestrijden? Ja, accountants, blijkbaar.
Noot
Arnout van Kempen is werkzaam bij BDO CampsObers Accountants & Adviseurs. Dit artikel is geschreven op persoonlijke titel.