Magazine 01 mei 2013

Simpeler belastingsysteem, minder advies?

Een minder gecompliceerd systeem van belastingen en andere op winst of inkomen gebaseerde toeslagen en heffingen. Daar kan niemand tegen zijn. Hoewel? De adviseurs misschien?

Dit artikel is verschenen in Accountant nr. 5, 2013

Bekijk alle artikelen uit dit nummer

» Download dit artikel in pdf

Voor de gidsen in de jungle van de belasting- en premieheffingswetgeving, de belastingadviseurs en -consulenten, zou de vereenvoudiging immers minder werk kunnen betekenen. Zijn de vereenvoudigingsplannen zoals in oktober 2012 gepresenteerd door de ‘Commissie inkomstenbelasting en toeslagen’ - kortweg commissie Van Dijkhuizen - een bedreiging voor fiscalisten?

Grote uitruil

Dat rapport ‘Van Dijkhuizen’, dat in definitieve vorm deze maand wordt verwacht, liet zien hoe vereenvoudiging zou kunnen en het toont mogelijkheden om de tarieven voor de inkomstenbelasting te verlagen. De opbrengsten van het schrappen van aftrekposten zouden volledig worden teruggegeven in de vorm van tariefverlaging. Dat zou de huizenmarkt, en daarmee de economie, weer op gang kunnen brengen. Mooi! Iedereen wint!

Maar hoe realistisch is het? Ook politiek gezien? Dat er tussentijds een rapport werd uitgebracht was om de kabinetsformateurs, toen nog bezig, gelegenheid te geven alvast een paar ideeën in het regeerakkoord te verwerken. Voor een klein deel gebeurde dat. Maar zal de regering daarna verder durven gaan? Het advies impliceert een grote uitruil van aftrekposten en heffingsdrempels en toeslagen, tegenover een simpele twee-tarievenstructuur, mogelijk zelfs een vlaktax. Maar de ophef die een kleine aanpassing in de hypotheekrenteaftrek al teweeg bracht, tempert de verwachtingen wel.

Polderen

Draagvlak en poldertraditie. Dat zijn de knelpunten die Pieter Drubbel aanwijst als de redenen om niet erg te geloven in echte belastingvereenvoudiging. Drubbel is verbonden aan Sajet Telting & Partners, een belastingadvieskantoor aan de Amsterdamse Zuidas dat zich onder meer toelegt op de advisering van innovatieve ondernemingen. Volgens hem kunnen wijzigingen in onze - progressieve - belastingtariefstructuur maar weinig vereenvoudiging opleveren. “Het zou slechts om een geautomatiseerde rekenexercitie gaan”, denkt hij. Bovendien kan lastenverlichting volgens Drubbel alleen als het huidige woud aan politiek gedreven aftrekposten sterk wordt verminderd. “Maar ons politiek stelsel staat haaks op het streven naar eenvoud.”

Ook het plan voor de ‘winstbox’, op papier een vereenvoudiging, kan daar op stranden. “Talloze zzp'ers die weinig verdienen, zouden er fors op achteruit gaan, ook administratief. Dus krijg dát er politiek maar eens door.”

Politiek betekent: polderen. In de woorden van Drubbel: “Elk stukje beleidsverandering moet met concessies aan de oppositie worden gekocht. Ieder krijgt een beetje z'n zin, maar een heel complexe fiscale wetgeving is het gevolg.”

Weinig zorgen

Drubbel maakt zich, tegen die achtergrond, weinig zorgen over de behoefte aan fiscaal advies.

En zo ziet Frans Groeliker, fiscaal partner en bestuurslid van Baker Tilly Berk in Gouda, het ook. Zelfs als de agenda van Van Dijkhuizen wordt uitgevoerd en we gaan van drie naar twee of zelfs één IB-schijf, en we schrappen speciale regelingen, dan zou dat een kwestie zijn van weinig meer dan wat aanpassingen van de aangiftesoftware.

Groeliker: “Natuurlijk adviseren belastingadviseurs particulieren en ondernemers nu over de aftrekposten die ‘Van Dijkhuizen’ wil schrappen. Misschien vervalt dat werk, en wellicht zou je dan bij particulieren wat minder belastingarbitrage zien. Maar dat is maar een beperkt deel van onze werkzaamheden.”

‘Veel relevanter’

Commercieel veel relevanter noemt hij zaken rond erf- en schenkingbelasting, opvolgingskwesties, de fiscaal-juridische vorm van ondernemingen, en bij internationale ondernemingen: transferpricing. Ook als er drastisch zou worden vereenvoudigd, blijft díe adviesbehoefte groot. Groeliker: “Naar mijn idee is een complex belastingsysteem onvermijdelijk bij een democratische, complexe maatschappij zoals wij die hebben.”

Drie richtingen voor vereenvoudiging

Koen Caminada, hoogleraar empirische analyse van sociale en fiscale regelgeving aan de universiteit van Leiden, is een van de leden van de commissie Van Dijkuizen. Hij wijst op drie mogelijke richtingen voor vereenvoudiging.

“Ten eerste: volledige integratie van alle toeslagen en kortingen in één huishoudenstoeslag. Daarbij staat de gegevensuitvraag via een massaal proces van de Belastingdienst centraal. Het gaat namelijk wel om ongeveer tien miljoen belanghebbenden die nu nog in een omslachtig tweerichtingsverkeer informatie uitwisselen met de Belastingdienst. Daar valt nog de nodige winst te halen met stroomlijning.

Tweede mogelijkheid: een duale IB, dus mogelijk het vervallen van box 2.

En drie: flink saneren in aftrekposten. Het interimrapport van afgelopen oktober gaat daarop uitvoerig in.”Caminada is duidelijk minder somber over de kanten van het voorstel dan de fiscalisten in het veld. “Over de hypotheekrenteaftrek was inderdaad veel gedoe, maar zo'n met taboe beladen onderwerp is toch niet representatief. Op andere punten kon veel makkelijker resultaat worden geboekt.

Het huidige kabinet brengt het aantal kindregelingen terug van dertien naar vier. En vier of vijf belastingen werden geschrapt. De verwachtingen mogen niet al te hoog gespannen zijn, maar ik ben ik niet pessimistisch.”

‘Los liever twee andere problemen op’

Sylvester Schenk is directeur fiscale zaken bij Flynth (voorheen GIBO) adviseurs en accountants in Arnhem en daarnaast voorzitter van het Register Belastingadviseurs. Hij noemt vereenvoudiging wenselijk maar zegt er ‘praktisch gesproken’ niet erg in te geloven.

“De vermogensrendementheffing in box 3 was zo'n vereenvoudiging: dertig procent belasting over een verondersteld rendement van vier procent. Simpel. Maar nu je nergens meer vier procent krijgt, vindt men deze belasting ineens onrechtvaardig. Tja.”

Liever zou Schenk een paar andere problemen oplossen. “Veel mkb'ers voelen zich gedwongen te kiezen voor een bv vanwege de beperking van aansprakelijkheid. Maar ze gaan dan ook van de IB- naar de VPB-sfeer (van inkomsten- naar vennootschapsbelasting, red.), met alle nadelen van dien. Ik bepleit een juridische vorm daartussenin.”

Iets vergelijkbaars speelt bij de anti-misbruikwetgeving bedoeld om te voorkomen dat multinationals hun schulden concentreren in Nederland, waar de rente aftrekbaar is. Schenk: “Maar kleine ondernemingen vallen er ook onder. Hun financiering is hierdoor ineens een probleem. Introduceer dus een drempel bij een paar miljoen balanstotaal, zou ik zeggen.”

Is dat een vereenvoudiging?

Schenk: “Eh, niet echt, vrees ik.”