Out of print: 'De Wannée'
Iemand die 'nog geen ei kan koken' is een sufferd. Althans in de keuken. Maar kunt u het? Ik ontdekte dat zelfs redelijk snuggere mensen geen idee hebben.
Dit artikel is verschenen in Accountant nr. 5, 2013
Bekijk alle artikelen uit dit nummer
Laatst hielp ik een vriendin koken voor acht personen. Voor het voorafje waren gekookte eieren nodig. Ze zette een enorme pan koud water op en toen dat na tien minuten eindelijk kookte, gingen de eieren er nog vijf minuten in. Wáarom die enorme pan water, als je met bodempje van een centimeter toe kunt, vroeg ik. ‘Wil jij je ei dan maar aan één kant gekookt?’ Ik: Nee, met een deksel erop, koken ze rondom in de stoom. Vuur laag zodra het water kookt. Ik werd glazig aangekeken en pas geloofd na een demonstratie. Niemand in het gezelschap had ooit gehoord van dit tijd- en portemonneesparende (pardon: duurzame) kookweetje.
Ach, vroeger was alles beter. Het Kookboek van de Amsterdamse huishoudschool van C(ornelia) J. Wannée, ‘lerares aan die inrichting’, dat voor het eerst in 1910 verscheen maar tot op heden wordt uitgegeven bij Becht, wilde meisjes in de eerste plaats leren een gezonde maaltijd klaar te maken die niet te veel kostte. Dit lijkt deels gelukt, deels ook niet. De bekende kookschrijver Johannes van Dam houdt Wannée en haar opvolgster, mevrouw R. Lotgering-Hillebrand, ervoor verantwoordelijk dat de traditie van het grootburgerlijk koken in Nederland verdween en plaats maakte voor kleinburgerlijk koken. Niet de gourmand maar de boekhouder zou sindsdien achter het fornuis staan. Heeft-ie gelijk?
Het exemplaar dat ik in handen heb, heeft in elk geval tabellen. Liefst elf pagina's. Je kunt precies opzoeken hoeveel vet, kilocalorieën, mineralen en vitaminen er in allerlei voedingsmiddelen en dranken zitten. In de recepten wordt er veel naar margarine gegrepen, en naar de Maggi, eerder dan naar verse kruiden.
Maar ja, dat is wel een tijdbeeld. Mijn veertiende druk is ongedateerd, maar moet van midden jaren vijftig stammen. De geïllustreerde advertenties van Royco, Conimex, Maggi, Blue Band, Duryea maizena, Tomado; ze ademen helemaal die tijd. De tijd dus dat de doorsnee Nederlander de centen niet had voor roomboter of voor dure, verse ingrediënten van ver weg. Wijnen komen ook nauwelijks in beeld. Dit is ook de tijd van vóór de pizza's, pasta, olijfolie en knoflook. Ja, dit recept is er wél: Spaghetti breek je in kleine stukjes, vervolgens kook je die twintig (!) minuten. Klont margarine erbij, tomatenpuree, en wat ham een kaas. Daarna nog tien minuten in de oven. (Yummy…)
Sympathiek is wel dat eten-met-de-seizoenen nog vanzelfsprekend was. In een maandkalender vind je wat wanneer lekker is en dus goedkoop.
Oh ja: Hoe kookt Cornelia Wannée een ei? ‘Was de eieren, leg ze voorzichtig in ruim kokend water, drie tot vijf minuten.’
Dát kan een boekhouder beter!