Magazine 01 juli 2014

Gespot - juli/augustus 2014

Wat gebeurt er aan het front van wetenschap en onderzoek? Een maandelijkse selectie van lezenswaardige publicaties uit binnen en buitenland.

Dit artikel is verschenen in Accountant nr. 7/8, 2014

Bekijk alle artikelen uit dit nummer

Tekst: Joost van Buuren en Chris Knoops

Transparantie jaarrekening en belastingontwijking

De Amerikaanse verslaggevingsstandaarden boden in 1998 een mogelijkheid niet langer de segmentatie van bedrijfsresultaten naar geografische regio te rapporteren. Bedrijven die hiervan gebruikmaken hebben een lagere effectieve belastingdruk dan bedrijven die wel bedrijfsresultaten naar regio uitsplitsen. Dit effect is verminderd door invoering van een extra toelichting in de belastingaangifte vanaf 2004. 

• Hope, O-K., Ma, M.S., & Thomas, W.B. (2013). Tax avoidance and geographic earnings disclosure. Journal of Accounting and Economics, 56(2-3), 170-189

Verwachtingen opstellen blijft moeilijk

Eén van de belangrijke onderdelen in de controle is het ontwikkelen van verwachtingen ten aan zien van de aard en omvang van de jaarrekeningposten. Een onbevangen houding van de accountant is daarbij essentieel. Uit een experiment blijkt dat accountants die kennis hebben van de voorlopige ongecontroleerde jaarrekening minder kritisch neigen te zijn. Accountants die geen kennis hebben van de voorlopige jaarrekening zijn kritischer en beter in staat materiële onjuistheden te ontdekken.

• Pike, B.J., Curtis, M.B., & Chui, L. (2013). How does an initial expectation bias influence auditors' application and performance of analytical procedures? The Accounting Review, 88(4), 1413-1431

Resultaatsturing en bonussen

Persoonlijke belangen van managers zijn regelmatig de oorzaak van winststuring. Onderzoekers hebben in een experiment met 72 bestuurders onderzocht of een verhoogde transparantie in de jaarrekening de kans op resultaatsturing verlaagt. Alleen in geval dat bestuurders ook aandeelhouder zijn, wordt resultaatsturing verminderd door meer transparantie. Ten aanzien van bestuurders zonder aandelenbelang sorteert transparantie geen positief effect.

• Rose, J.M. , Mazza, C.R., Norman, C.S., & Rose, A.M. (2013). The influence of director stock ownership and board discussion transparency on financial reporting quality. Accounting. Organizations and Society, 38(5), 397-405

Voordelen IFRS?

Wat waren de voordelen van de verplichte introductie van IFRS voor de kapitaalmarkten? Onderzoekers richten zich op voordelen van verhoogde liquiditeit. Hun conclusie is dat er nauwelijks liquiditeitsvoordelen zijn in landen door de invoering van IFRS. Integendeel, de liquiditeit van de kapitaalmarkten is vooral verbeterd door versterkt toezicht, ook in landen waar IFRS niet verplicht is ingevoerd. De overgang naar IFRS heeft echter een gering effect gehad.

• Christensen, H.B., Hail, L., & Leuz, C. (2013). Mandatory IFRS reporting and changes in enforcement. Journal of Accounting and Economics, 56(2-3, Supplement 1), 147-177

Voordelen SOx?

Was de invoering van Sarbanes-Oxley Act (SOx) volgens het Amerikaanse bedrijfsleven per saldo voordelig? Onderzoek onder 2.900 managers concludeert dat managers van mening zijn dat de kosten uiteindelijk hoger zijn dan de baten. Betere compliance wordt als belangrijkste bate gezien. Echter, vooral bij kleinere bedrijven zijn de kosten proportioneel hoger. 

• Alexander, C.R. , Bauguess, S.W., Bernile, G., Lee, Y-H.A., & Marietta-Westberg, J. (2013). Economic effects of SOX Section 404 compliance: A corporate insider perspective. Journal of Accounting and Economics, 56(2-3), 267-290

Invloed persoonskenmerken op controlekwaliteit

Aan de hand van controledossiers onderzoeken de auteurs wat de invloed is van ervaring op de bepaling van de uitvoeringsmaterialiteit. Het aantal jaar partnerervaring en industriespecialisatie blijken een significant verband vertonen met het uitvoeringsmaterialiteitspercentage. Algemene ervaring toont echter geen significant verband. Een lagere uitvoeringsmaterialiteit veronderstelt te leiden tot een verhoogde kwaliteit van de audit. 

• Nieuw Amerongen, C.M. van, & Veeken, S.V.S. van der (2014). Welke impact hebben persoonskenmerken van de accountant op de uitvoeringsmaterialiteit?  MAB, 88(6, juni)

Behavioral accounting research

Behavioral accounting research heeft als onderzoeksobject de wijze waarop verschaffers, controleurs en gebruikers van verslaggevingsinformatie tot oordelen en besluiten komen. De auteurs geven aan welke factoren van invloed waren op de hernieuwde aandacht voor experimenten en surveyonderzoek op het gebied van de financiële verslaggeving. 

• Knoops, C.D., & Beest, F. van (2014). Behavioral accounting research op het gebied van financiële verslaggeving. MAB, 88(6, juni)

Cfo: financial leader?

De auteurs presenteren de bevindingen van een exploratief onderzoek naar het toekomstbeeld van de cfo in Nederland in de profit- en non-profitsector. Aan de hand van 59 interviews met financieel verantwoordelijken wordt een beeld geschetst van de ontwikkeling in de aandachtsgebieden van de cfp en de daarvoor benodigde kennis, vaardigheden en competenties. De komende tien jaar verwacht de cfo zich meer dan nu bezig te houden met de strategie van de organisatie. Hij ontwikkelt zich steeds meer tot één van de gezichtsbepalende bestuursleden van de organisatie: de financial leader. 

• Leeuwen, O.C. van, & Mookhoek, M.L. (2014). De toekomst van de CFO: op weg naar financial leadership. MAB, 88(6, juni)

Lehman-casus

De auteurs beschrijven de teloorgang van Lehman Brothers in 2008 in de vorm van een casestudie die in een onderwijsomgeving kan worden gebruikt. Uit de teloorgang van Lehman Brothers kunnen diverse lessen worden getrokken om vergelijkbare debacles in de toekomst te voorkomen. 

• Emanuels, J.A., Langendijk, H.P.A.J., & Wallage, P. (2014). De Lehman-casus. MAB, 88(6, juni)