Out of print: 'Shell - heaven'
Ook voor een gerenommeerd fotograaf als Herman Landshoff (1905-1986) zal alleen al de opdracht een droom zijn geweest: het beeld mogen verzorgen voor een prestigieus coffeetable-book van de New Yorkse uitgeverij Harry N. Abrams.
Dit artikel is verschenen in Accountant nr. 11, 2012
Bekijk alle artikelen uit dit nummer
Maar om vervolgens - in 1972 - het resultaat in de boekwinkels te zien liggen, moet ronduit een feest zijn geweest. Mooier kon, en kan, fotografie niet worden uitgegeven.
Wie deze rubriek eerder las, zal mijn zwak voor fraai geïllustreerde non-fictie zijn opgevallen. Welnu, in die categorie is dit boek het non-plus ultra. En het gaat over, geloof het of niet… schelpen.
De auteurs vane Shell - Five Hundred Years of Inspired Design, Marguerite en Hugh Stix, die op Manhattan een galerie runden, gespecialiseerd in zeldzame schelpen (bestaat dat verzamelgebied nog wel?) hoorden aanvankelijk vooral reacties van ongeloof als ze over hun boekproject vertelden. Iemand riep zelfs: ‘Shell - hell!’, zeggen ze in hun inleiding
Diegene had kennelijk een beperkt voorstellingsvermogen. Want een bezoeker van een schelpentoonstelling in Stix’ galerie verzuchtte eens: ‘I'm not religious, but when I look at them I believe in God.’
Zo'n reactie kan ook dit boek oproepen. Je gelooft amper dat de natuur zo'n variëteit in vormen kan creëren. De Stixen en Landshoff tonen schelpen als de paradijsvogels van de zee.
Dat die foto's zo sterk overkomen heeft alles met die afdrukkwaliteit te maken. In de zwart-wit foto's is zwart díép-zwart, overlopend naar wit in een oneindig gamma aan grijstinten. Een ouwe rot in het drukkersvak zei me, toen ik hem het boek liet zien, dat zo'n resultaat alleen kon worden bereikt dankzij een diepdruktechniek met koperplaten, in combinatie met een inkt die het zware, bijna kartonachtige papier, volledig verzadigt. Dat drukken gebeurde opmerkelijk genoeg in Japan, een land dat het koppel-Stix vaak bezocht omdat, zo schrijven ze, schelpen verzamelen daar traditioneel wel serieus wordt genomen.
De tientallen kleurenfoto's, verwerkt als losse, ingeplakte platen, zijn even fenomenaal. Vliesdunne halftransparante vellen zorgen ervoor dat waar ze in het boek tegenover elkaar staan, de kleuren elkaar niet kunnen besmetten en de bladen niet kunnen verkleven.
Die uitgeverij, Abrams, opgericht in 1949, zou je kunnen zien als de uitvinder van het enige segment van de boekenmarkt dat ook vandaag nog groeit. Namelijk dat van die grote, luxe kunst- en bladerboeken die we nu coffeetable books noemen (denk aan Taschen!). Een haast even schitterende Abrams-uitgave die ik hier heb liggen heet Minerals - Nature's Fabulous Jewels. Het doorbladeren van een boek als dit is bijna ontroerend. Niet alleen door de verpletterende schoonheid van een van de laagste levensvormen, maar ook doordat je bij elke pagina de totale toewijding van de makers voelt. Iets doen, puur met de intentie dat het helemaal goed moet zijn. Zou het werk dat we zelf doen die reactie ook oproepen?