Magazine 01 april 2004

Vermelding materialiteit werkt averechts

Anders dan Dennis van Donkelaar (‘de Accountant’, februari 2004, pagina 51) vindt Dennis Doornbos vermelding van de materialiteit onwenselijk. En hij vraagt zich af of de wettelijke controleplicht voor beursgenoteerde bedrijven niet kan vervallen.

Dit artikel is verschenen in de Accountant nr. 8, 2004

Bekijk alle artikelen uit dit nummer

» Download dit artikel in pdf

Dennis Doornbos

Met grote interesse las ik het artikel van Dennis Donkelaar, waarin hij het vermelden van de materialiteit in onze accountantsverklaring propageert. Goed om te zien dat een vierdejaars student zijn mening verkondigt, daar kan menig RA nog een voorbeeld aan nemen. Naar mijn persoonlijke inzicht is zijn stelling echter inhoudelijk wat kort door de bocht.
De grootste fout die velen maken is het feit dat er diverse gebruikers zijn van de jaarrekening. Het ‘berekenen’ van een materieel belang is überhaupt een lastig verhaal. Neem de jaarrekening van een grote multinational. De materialiteit die daarbij zal worden gehanteerd zal miljoenen bedragen. Echter, als het gaat om bestuurdersbeloningen ligt dat toch wat anders. Bestuurdersbeloningen staan volop in de aandacht en dat betekent dat de accountant moet vaststellen dat de gepresenteerde cijfers juist zijn weergegeven. Een materialiteit van enkele miljoenen volstaat dan niet, behalve een enkele kruidenier.

Ook mis ik het onderscheid tussen kwantitatieve en kwalitatieve materialiteit. Het vermelden van een bedrag in onze verklaring schept naar mijn inzicht eerder onduidelijkheid dan verheldering, tenzij we alle mogelijke overwegingen in onze verklaring zouden vastleggen. Omdat sommige verklaringen nu al niet te begrijpen zijn, lijkt mij dat onwenselijk.

Over het begrip materieel belang is naar mijn mening een uitgebreid onderzoek nodig onder de vele gebruikers van de jaarrekening. Dit zou zich moeten richten op deelsectoren. Zo zou zo’n onderzoek bij beursgenoteerde bedrijven zich moeten richten op beleggers, kredietverstrekkers, vakbonden en fiscus (vergeef mij als ik een belangrijke groep vergeet). En als het om een zorginstelling gaat, moet onderzoek plaatsvinden onder overheidsinstanties (College Tarieven Gezondheidszorg, College bouw ziekenhuisvoorzieningen, gemeente, ministerie), ondernemingsraad, verzekeraars, banken. Zo’n onderzoek kan wellicht wat meer duidelijkheid brengen over de verwachtingen van het maatschappelijk verkeer ten aanzien van ons werk en het begrip materialiteit. Want, dames en heren accountants, het maatschappelijk verkeer is nog altijd onze primaire opdrachtgever, of zijn we dat soms vergeten?

Om het makkelijker te maken zouden we voor beursgenoteerde bedrijven de verplichte accountantscontrole ook kunnen weglaten. Laat de markt zijn werk maar doen ... Het belang van goed toezicht heeft zich de afgelopen twee jaar met alle schandalen wel bewezen: kleine kans dat beursgenoteerde bedrijven geen verklaring wensen bij de jaarrekening. De onzekerheid op de kapitaalmarkt zou dan immers alleen maar groter worden. Mocht een onderneming er vrijwillig voor kiezen om een verklaring bij de jaarrekening te leveren terwijl branchegenoten dat niet doen, dan zou dat zich moeten vertalen in de vermogenskosten van zulke ondernemingen, en dus in de koers. Gebeurt dat niet, dan zegt dat iets over het belang van de verklaring. Het grote voordeel van het wegnemen van de publiekrechtelijke functie van de accountant bij beursgenoteerde bedrijven is dat de accountant ook minder bang hoeft te zijn voor mogelijke claims. Hij kan zich dan volledig richten op cliënt en zonder schroom zaken rapporteren zonder daarbij de mogelijke consequenties te moeten overzien.

Voor de grote groep bedrijven en instellingen daaronder ligt het wat anders. Dit omdat daar meer gebruikers zijn die niet de mensen en middelen hebben om al die bedrijven en instellingen te controleren. Daarbij valt te denken aan gebruikers als lokale overheden, fiscus, banken en dergelijke. Hier is de marktwerking niet van toepassing. Klein detail is dat deze groep bedrijven wel de spil is van de Nederlandse economie. Alle ophef over beursgenoteerde bedrijven in dit kikkerlandje lijkt daarom soms wel wat uit zijn verband gerukt.

Ook dit artikel is op persoonlijke titel geschreven, ditmaal door een laatstejaars student accountancy.

Noot
Dennis Doornbos is werkzaam bij BDO Accountants & Adviseurs. Hij schrijft op persoonlijke titel.