Magazine 01 april 2004

Nieuws

Accountants sponsoren Bush - Tabaksblat wordt wet - Britse overheid boos over belastingontduiking - Vrouwen - Controleopdrachten in de bouw - Europees toezicht - Nederlanders doen het intern.

Dit artikel is verschenen in de Accountant nr. 8, 2004

Bekijk alle artikelen uit dit nummer

» Download dit artikel in pdf

Accountants sponsoren Bush

Accountantskantoren hebben dit jaar tot nu voor 5,15 miljoen dollar de Amerikaanse politiek gesteund. De big four zijn de grootste sponsors: zij dragen 3,12 miljoen bij. De Republikeinse Partij is hierbij veruit favoriet. 77 procent van door de big four gedoneerd geld verdwijnt in de kas van de Grand Old Party. De rest gaat naar de Democraten.

PricewaterhouseCoopers is de gulste gever en maakte in totaal bijna 850.000 dollar aan beide partijen over. Van dat geld worden behalve de presidentskandidaten ook diverse lokale politici gesteund. PwC is overigens met een donatie van 430.000 dollar de op een na grootste sponsor van de Republikeinse presidentskandidaat George W. Bush. Alleen investment bank Merrill Lynch is met 458.000 dollar nog guller.

Pikant is ook de prominente vijfde plaats van de AICPA, het Amerikaanse NIVRA, dat 224.000 dollar fourneert. De Republikeinse voorkeur bij de beroepsorganisatie is wel iets minder uitgesproken dan bij de individuele kantoren, maar nog altijd aanwezig.

Het Center for Responsive Politics geeft op zijn site (www.opensecrets.org) een schat aan informatie over de financiering van de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Zo is er een overzicht van buitenlandse ondernemingen die de verkiezingskassen van beide kandidaten steunen. KPMG blijkt met vierhonderdduizend dollar voor Bush de grootste ‘buitenlandse’ sponsor te zijn. Het was voor De Telegraaf aanleiding voor een bericht. Maar KPMG-woordvoerder Andy Bellm wijst er op dat KPMG LLP, de Amerikaanse vestiging waar het in feite om gaat, een zelfstandige onderneming is. “Zij neemt eigenmachtig beleidsbeslissingen, los van de raad van bestuur in Amstelveen.”

Voor het overige verwijst hij naar een schriftelijke reactie van woordvoerder Greg Dvorken van KPMG LLP. Dvorken benadrukt dat partijsponsoring in de VS de normaalste zaak van de wereld is. Dat gebeurt via zogenaamde Political Action Comittees, waarbinnen ondernemingen, maar ook organisaties als vakbonden geld inzamelen voor politici. Iedere burger kan een donatie aan zo’n PAC doen. Daarvoor gelden strenge regels. Want iedere gift hoger dan tweehonderd dollar wordt genoteerd in een openbaar register.

“Bijdragen worden geheel vrijwillig door individuele leden van een PAC bijeengebracht. Deze activiteiten zijn volledig transparant en in overeenstemming met de regels van de Federal Election Commission (de Amerikaanse kiesraad, red.) De PAC van KPMG LLP ondersteunt politici van alle partijen die het belang van sterke financiële markten onderschrijven”, aldus Dvorken.

De andere kantoren van de big four noemen net als KPMG de financiële ondersteuning van de presidentsverkiezingen een ‘interne Amerikaanse aangelegenheid’. (AB)

Tabaksblat wordt wet

Het kabinet heeft de Nederlandse corporate governance code van de commissie Tabaksblat aangewezen als gedragscode voor beursgenoteerde vennootschappen. Het kabinet vindt dat de code een bijdrage levert aan het herstel van het publieke vertrouwen in de integriteit van bestuurders, commissarissen en financiële marktpartijen, en neemt vrijwel alle aanbevelingen voor wijziging van de relevante wetgeving over.

Zo moeten beursgenoteerde bedrijven in hun jaarverslag aangeven in hoeverre zij de code naleven: de ‘pas toe of leg uit’-regel. De externe accountant krijgt toegang tot de algemene vergadering van aandeelhouders en heeft daarin het recht het woord te voeren (zie pagina 42). En institutionele beleggers moeten een beleid formuleren ten aanzien van de uitoefening van de zeggenschapsrechten op de aandelen in beursgenoteerde vennootschappen.

KPMG verkoopt headhunters

Het blijft uitverkoop bij KPMG. Na eerder onder meer de onderdelen Bouwmanagement De Laat en adviesbureau Trompenaars Hampden-Turner te hebben afgestoten, neemt het kantoor nu ook afscheid van het 38 mensen tellende KPMG Ebbinge, dat zelfstandig verder gaat als Ebbinge & Company. Via een management buy out krijgen de Ebbinge-partners Paul van Dam en Ron Jansen het bedrijf - gespecialiseerd in ‘recruitment, search en selection’ - volledig in eigendom.

De verzelfstandiging is ingegeven door de recente ontwikkelingen in de Verenigde Staten, de Sarbanes-Oxley-wetgeving en de reactie van de markt op de dienstverlening van accountants in combinatie met overige diensten.

Let op: Wet toezicht trust-kantoren

Op 1 maart 2004 is de Wet toezicht trust-kantoren (WTT) in werking getreden. De meeste accountantskantoren hebben te maken met deze wet, die een veel ruimere werking heeft dan de naam doet vermoeden. Van een trust-kantoor is namelijk al sprake bij het beschikbaar stellen van het (correspondentie-)adres in combinatie met belasting- of jaarrekeningwerk of het voeren van administraties. Deze combinatie komt bij accountants veelvuldig voor. Accountantskantoren zullen moeten kiezen om deze activiteiten ofwel binnen acht weken af te stoten, of zich binnen acht weken bij De Nederlandsche Bank aan te melden als trust-kantoor. De Nederlandsche Bank stelt diverse structurele eisen aan een trust-kantoor en verlangt onder meer dat achterliggende partijen, geldstromen en dergelijke bekend zijn.

Britse overheid boos over belastingontduiking

Volgens een bericht in The Financial Times is de Britse overheid ‘woest’ over de verkoop door grote accountantskantoren van een belastingsontduikingsconstructie aan zo’n duizend ‘rijke mensen’. Volgens de belastingdienst gebruikten ook honderd partners van de accountantskantoren zelf de constructie, die vorig jaar onder ‘uiterste geheimhouding’ aan de man werd gebracht. De gecompliceerde ontduikingsconstructie, gericht op mensen met een inkomen van meer dan 250 duizend pond, komt erop neer dat staatsobligaties worden gekocht en vervolgens weer worden verkocht met een fake-verlies, dat het belastbaar inkomen tot (vrijwel) nul reduceert. Op 15 januari 2004 kondigde de regering wettelijke maatregelen aan om de constructie, die de schatkist mogelijk tweehonderd miljoen pond kostte, te verbieden. De belastingdienst laat in het artikel weten dat mensen die claimen de constructie voor 15 januari 2004 te hebben toegepast maar dat in werkelijkheid later deden, strafrechtelijk zullen worden aangepakt (zie ook pagina 22).

Vrouwen

Op initiatief van Deloitte-voorzitter Willy Biewinga, ambassadeur van Opportunity in Bedrijf, publiceerden de big four onlangs een rapportje over ‘Diversiteit binnen de (financieel)zakelijke dienstverlening’. Probleem: de gestegen instroom van vrouwen leidt nog niet tot een evenredige stijging van het aantal vrouwen in hogere functies. Reden: de uitstroom van vrouwen is groter dan van mannen. Ze blijven wel werken, maar vaak in andere bedrijven. Daarom moet de aandacht nu nadrukkelijk uitgaan naar de doorstroom. De publicatie geeft een aantal aanbevelingen:

• Blijf zorgen voor voldoende instroom.
• Benoem daadwerkelijk vrouwen in hogere en zichtbare functies.
• Start de discussie met jonge talentvolle medewerkers over hoe zij zich willen ontwikkelen en welke belemmeringen zij daarbij zien.
• Toon als top duidelijke betrokkenheid bij de wenselijkheid van meer diversiteit in alle managementlagen: in woord en daad.
• Gebruik zakelijke argumenten om interne weerstand weg te nemen.
• Speel het ‘over de band’. Erkenning van buiten als werkgever die diversiteit hoog in het vaandel heeft, werkt uitstekend om binnen de organisatie meer medewerking te krijgen.
• Laat onderdelen van de organisatie zelf (meetbare) doelstellingen formuleren en laat hen zelf aangeven hoe ze die zullen bereiken.
• Ondersteun vrouwen in hogere functies en op weg daarheen, bijvoorbeeld via intern mentorschap.
• Verbeter de carrièreperspectieven van inhoudelijk specialistische functies.
• Zorg voor een goede verhouding tussen werk en privé-leven, voor zowel mannen als vrouwen.

Tijdig inzicht IFRS voorkomt koersval

Beleggingsanalisten vinden dat beursgenoteerde ondernemingen al in de eerste helft van 2004 inzicht moeten geven in de gevolgen van de nieuwe International Financial Reporting Standards. De nieuwe verslaggevingsregels zijn vanaf 2005 wettelijk verplicht en kunnen een aanzienlijke impact hebben op de kerncijfers, zoals de winst per aandeel. Niet tijdig geven van inzicht in die gevolgen kan leiden tot een aanzienlijke negatieve beursreactie, blijkt uit een onderzoek van KPMG en Citigate First Financial onder beursgenoteerde ondernemingen en beleggingsanalisten.

De meerderheid van de onderzochte bedrijven is niettemin van plan om pas in 2005 voor het eerst te rapporteren volgens de IFRS-richtlijnen. Slechts tien procent denkt bij de publicatie van de jaarcijfers over 2004 al het resultaat volgens IFRS te tonen.

Wel pensioen, niet zweten

Met uitzondering van de Italianen en Fransen, noemen alle Europese topmanagers bedrijfspensioenen als aantrekkelijkste secundaire arbeidsvoorwaarde. Bijna tweederde (65 procent) zegt dat een bedrijfspensioen personeel kan aantrekken en behouden. Bron: het jaarlijkse UPS Europe Business Onderzoek onder 1.500 Europese topmanagers. Verder verschillen de emolumentenvoorkeuren aanzienlijk. Meer dan de helft van de Nederlandse zakenlieden (56 procent) vindt flexibele werkuren een zeer belangrijke bindende factor en ook niet direct vakgerelateerde cursussen scoren hoog (42 procent). Fransen daarentegen vallen vooral op bedrijfsaandelen of aandelenspaarplannen, en Italianen prefereren bedrijfsgezondheidszorg. De Belgen springen er opvallend uit als uitgesproken auto-van-de-zaak-liefhebbers: 53 procent, tegen een Europees gemiddelde van 32 procent. Kinderopvang scoort opvallend bescheiden. Nederland is daarbij met zeventien procent nog het meest enthousiast. Zweten op kosten van de baas scoort overal het laagst.

E-mail naar prullenbak

Meer dan de helft van de organisaties die werken met Microsoft Exchange archiveert e-mail niet. En 28 procent is dat ook niet van plan, blijkens een onderzoek door C2C Systems en marktonderzoeksbureau Osterman Research.

Slechts negentien procent gebruikt een archiveringssysteem met index- en zoekfuncties. Driekwart van de ondernemingen bewaart alles op tape en noemt dat archiveren. Maar de helft stuurt deze ‘archieven’ na negentig dagen weer richting prullenbak. De onderzoekers constateren dat ondanks regelgeving op dit terrein, IT-afdelingen een strategische visie ontberen.

Prestatiebeloning werkt

Prestatiebeloning werkt. Volgens de mensen die ermee werken tenminste. Dat blijkt uit een onderzoek door Atos KPMG Consulting, Universiteit Nyenrode en de Universiteit van Tilburg, onder ruim honderd hogere leidinggevenden in profit- en not-for-profit-sector. Meer dan de helft vindt dat prestatiebeloning zorgt voor meer gemotiveerde medewerkers, die zich meer richten op de juiste zaken in hun werk. Slechts een minderheid ziet nadelen of gevaren. Ruim zeventig procent van de managers heeft inmiddels zelf prestatiebeloning, de helft daarvan past het ook toe op medewerkers.

Controleopdrachten in de bouw

Het NIVRA heeft de leden twee Audit Alerts gestuurd met aanwijzingen voor controlerend accountants in de bouwsector. Dit naar aanleiding van hernieuwde media-aandacht voor de bouwsector en de introductie van een bedrijfscode voor de sector per 1 januari 2004. Audit Alert 12 wijst op aspecten die bij deze controleopdrachten bijzondere aandacht verdienen, waaronder:

• Nagaan of het bedrijf de door het Algemeen Verbond Bouwbedrijf (AVBB) aanbevolen gedragscode heeft ingevoerd (zie www.sbib.nl), dan wel een gedragscode die minimaal een zelfde diepgang heeft.
• Nagaan of deze code zodanig is geïmplementeerd dat kan worden voldaan aan de daarin vastgelegde criteria, en inbreuken op de integriteit adequaat worden voorkomen of geredresseerd.
• Nagaan of de controlecliënt bij de NMA overtredingen van de Mededingingswet heeft gemeld.
• Het voortdurend alert zijn op enig signaal afkomstig uit interne of externe bronnen dat kan duiden op fraude.

Tevens wordt expliciet gewezen op bepaalde noodzakelijke werkzaamheden. Het NIVRA benadrukt overigens dat zich ondanks deze maatregelen feiten kunnen voordoen die naar hun aard niet uit de administratie blijken of daar door de leiding van de huishouding bewust buiten worden gehouden.

Audit Alert 12a, een vervolg op Audit Alert 12, stelt onder meer vast dat melding door een bouw- of aanverwant bedrijf bij de NMa van prijsafspraken, een ‘signaal van fraude’ is zoals bedoeld in de Verordening op de Fraudemelding. Dat betekent dat een fraudeonderzoek moet worden ingesteld. Ook geeft de Audit Alert handreikingen hoe met zo’n melding moet worden omgegaan in de jaarverslaggeving en bij de accountantscontrole.

MKBalans

Op 8 maart 2004 lanceerden het ministerie van Economische Zaken en Syntens de vernieuwde website MKBalans, een online instrument dat ondernemers in het midden- en kleinbedrijf inzicht geeft in de immateriële aspecten van hun bedrijfsvoering. Via een uitgebreide vragenlijst leren ondernemers de sterktes en zwaktes van hun onderneming beter kennen en kunnen ze nagaan hoe ze er vergeleken met hun concurrenten voor staan (de database bevat gegevens over ruim duizend bedrijven). Ook worden concrete adviezen gegeven voor het verbeteren van de bedrijfsvoering.

Accountants fanatiekste lezers

Van alle beroepsgroepen besteden accountants de meeste vrije tijd aan lezen. Ook lezen ze het vaakst humoristische boeken. Dat meldde de website van de BBC op de Britse World Book Day, half maart. Dit op basis van een onderzoek onder 1.600 mensen uit verschillende beroepsgroepen. Accountants lezen gemiddeld vijf uur per week. Ze worden op enige afstand gevolgd door achtereenvolgens secretaresses, politici, journalisten en - verrassend - taxichauffeurs. De favoriete lectuur van deze rijders zijn ‘zelfhulpboeken’.

Niet minder opmerkelijk is de laatste plaats der geestelijken, van wie toch enige literaire reflectie zou mogen worden verwacht. Blijkbaar hebben ze het daarvoor toch te druk. Volgens de bisschop van Oxford, Richard Harris, bestaat het meeste leeswerk in deze beroepsgroep uit theologische stukken. “Dat zou je als werk kunnen zien”, erkent de kerkvorst. “Maar voor de meesten is het ontspanning.” Opvallend is verder dat advocaten een voorkeur hebben voor lezen op het toilet.

Verantwoording besteding EU-geld moet beter

Aan beheer, toezicht en controle van EU-gelden kan nog veel worden verbeterd. De Brusselse EU-instellingen boeken langzaam vooruitgang, maar in de lidstaten bestaat nog onvoldoende zekerheid over de decentrale besteding van EU-gelden. Ook voor Nederland is de vraag of EU-gelden rechtmatig worden besteed nog steeds niet goed te beantwoorden, omdat er weinig informatie beschikbaar is. Dit staat in het door de Algemene Rekenkamer gepubliceerde EU-trendrapport 2004. De Europese Rekenkamer hanteert sinds kort een nieuwe controleaanpak, waardoor er wel meer bekend is over de rechtmatigheid per sector (bijvoorbeeld landbouw). Door het versnipperde beeld is het echter onmogelijk om per geldstroom of lidstaat te zien in hoeverre EU-gelden rechtmatig worden uitgegeven. Met alleen het verbeteren van de nationale verantwoording in Nederland, wordt het probleem niet opgelost. Daarom streeft de Algemene Rekenkamer naar samenwerking met andere nationale rekenkamers binnen de EU.

Notariaat groeit, topkantoren krimpen

Ranglijstjes in de accountantssector vertonen immer een hoog déjà vu-gehalte. Hoe anders is het in de top van het Nederlandse notariaat. De jaarlijkse inventarisatie door Uitgeverij KSU, laat forse verschuivingen zien. De Brauw is weer teruggekeerd op zijn vertrouwde eerste plaats, en ook verder is sprake van een enthousiaste stoelendans. Belangrijk is de vaststelling dat ondanks de groei van de totale markt, bijna alle kantoren in de Top 30 zijn gekrompen, in totaal met 5,2 procent. De enige uitzonderingen zijn Houthoff Buruma en Nysingh Dijkstra de Graaff. De krimp is deels een gevolg van een beleidsomslag. Zo willen kantoren als De Brauw en Allen & Overy hun notariaat, net als hun advocatenpraktijk, alleen nog richten op zogenaamde high end-werkzaamheden.

Wat betreft die top-cliënten: De Brauw bedient nog altijd de meeste Top 100, AEX- en Midkap-bedrijven. Maar het veel kleinere Allen & Overy zit het kantoor in al deze categorieën op de hielen. Verder zijn ook Stibbe, NautaDutilh en Loyens & Loeff goed in dit segment vertegenwoordigd.

Europees toezicht

Eurocommissaris Frits Bolkestein heeft zijn voorstel voor scherper toezicht op accountants ter goedkeuring voorgelegd aan zijn collega’s in de Europese Commissie. Het voorstel voorziet in ‘robuust’ nationaal toezicht op de accountants van de zevenduizend beursgenoteerde ondernemingen in de Europese Unie, door toezichthouders die in Europees verband nauw gaan samenwerken.

Accountants moeten volgens het voorstel veel meer openheid geven over hun belangen en andere bedrijfsactiviteiten, zoals consultancy. Verder bevat de richtlijn enkele ‘ethische principes’ rond de onafhankelijkheid en objectiviteit van accountants, en moet elk bedrijf een onafhankelijk toezichtcomité krijgen, dat direct met de accountant mag overleggen, zonder het bestuur daarin te kennen. Ook selecteert dit comité de accountant waarmee het wil werken en legt dit voor aan de aandeelhouders. Een bedrijf dat wisselt van accountant moet dit met redenen omkleed melden aan de nationale toezichthouder. Ook moeten accountants vaker rouleren.

Het voorstel laat landen daarbij de keuze om bedrijven ofwel elke zeven jaar verplicht van accountantsfirma te laten wisselen, ofwel elke vijf jaar van accountant (van hetzelfde kantoor). Ook Bolkesteins eerder naar buiten gebrachte standpunt dat - anders dan bijvoorbeeld bij Parmalat het geval was - altijd één accountant eindverantwoordelijk is voor de gehele controle, is onderdeel van het voorstel.

Toelichting RJ-richtlijnen

Over de regelgeving over de verwerking van het voorstel tot resultaatbestemming in de jaarrekening blijkt in de praktijk veel onduidelijkheid te bestaan. Daarom heeft het NIVRA een nadere toelichting opgesteld op de desbetreffende Richtlijnen 420 (Winstbestemming, verwerking verlies) en 160 (Gebeurtenissen na balansdatum) van de Raad voor de Jaarverslaggeving (RJ). De toelichting gaat ook in op de invloed op de accountantsverklaring.

Verder is het begrip ‘buitengewone post’ in Richtlijn 270 (Winst- en verliesrekening) van de jaareditie 2002 van de RJ-Richtlijnen belangrijk ingeperkt. Een aantal posten mag voor verslagjaren die aanvangen op of na 1 januari 2003 niet meer als buitengewone post worden geclassificeerd. Het NIVRA licht deze regelgeving toe en geeft met voorbeeldteksten aan wat de invloed is op de door de accountant af te geven verklaring.

SEC: alle IFRS toepassen

De Amerikaanse beurstoezichthouder SEC wil dat buitenlandse - lees: vooral Europese - bedrijven met een Amerikaanse beursnotering alle internationale verslaggevingsregels gaan toepassen. Ook de in Europa nog steeds bediscussieerde standaarden 32 en 39 over derivaten. Met name Franse banken dringen aan op aanpassing van deze twee door de International Accounting Standards Board vastgestelde regels. Zelfs als de Europese Commissie aangepaste versies zou goedkeuren, houdt de SEC vast aan de originele IASB-standaarden, zegt Paul Dudek, hoofd international corporate finance van de SEC, in The New York Times.

Nieuwe fraudestandaard IAASB

De International Auditing and Assurance Standards Board (IAASB) van de International Federation of Accountants (IFAC) heeft een nieuwe versie van International Standard on Auditing (ISA) 240 gepubliceerd: The auditor’s responsibility to consider fraud in the audit of financial statements. Deze verlangt van accountants een proactievere houding bij het beoordelen van frauderisico’s. De nieuwe standaard bouwt voort op de vorig jaar gepubliceerde nieuwe audit risk-standaarden van de IFAC, en verlangt van het controleteam een nadere focus op gebieden met een verhoogd risico op afwijkingen van materieel belang ten gevolge van fraude, inclusief directiefraude. Verder moet worden ingegaan op die controlewerkzaamheden die een bijdrage kunnen leveren aan het ontdekken van fraude. De ISA benadrukt nogmaals dat van de accountant bij de jaarrekeningcontrole een professioneel-kritische instelling wordt verlangd, los van de eerdere ervaringen met de integriteit van het management en andere bestuursorganen. De standaard heeft betrekking op de controle van jaarrekeningen met boekjaren die aanvangen op of na 15 december 2004.

Santing en Maijoor naar AFM

Per 1 april 2004 treden Gerald Santing en Steven Maijoor als directeur in dienst bij de AFM. Santing was tot die datum hoofd Financial Advisory Services bij Deloitte, Steven Maijoor is hoogleraar Control en Auditing aan de Universiteit Maastricht. De twee andere AFM-directeuren zijn Theodor Kockelkoren en Herman Korte. In tegenstelling tot het bestuur
van de AFM, dragen de directeuren geen gezamenlijke verantwoordelijkheid, maar krijgen ze individuele mandaten.

Record faillissementen

Het jaar 2003 was een recordjaar voor faillissementen. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) waren het er bijna 8.750, dertig procent meer dan in 2002 en honderd minder dan in het oude recordjaar 1982. Bijna de helft van de faillissementen betrof BV’s. De stijging trof alle bedrijfstakken, maar in absolute zin telt ‘verhuur en zakelijke dienstverlening’ de meeste bankroets, ruim 1.600.

Loket MKB

Begin februari 2004 opende de Universiteit van Tilburg het Loket MKB, een laagdrempelige voorziening voor ondernemers uit de regio die informatie nodig hebben, (afstudeer)opdrachten willen laten uitvoeren of stagiaires, afstudeerders en werkstudenten willen plaatsen. Het Loket MKB denkt dat bij ondernemers een grote vraag bestaat naar uitvoerders van - relatief laaggeprijsde - onderzoeksopdrachten, maar dat ze vaak moeite hebben met het vinden van hun weg naar de aanbieders.

Nederlanders doen het intern

Nederlandse financieel managers van beursgenoteerde bedrijven rekenen voor het uitvoeren van de overgang op IFRS (International Financial Reporting Standards) vooral op intern personeel. Maar vreemd genoeg zijn ze minder actief in het trainen van hun interne personeel dan omringende Europese landen. Dat blijkt uit een onderzoek door interim managementbureau Robert Half Management Resources onder 773 financieel managers in Australië, België, Duitsland, Frankrijk, Groot-Brittannië, Ierland, Nederland, Tsjechië en Nieuw-Zeeland.

Op de vraag ‘Wat bent u van plan te doen ter voorbereiding op conversie?’ antwoordt zestig procent van de Nederlandse managers daarvoor vooral te vertrouwen op het interne personeel. In Duitsland en Groot-Brittannië is dat slechts een kwart, in België de helft. Bedrijven in deze landen werken voor de overgang vooral samen met de big four en onafhankelijke consultancy-bedrijven.

Op de vraag of het personeel al een training heeft ontvangen antwoordt 27 procent van de ondervraagde Nederlanders ‘ja’. Dat is duidelijk minder dan het gemiddelde van 38 procent, en helemaal dan in landen als België (75 procent), Tsjechië (zestig procent), Frankrijk (47 procent) en Duitsland (42 procent).